عنوان برنامه: عصر ایمان (اختلافات در مورد هلال ماه شوال و تعداد روزهای ماه رمضان)

تاريخ: 28/ 03/ 1401

استاد: حجت الاسلام والمسلمین عباسی

مجری: آقای علی سیرتی

مجری:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ؛ سلام و درود خدای مهربان بر نبی مکرم اسلام حضرت رسول اکرم محمد مصطفی (صلی الله علیه وآله وسلم) و خاندان پاک و مطهر ایشان الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم؛ عرض سلام و ادب و احترام دارم خدمت شما بیننده های عزیز سروران گرامی در چنین شبی بیننده زنده برنامه عصر ایمان از شبکه جهانی حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) شدید، بسیار متشکرم که این برنامه را انتخاب کردید. ان شاء الله که شب بسیار خوبی را آغاز کرده باشید و هر کجا هستید در پناه حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) ان شاء الله باشید. خیلی متشکرم که با ما همراه هستید. استاد گرانقدر حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر حبیب عباسی عزیز مهمان برنامه ما هستند با ایشان سلام علیک می کنیم از این که محبت فرمودند دعوت ما را پذیرفتند بسیار تشکر می کنیم و مثل روال گذشته نسبت به موضوعی که انتخاب شده می پردازیم جناب آقای دکتر خدمت شما سلام عرض می کنم خیلی خوش آمدید

استاد عباسی:

سلام علیکم ورحمة الله من هم عرض سلام و ادب دارم محضر بینندگان عزیز و گرامی شبکه جهانی حضرت ولی عصر (ارواحنا له الفداء) امیدوارم هر جای این عالم هستید اوقات بسیار خوبی را سپری کرده باشید و بهترین ایام و اوقات پیش روی شما باشد دور از بلیّات و حوادث و فتنه ها و بیماری باشید و ان شاء الله خدا به همه ما و شما توفیق عبادت خالصانه خودش را عنایت بفرماید محضر شما هستم.

مجری:

بینندگان عزیز ان شاء الله ادامه برنامه عصر ایمان را خدمت شما و خدمت استاد گرانقدر جناب آقای عباسی عزیز هستیم در چند هفته گذشته ما بحثی را در مورد هلال ماه مبارک رمضان آغاز کردیم که هفته گذشته هم در مورد همین در برنامه صحبت شد که آقایان اخباری و نو اخبارییون نسبت به ماه مبارک رمضان می گویند که این ماه باید 30 روز باشد و لزومی ندارد که بگویند ماه، رؤیت شده یا رؤیت نشده است. چرا این که ملاک این آقایان دیر رؤیت هلال ماه نیست.

 استاد گرانقدر جناب آقای عباسی بسیار زیبا در این برنامه صحبت کردند و مثال های بسیار زیبایی را در این برنامه گفتند و این که بر اساس و بر گرفته از روایات اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) این سند را برای همه بیننده های عزیز بیان کردند. استاد عزیز ادامه برنامه را در مورد رؤیت هلال ماه خدمت شما هستیم

استاد عباسی:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وبه نستعین إنه خیر ناصر ومعین ثم الصلاة والسلام علی سیدنا و نبینا ابا القاسم مصطفی محمد وعلی اهلبیته الطیبین الطاهرین المعصومین المنتجبین سیما بقیة الله في الارضین روحی وارواح العالمین لتراب مقدمه الفداء واللعن الدائم علی اعدائهم اجمعین الی قیام یوم الدین.

عرض سلام و ادب مجدد دارم محضر بزرگواران طبق روال همه برنامه ها دعای سلامتی حضرت ولی عصر (ارواحنا له الفداء) را با هم زمزمه می کنیم و بعد بحث را آغاز می کنیم.

اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِیِّكَ الحُجَةِ بنِ الحَسَن، صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی كُلِّ السَاعَةٍ، وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِیلًا وَ عَیْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَوِیلا.

بحثی که در رابطه با هلال ماه رمضان و اساساً شروع ماه و ویژگی های شرعی که مربوط به شروع ماه هست بر اساس رؤیت هلال را دو سه هفته است که آغاز کردیم و بر این اساس این بحث را آغاز کردیم که برخی از آقایان نو اخباری شبهات و تشکیکاتی را در مسئله رؤیت هلال وارد کردند و گفتند که اصلاً نیازی به این نیست. ما با یک محاسبه و عدد که معتقد هستند 30 روز باید تکمیل بشود ماه رمضان را تمام می کنیم و این طور القاء کردند مطالب و دیدگاهی که مراجع عظام تقلید در این رابطه دارند این را خلاف حقیقت و خلاف آن چه که به عنوان حکم شرعی است بیان کردند. بر این اساس، بنای مان بر این شد که در این برنامه یک سری از موارد را مطرح بکنیم هم روایات مربوط به عدد و هم روایات مربوط به هلال را و هم پاسخی که به این مسئله داده شده را بیان بکنیم تا روشن بشود اگر یک عالم بزرگواری، مرجع تقلیدی فتوایی را صادر می کنند این طور نیست که روایات را ندیده باشند. روایاتی را همین طوری بدون دلیل کنار گذاشته باشند و یک نظری را بیان کرده باشند.

هم روایات مربوط به اصحاب العدد را مفصل مطرح کردیم و دیدگاهی که علماء نسبت به آن داشتند را بیان کردیم هم روایات مربوط به هلال را که رؤیت را در هلال ماه جدید معتبر می داند، این ها را هم مطرح کردیم و بعد از این که حدود 13 روایت را در این رابطه از منابع مختلف و از معصومین مختلف مطرح کردیم رسیدیم به یک دسته بندی در روایات که به آن هم اشاره کردیم.

آن چه که امشب شروع می کنیم و بحث می کنیم ملاک بودن رؤیت هلال را در کلام برخی از علماء که مطرح کردند مطرح می کنیم و بحث می کنیم معتقد هستند آن چه که به عنوان روایا مربوط به اصحاب العدد یا 30 روزه بودن ماه رمضان هست به نوعی صحت ندارد و درست نیست و بر خلافش نظر دادند بر اساس روایاتی که مربوط به هلال ماه است.

یکی از شخصیت ها، اولین نفر شیخ مفید (اعلی الله مقامه الشریف) است اشاره کردیم، ایشان در آغاز امر ظاهراً بر اساس بعضی از مطالبی که از ایشان به دست رسیده دیدگاه شان به نوعی اصحاب العدد بوده، اما بعد از این مسئله عدول کردند و روایات مربوط به رؤیت هلال را پذیرفتند عرض کردیم «جوابات اهل الموصل فی العدد والرؤیة» ایشان نوشتند. در کتاب المقنعه همین مطلب را تأیید کردند که:

«فالهلال علامة الشهر و به وجبت العبادة في الصيام و الإفطار و الحج و سائر ما يتعلق بالشهور على أهل الشرع‏»

هلال، علامت ماه جدید است و عبادات بر اساس همین واجب می شود.

المقنعة؛ مفيد، محمد بن محمد، محقق و مصحح: ندارد، ناشر: كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد - رحمة الله عليه - قم، ص296

در المقنعه، صفحه 296 این مطلب را آوردند و دیگرانی مانند سید مرتضی علم الهدی، متوفای 436 هجری قمری شاگرد ایشان باز نزدیک به همین مطلب را دارند که علامت دخول ماه رمضان دیدن هلال است اگر هلال مخفی بود ماه شعبان 30 روز کامل می شود و سپس روزه می گیرد و اگر 2 عادل شاهد شهادت به رؤیت هلال دادند روزه واجب می شود که یکی از راه های رسیدن به مسئله رؤیت هلال همین مسئله شهادت 2 تا عادل است.

البته آن ویژگی های مربوط به ماه را هم اگر شخص وارد باشد و مسلط باشد باید سوال بپرسد مثلاً ماه را دیدید در کجای آسمان دیدید؟ چه ساعتی دیدید؟ چه زمانی دیدید؟ این ها می تواند تعیین کننده باشد؛ بنابراین اگر می بینیم از شهرهای مختلف افرادی اعلام می کنند که ما، ماه را رؤیت کردیم اما باز هم مرجع تقلیدی اعلام به ثبوت هلال ماه نمی کند و ماه رمضان را آغاز نمی کند یا ماه رمضان را پایان نمی دهد و ماه شوال را آغاز کند این بر می گردد به این که یا آن افراد از نظر این مرجع تقلید عادل نبودند یا نه اگر عادل بودند وقتی ویژگی ها از آن ها سوال شده که کجا؟ چه زمانی؟ و ... می گوییم این ویژگی‌ ها، ویژگی های درستی نبوده است.

مثلاً زمانی را اعلام می کند من دیدم که آن زمان نمی توانست ماه شب اول در آسمان حضور داشته باشد، یا جهت و مکانی را در رؤیت هلال دارد بیان می کند که آن مکان با محل رؤیت هلال سازگاری ندارد و آن جا نمی توانست قرار گرفته باشد این هم نسبت به ایشان و ایشان جای دیگری در کتاب رسائل الشریف المرتضی، جلد 1، صفحه 157 می فرمایند که:

«إن الصحيح من المذهب اعتبار الرؤية في الشهور كلها دون العدد»

نظر صحیح در مذهب این است که رؤیت هلال در شناخت تمام ماه ها معتبر هست و آن عدد نیست که ارزش و ویژگی خاصی دارد.

رسائل الشريف المرتضى؛ الشريف المرتضى (فات : 436)، تحقيق: تقديم : السيد أحمد الحسيني / إعداد: السيد مهدي الرجائي، ناشر: دار القرآن الكريم – قم 1405، ج 1، ص 157

باز مرحوم شیخ طوسی، متوفای 460 هجری قمری در کتاب النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، صفحه 150 متأسفانه متأسفانه آقایانِ نو اخباری نتوانستند یا نخواستند این را پاسخ بدهند که مرحوم شیخ طوسی که نزدیک به عصر معصومین هم بوده و 2 تا از کتاب های مهم مانند کتاب تهذیب الأحکام و الإستبصار فی ماختلف من الأخبار از کتب اربعه را نگاشته چرا کتاب خاصی را دارند با عنوان النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی که کلاً در باب فقه و فتوا دادن است یعنی روایت نیست.

همان طور که در اسم کتاب هم آمده فتاوای شیخ طوسی در این کتاب است در حالی که آقایان می گفتند با توجه به روایاتی که در کتب اربعه و ... به دست ما رسیده اصلاً نیازی به فتوا دادن مستقل نیست و می توانند همان علماء به همان کتاب های روائی و به روایات مراجعه بکنند و از روایات استفاده بکنند در حالی که ایشان این کتاب را نوشته است. فقط ایشان فرمودند همان نکته ای که عرض کردیم هرگاه به خاطر علتی در آسمان که آن علت می تواند گرد و غبار باشد می تواند ابری بودن آسمان باشد هلال ماه اصلاً‌ رؤیت نشود و 2 شاهد عادل در بیرون شهر آن را ببینند و بدان گواهی دهند روزه واجب هست.

ایشان یک تعریض جدی تری به دیدگاه آقایان اصحاب العدد می زند در کتاب تهذیب الأحکام، جلد 4، صفحه 145 ایشان می فرمایند که:

 «الْمُعْتَبَر فِي تَعَرُّفِ أَوَائِلِ الشُّهُورِ بِالْأَهِلَّةِ دُونَ الْعَدَدِ عَلَى مَا يَذْهَبُ إِلَيْهِ»

آن چه در شناخت اوائل ماه ها (یعنی شروع ماه) معتبر است هلال نه این که عدد که این عدد را گروهی نادر از مسلمانان

«قَوْمٌ مِنْ شُذَّاذِ الْمُسْلِمِينَ»

رفتند و به این قول معتقد شدند

«وَ الَّذِي يَدُلُّ عَلَى ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَواقِيتُ لِلنَّاسِ وَ الْحَجِّ فَبَيَّنَ اللَّهُ تَعَالَى أَنَّهُ جَعَلَ هَذِهِ الْأَهِلَّةَ مُعْتَبَرَةً فِي تَعَرُّفِ أَوْقَاتِ الْحَجِّ وَ غَيْرِه‏»

می گوید آن چه بر نظر صحیح دلالت می کند یعنی مقصود رؤیت هلال خود آیه قرآن هست چون آیه قرآن می گوید:

(يسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِي مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ)

درباره «هلال های ماه» از تو سؤال می ‌کنند؛ بگو: «آنها، بيان اوقات (و تقويم طبيعی) برای (نظام زندگی) مردم و (تعيين وقت) حج است».

سوره بقره (2): آیه 189

از شما از هلال ماه سوال می کنند خود هلال ماه را (قُلْ هِي مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ) هلال ماه مواقیت برای حج قرار داده شده مشخص شدن زمان برای مردم مشخص شده اگر قرار بود که اصحاب العدد باشیم و این را خداوند متعال اراده کرده بود دیگر نیازی نبود که اصلاً‌ هلال ماه برای مردم مشخص بشود مردم 30 روز ماه رمضان را تمام می کردند و بعد شوال را شروع می کردند. اصلاً در این آیه اشاره ای هم لازم نبود به هلال ماه بشود چون در این جا تصریح می کند می گوید ای پیغمبر از تو در رابطه با هلال ماه سوال می کنند که قصه هلال ماه چه است؟ چه کار باید بکنی؟ چه زمانی باید این هلال را قبول کنیم و چه زمانی قبول نکنیم؟ (قُلْ هِي مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ) وقت مشخص کردن برای مردم هست (وَالْحَجِّ) وقت مشخص کردن برای حج هست با این مردم حج شان را شروع می کنند و حج شان را پایان می دهند. ماه رمضان را شروع می کنند ماه رمضان را پایان می دهند بعد می گوید:

«وَ لَوْ كَانَ الْأَمْرُ عَلَى مَا يَذْهَبُ إِلَيْهِ أَصْحَابُ الْعَدَد»

اگر قرار بود این طور باشد که قول اصحاب عدد درست باشد

«لَمَا كَانَتِ الْأَهِلَّةُ مُرَاعَاةً فِي تَعَرُّفِ هَذِهِ الْأَوْقَات»

دیگر دیدن هلال در شناخت اوقات مؤثر نبود (مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ) نمی گفت.

«إِذَا كَانُوا يَرْجِعُونَ إِلَى الْعَدَدِ دُونَ غَيْرِه‏»

دقیقاً خلاف آیه قرآن هست که ما بخواهیم عدد را بپذیریم چون آیه قرآن دقیقاً این را به عنوان وقت و زمان را مشخص کرده.

تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)؛ نویسنده: طوسى، محمد بن الحسن، ناشر:  دار الكتب الإسلاميه، محقق/ مصحح: خرسان، حسن الموسوى‏، ج4، ص154،  بَابُ عَلَامَةِ أَوَّلِ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ آخِرِهِ وَ دَلِيلِ دُخُولِه‏‏

این در کتاب تهذیب الأحکام، جلد 4، صفحه 154 آمده است. و خیلی از علمای دیگر آوردند من برای اختصار خیلی به همه دیدگاه ها اشاره نمی کنم که در قرون مختلف علمای مختلف دیدگاه هلال را تقویت کردند و نسبت به آن مفصل توضیح دادند.

مجری:

نکات بسیار مهم و اساسی هست بیننده های عزیز برنامه بسیار زیبا و بحث بسیار جالبی را ما چند مدت است آغاز کردیم اگر احیاناً دوست داشته باشید سوالاتی که برای تان مد نظر هست با ما در تماس باشید ان شاء الله صدای گرم تان را خواهیم شنید میان برنامه کوتاهی را باهم ببینیم بر می‌ گردیم ادامه برنامه را خدمت تان خواهیم بود.

 (میان برنامه)

مجری:

 بیننده های عزیز با ادامه برنامه عصر ایمان از شبکه جهانی حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) خدمت شما هستیم، در این برنامه صحبت دارد می شود در مورد رؤیت هلال ماه و ملاک رؤیت ماه است که استاد عزیز در این برنامه دارند صحبت می کنند اجازه بدهید ادامه برنامه را خدمت استاد عزیز باشیم و ببینیم که بحث به کجا خواهد رسید استاد عزیز در خدمت تان هستم.

استاد عباسی:

یکی از سوالاتی که در این باب می تواند مطرح باشد و مناسب است به آن رسیدگی بشود این که اساساً ریشه ورود این بحث در منابع شیعه چه است؟ عرض کردیم روایاتی داشت که تقریباً همه آن روایات را نسبت به سندش،‌ نسبت به دلالتش اشکال گرفته بودند، ولی بعضی از علماء ریشه ای برای ورود این مسئله به روایات اسلامی مطرح کردند که من می خواهم یک تعریضی به آن ها داشته باشم و اشاره ای به آن ها داشته باشم.

این مطالبی که عرض می کنم قضاوت خود بنده نیست بلکه نقل قول، از برخی از علماء مثل علامه مجلسی هست که وقتی از ایشان سوال می شود چه شد که یک عده ای سراغ عدد رفتند و بر اساس 30 روز چطوری وارد روایات و منابع اسلامی شد؟ این طور پاسخ دادند ایشان در کتاب بحار الأنوار، جلد 55، صفحه 354 می فرماید که ابو ریحان بیرونی در تاریخش می گوید ماه، با رؤیت هلال شروع می شود که این مهم در شرع اسلام هم تشریع شده است. همان گونه که خدای متعال می فرماید (يسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ) سپس گروهی جاهلی رشد کردند و روئیدند و برای فهمیدن ماه ها به تأویل روی آوردن و به یهود و نصارا متمایل شدند چرا می گوید این ها گروه جاهلی بودند به یهود و نصارا متمایل شدند و ... می گوید برای آن ها جداول و حساباتی بود که ماه ها را از آن ها استخراج می کردند و ایام روزهای شان را از آن ها می فهمیدند.

در رابطه با یهود و نصارا می گویند مسلمانان هم مضطر به رؤیت هلال بودند، یعنی مسلمانان می گفتند ما گیرِ رؤیت هلال هستیم در حالی که آن ها می روند بر اساس محاسباتی، اعداد و ارقامی دقیقاً مشخص می کنند که زمان ماه چه زمانی است این که خیلی راحت تر است بعد می گوید آن ها آمدند یعنی این مسلمان های که مضطر شدند به اصحاب هیئت مراجعه کردند.

هیئت یعنی آن های که اهل نجوم و محاسبات نجومی بودند و آن ها هم ریسمان هایشان را بافتند و کتاب هایشان را باز کردند تا با حسابات و جداول، اول ماه های عرب را بشناسند و مسلمانان گمان می کردند این روش، روش معمول برای رؤیت هلال است لذا این روش ها را از آن ها اخذ کردند و به امام صادق (علیه السلام) نسبت دادند. یعنی می گوید ریشه ورود این مسئله این بود که این ها برای این که راحت بشود رؤیت هلال و همیشه سختی و این ها نباشد رفتند سراغ همان اصحاب هیئت و نجوم و حساب و کتاب ها و بر اساس آن عمل کردند و بعد این را نسبت هم دادند که ماه رمضان باید 30 روز کامل باشد این طور و آن طور باشد بعد در ادامه علامه مجلسی نوشتند که من در کتاب های تاریخ خوانده ام محمد ابن سلیمان عامل منصور در کوفه بود. عبد الکریم ابن ابی عوجاء معروف به ابن ابی عوجاء را زندانی کرد و او در لحظات آخر زندگی که مطمئن بود کشته می شود گفت به خدا سوگند من 4 هزار حدیث جعلی در احادیث شما وارد کرده‌ ام که حلال شما را حرام می کند حرام شما را حلال می کند من بودم که با جعل حدیث فرمان دادم روزه بگیرید در حالی که ماه رمضان نبود و گفتم روزه خود را افطار کنید در حالی که عید فطر نبود. یعنی ورود روایات از بعضی از افراد بیان شان این است که روایات جعلی هم از طریق این ها آمده است. این مطلب در ادامه همان آمده در جلد 55 بحار، صفحه 357 آمده است.

 آقای طبری از مورخین اهل سنت بعد از نقل ماجرای قتل ابن ابی العوجاء این طور گفته احادیثی از ابن العوجاء جعل کردم که حلال شما را حرام و حرام شما را حلال می کند به خدا سوگند روزه شما را افطار کردم در روزی که فطر نبود و روزی که فطر بود شما را به روزه وا داشتم. یعنی احادیثی جعل کردم که اول ماه رمضان و آخر ماه رمضان را بر شما مشتبه بکند (شما به اشتباه بیافتید) این در تاریخ طبری، جلد 4، صفحه 508 است. بنابراین می تواند این مسئله بر اساس برخی از روایات باشد الان عرض کردم در رابطه با روایات، در رابطه با مبنا مستقیم اظهار نظر نمی کنیم داریم نقل قول می کنیم از بعضی از علمای شیعه و اهل سنتی که معتقد هستند روایات جعلی ممکن است آمده باشد و این جا را دست کاری کرده باشد.

اساساً یکی از وظائف مجتهد (یعنی مرجع تقلید جامع الشرایط) همین است که سراغ روایات برود و روایات را با آیات قرآن تطبیق بدهد، روایات را همدیگر بررسی بکند مقایسه بکند و سعی بکند آن چیزی که موافق با حکم اهل بیت و دیدگاه واقعی اهل بیت است چون حتی گاهی اوقات ممکن است روایات یک روایت واقعی از امام معصوم باشد اما دیدگاه واقعی امام معصوم نباشد چرا؟ چون در زمان تقیه و در شرائط بسیار سخت تقیه صادر شده مثل روایاتی که بعضی از آقایان نو اخباری متأسفانه رفتند برنامه درست کردند لایو رفتند استوری و پست در فضای مجازی گذاشتند بر علیه شخصیت بسیار بزرگوار و عزیزی نزد اهل بیت (علیهم السلام) به نام زرارة ابن اعین و گفتند امام معصوم زراره را (العیاذ بالله) لعن کرده بله لعن امام معصوم در روایت وجود دارد. اما دقیقاً برای حفظ جان زراره این اتفاق افتاده یعنی یک جایی باید انتساب نه تنها انتسابِ زراره با امام صادق (علیه السلام) نفی می شد که آسیبی به او نرسد بلکه باید انتساب او با اسلام نفی می شد که امام صادق فرمودند خدا لعنت بکند چقدر این زراره به ما بدی کرده است و این دقیقاً آن روایات تقیه ای است که اگر کسی قرار باشد به ظاهر روایت حکم بکند باید شخصیتی مثل زراره را از گردونه کل روایات حذف بکند، دیگر چیزی برای شخصیت زراره باقی نماند.

 اما اگر کسی اهل فقه، فهم و حدیث است می بیند بسیاری از روایات بسیار مهم از امام صادق (علیه السلام) از زراره به دست ما رسیده و روایات تمجید از زراره وجود دارد. روایات خاص بودن شخصیت زراره در طرفداری از اهل بیت وجود دارد که این روایات با همدیگر جمع بشود. این که عرض کردیم در هر موضوعی باید یک خانواده حدیثی تشکیل بشود خانواده حدیثی عبارت از احادیثی است که زراره را تأیید می کند (در موضوع زراره) و همین طور در کنار آن روایاتی که زراره را رد می کند و روایاتی که شخصیت زراره را توضیح داده و روایاتی که از زراره رسیده همه این ها در جمع بندی یک مجتهد جامع الشرائط یک مرجع تقلید اثر گذار است. نمی توانیم با یک روایت بگوییم زراره بهترین آدم است با یک روایت بگوییم زراره بدترین آدم است.

 لذا علمایی که به جمع بندی رسیدند این زراره شخصیت درست و عالی بود بهترین بود ولی امام صادق (علیه السلام) به خاطر تقیه ایشان را لعن کردند از خودشان دور کردند برای این که کوچک ترین تأیید امام صادق مساوی با قتل زراره بود و حضرت نمی خواهند این اتفاق بیافتد و حضرت می خواهد شخصیت زراره برای مسلمان ها حفظ بشود و تأیید در آن مواقع و در آن شرایط موجب قتل زراره می شد. بنابراین حضرت این کار را کردند و این ها این مقدار درک حدیثی و توان تجزیه و تحلیل حدیث را ندارند با همه ادعاهای که دارند.

 مرحوم سید مرتضی آمدند باز یک تحلیلی کردند در کتاب امالی مرتضی، جلد 1، صفحه 88 ایشان می فرمایند که:

«وکما أنه في الجاهلية وقبل الاسلام وفي ابتدائه قوم يقولون بالدهر وينفون الصانع وآخرون مشركون يعبدون غير خالقهم ويستنزلون الرزق من غير رازقهم»

كتاب: الأمالي؛ نويسنده: الشريف المرتضى (وفات : 436)، تحقيق: تصحيح وتعليق : السيد محمد بدر الدين النعساني الحلبي، ناشر: منشورات مكتبة آية الله العظمى المرعشي النجفي، قم: 1325 – 1907، ج1، ص88

در روزگار جاهلیت و در دوره صدر اسلام گروهی بودند که وجود خدا را انکار می کردند و گروهی بودند که شرک می ورزیدند و خدایانی را شریک خداوند جهان آفرین می کردند و مجسمه آن ها را می پرستیدند خداوند در کتاب خودش با مثال های گوناگون و برهان و بیّنه از سستی تفکر این ها پرده بر داشت. بعد از ظهور اسلام و گسترش این دین گروهی هم به نام زنداقه معروف شدند به میدان آمدند این ها بازماندگان همان داعین پیشین بودند که نفی صانع و ... در عقب می کردند که نمی توانستند عقایدشان را آشکار بکنند.

جامعه، جامعه اسلامی شده این ها دیگر نمی توانند بگویند خدا وجود ندارد چه کار کردند؟ این ها یک مسیر دیگر را پیش گرفتند، از این روی ناگزیر ادعای اسلام و ایمان می کردند اما در خفاء به باطل و شرک خود پایدار بودند بلا و گرفتاری که این گروه برای اسلام و مسلمان ها به بار آورد اسفبارتر از آن بود که دست به شمشیر ببرند و آشکارا با مسلمان ها به جنگ بپردازند. آن های که آشکارا با مسلمان جنگ می کردند بالاخره جنگ بود این ها شمشیر می زدند و آن ها هم شمشیر می زدند پیروز می شدند تمام می شد اما این ها بدتر از آن بودند چه کار کردند؟ این ها لباس دین پوشیدند ولی در حقیقت عاری از آن بودند بدون وحشت به دسیسه پرداختند با خیال راحت در لباس دوست آمدند با خیال راحت شروع به دسیسه پراکنی کردند و افکار ساده لوحان را مغشوش کرده و اوهام را وارد دین کردند. از جمله حکایت می کنند در هنگامی که محمد ابن سلیمان والی کوفه بود یک تن از زنداقه را به نام عبد الکریم ابی العوجاء همان شخصی که عرض کردیم دستگیر و برای اعدام حاضر کردند وقتی که خودش را در مقابل مرگ دید که الان مرگش فرا رسیده به حاضران چنین گفت با کشتن من غائله پایان نمی پذیرد به خدا سوگند من در کتاب های شما 4 هزار حدیث جعلی داخل کردم که اینک رواج کامل یافته است. یعنی در بین افراد آمده در نقل طبری این سخن ذیلی دارد بدین شرح که من احادیثی جعل کردم که حلال شما را حرام و حرام شما را حلال می کند به خدا سوگند احادیثی جعل کردم که هم اول ماه رمضان را بر شما مشتبه می کند و هم روز عید را.

البته الان شاید بینندگان عزیز نگرانی پیدا بکنند که وای 4 هزار حدیث آمده ابن ابی العوجاء روایت آورده و ... می خواهیم عرض بکنیم اتفاقاً کار متخصص همین است. ممکن است بیایند یک موقعی بگویند چقدر ویروس و بیماری آمده می گوییم نگران نباشید اتفاقاً کار اطباء همین است دارند بیماری ها را بررسی می کنند ویروس ها را بررسی می کنند این که اگر بخواهیم ما باشیم و روایات، خودمان سر وقت روایات برویم بله جای نگرانی دارد ممکن است حدیثی جعل شده باشد ممکن است وضع شده باشد ممکن حدیثی ضعیف باشد ممکن است سندش تعارض داشته باشد خیلی از نگرانی ها را به وجود می آورد.

ولی جای نگرانی نیست علت این است که یک عالم، یک مجتهد جامع الشرایط گاهی بعد از 50 سال اعلام می کند که واجد شرایط هستم. 60 سال درس خوانده تا الان اعلام می کند من واجد شرایط هستم پس یک نفری در اوج تبحر به خاطر مدت طولانی که به درس و بحث و کار علمی پرداخته می‌ آید و ما هم وظیفه مان این است فقط تحقیق بکنیم بهترین فرد و عالم ترین فرد و اعلم این ها را پیدا بکنیم که یک امر عقلی است دیگر بعد از آن خیال مان راحت باشد.

مرحوم خویی صاحب منهاج البراعة، جلد 15، صفحه 161 به نقل از میرزا ابوالحسن شعرانی در حاشیه الوافی این طور نوشته که برخی از روات این روش را از منجمین شنیدند و آن را نیکو شمردند، اصل و اساس این ماجرا به همان علم هیئت و نجوم و منجمین بر می گردد که این ها با حساب و کتاب به دست می آوردند این ها از آن ها شنیدند گفتند چیز خوبی است برای این که نسبت نقصان به ماه رمضانی که ماه بزرگ خداوند است موجب تنفر و اسائه ادب می شوند لذا سهواً آن را به ائمه (علیهم السلام) نسبت دادند و به آن اضافه کردند. یعنی تلاش کردند علم نجوم را هر جوری است داخل بیاورند و دیدگاه اهل بیت را تغییر بدهند این بر اساس آن چیزی که آمده و مطرح شده بود و علمای که به این مسئله پاسخ دادند.

مجری:

استاد یک جایی خواندم روایت های را وارد خود تاریخ کردند که خواستند در بین مردم خیلی شبهه ایجاد کنند یا مثلاً زمانی که ماه ورود ماه مبارک رمضان نبوده گفتند الان ماه مبارک رمضان است چه دلیلی داشتند این کار را کردند؟

استاد عباسی:

اولاً به خاطر این که احکام و عبادات به هم بخورد آن های که وضع حدیث می کردند

مجری:

چرا؟

استاد عباسی:

چون احکام و عبادات مسلمان ها که به هم بخورد به آن مقاماتی که می خواهند برسند اصلاً‌ وضع و جعل حدیث برای چه است؟ آن های که حدیث جعل می کردند و به اهل بیت نسبت می دادند اولاً موجب تشتت بین مسلمان ها و شیعه ها و اهل سنت می شدند.

مجری:

یک هدف شان این بود؟

استاد عباسی:

یک هدف این بود که موجب تشتت، نزاع و دیگری می شدند او می گفت الان است و دیگری می گفت الان نیست با روایاتی که می آوردند و جعل می کردند مورد دیگر این که، این ها به ماه رمضان واقعی دست پیدا نکنند یعنی به جای این که بر اساس مسئله شرعی بروند هلال ماه را پی گیری بکنند در خانه بنشینند بگویند خیلی خب گفتند ماه کامل است پس 30 روز تمام می شود.

وقتی 30 روز تمام بشود ولی در اصل ماه کامل نبوده وظیفه شان رؤیت بود بروند بگردند رؤیت بکنند نرفتند پیدا بکنند نتیجه و خروجی مسئله این می شود که این ها روز عید فطر مثلاً روزه هستند. روز عید فطر، روز حرام خدا است درست است می گویند ما احکام را نمی دانستیم و نمی دانستیم مسئله این است اشتباه کردیم، ولی بر این مسئله عوارضی مترتب است درگیری های در وجود انسان ایجاد می کند وقتی که روز عید فطر است داری روزه می گیری.

بله یک موقع شما همه تلاشت را کردی بر اساس نظر مرجع و این ها به این رسیدی یک حرف دیگر است ولی این که آن ها آمدند هر جوری است به هم بزنند عین مطلب امالی سید مرتضی این بود که این ها یک جوری آمدند ای کاش می آمدند می جنگیدند نیامدند بجنگند گفتند می رویم ظاهر مسلمان هم به خودمان می گیریم دیگر نه کسی به ما کاری دارد نه کسی می خواهد با ما بجنگد بین شان زندگی می کنیم مدام می گوییم این حدیث و آن حدیث می کنیم.

احادیث جعل می کنیم مطلب جعل می کنیم دین این ها را به هم می زنیم یک ماه رمضان، ماهش به هم می خورد روزه ها به هم می خورد، ماه ذی الحجه به هم می خورد تمام حج مسلمان ها و فلان مشکل پیدا می کند این مبنای شان بود. یک سوال دیگر هم این جا مطرح می شود آن هم این که آیا آیه ای که عرض کردیم

(وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ)

هدف اين است که اين روزها را تکميل کنيد.

سوره بقره (2): آیه 185

که ماه را کامل بکنید آیا با این آ‌یه که این ها سعی کردند به آن استدلال بکنند واقعاً 30 روز بودن ماه رمضان ثابت می شود؟ چون به این آیه اشاره داشتیم آیه می گوید ماه و زمان را کامل کنید زمان را کامل کنید یعنی این که حتماً 30 روز، روزه بگیرید؟ می گوییم نه قطعاً مقصود این نیست. تکمیل کردن روزهای ماه رمضان ربطی به تعداد روزها ندارد می گوید اگر ماه رمضان تان 30 روزه بود 30 روز، روزه بگیرید.

مثلاً اگر 5 روزش را مسافرت بودید نباید روزه می گرفتید وظیفه تان روزه نبود بعد از ماه رمضان این عدد را کامل بکنید یعنی آن 5 روزی که مسافرت بودید را بگیرید اما اگر واقعاً روزه 29 روز است 29 روز، روزه بگیرید 5 روز از 29 روز را مسافرت بودی روزه می گیری 5 روز از 30 روز را مسافرت بودی لازم نیست عددها را تکمیل بکنی تا به 30 برسی که نشانی از این باشد که ماه به صورت 30 روزه باید تمام بشود.

من دیدگاه برخی از علماء را در این رابطه با این آیه مطرح می کنم که خیلی از مسئله را روشن می کند سید مرتضی در پاسخ به این کسی که برای 30 روزه بودن به آیه سعی کرده استناد بکند ایشان پاسخ دادند به او گفته می شود از کجا گمان می کنی این که خداوند می فرماید: (وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ) معنایش این است که 30 روز کامل بدون هیچ نقصانی روزه بگیرید و انکار نمی شود که معنای (وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ) این باشد که روزه بگیرید در این ایام به نحو تمام و کمال ولی گاهی جایز است که این عده، 30 روز باشد و گاهی جایز است 29 روز.

یعنی اگر 30 روزه بود 30 روز بگیرد اگر 29 روزه بود 29 روز را بگیرید کامل کنید نباشد ماه مبارک رمضان 29 روز باشد و شما 23 روز روزه گرفته باشید 6 روز چه شد؟ مسافرت بودم، بیمار بودم این را باید بعد از آن تکمیل بکنید یا اگر الان در شرایطش هستید آن را به صورت کامل ادا بکنید این رسائل الشریف مرتضی، جلد 2، صفحه 25.

مرحوم شیخ طوسی در الأستبصارشان ابتدا روایت مورد استناد اصحاب عدد را ذکر کردند بعد در ادامه گفتند که:

«فَأَمَّا مَا رَوَاهُ ابْنُ رَبَاحٍ عَنْ سَمَاعَةَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ حُذَيْفَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ قَالَ صَوْمُ ثَلَاثِينَ يَوْماً.»

الإستبصار فيما اختلف من الأخبار؛ طوسى، محمد بن الحسن، محقق/ مصحح: خرسان، حسن الموسوى‏ ناشر: دار الكتب الإسلامية، ج2، ص25

این که روایت نقل کردند گفتند این چیز یعنی روزه 30 روز حالا جوابش چه است؟ این خبر مانند آن چه که گذشت خبر واحدی است که موجب علم و عمل و کلام در مورد آن نمی شود یعنی این طور نیست با این یک روایت بتوانیم نتیجه بگیریم. این خیلی مهم است که با یک روایت ما نمی توانیم نتیجه بگیریم. با یک روایت ما نمی توانیم حکم صادر کنیم. خبر واحد توان معارضه با قرآن و اخبار متواتره را ندارد. این جا که عرض کردیم اولاً‌ باید خانواده حدیثی تشکیل بشود ثانیاً این احادیث به قرآن عرضه بشود با آیات قرآن کنار هم گذاشته بشود ایشان می فرمایند که این هم معارض با قرآن است هم معارض با روایات متواتر است. خبر واحد توان معارضه با قرآن و اخبار متواتره را ندارد اگر صحیح هم باشد در آن ضدیتی نیست چون ما گفتیم عمل بر طبق هلال، واجب است. و این که حکم شده که عده ماه رمضان کامل روزه گرفته شود این مانع اکمال نمی شود زمانی که ماه رمضان 29 روز باشد (یعنی مانع از این نمی شود) زیرا مراد اکمال عده ایام است به هر نحوی که باشد یعنی اگر 29 روزه است 29 روز را شما روزه باید بگیری چه در ماه رمضان چه اگر نگرفتی در بعد از ماه رمضان عذری داشتی. زیرا مراد اکمال عده ایام است به هر نحوی که باشد و اختلافی هم نیست در این که ماهی که 29 روزه است هم حقیقتاً ماه هست نه مجازاً؛ یعنی ماه 29 روزه هم واقعاً ماه است ماه رمضان 29 روز است این به معنای این نیست که مجازاً ما به ماه رمضان 29 روزه ماه رمضان می گوییم؟ نه واقعاً ماه است. آن هم یک ماه کامل است. یک ماه کامل یا 30 روز است یا 29 روز است.

 بعد ایشان می گوید و ما منکر این نیستیم وقتی آسمان ابری یا مانعی وجود دارد ماه را باید 30 روز تکمیل کنیم می گوید البته اگر واقعاً این اتفاق افتاد که آسمان ابری بود و شاهدی اقامه نشد و این ها ما این 30 روز را تکمیل می کنیم این در تهذیب الأحکام، جلد 4، صفحه 176

یکی دیگر از شخصیت های فقه شیعی جناب ابن زهره حلبی هستند ایشان متوفای 585 در کتاب غنیة النزوع آوردند که:

«وقوله تعالى: (ولتكملوا العدة) لا يدل على وجوب إكمال رمضان ثلاثين يوما على ما ظنوه»

كتاب: غنية النزوع؛ نويسنده: ابن زهرة الحلبي (وفات : 585)، تحقيق: الشيخ إبراهيم البهادري / إشراف: جعفر السبحاني، ناشر: مؤسسة الإمام الصادق (ع)، قم: 1417، ص133

این که خدای متعال می فرماید عده را کامل کنید دلالت بر وجوب کامل کردن 30 روز بودن ماه رمضان نیست چنان چه برخی چنین گمان کرده اند (افراد اصحاب العدد) چرا؟ برای این که محال است خداوند، مکلفین را متعبد به انجام ایام و اکمال آن کند چرا که خداوند، بندگان را متعبد به انجام عمل در ایام می کند. به این صورت که ماه رمضان کامل روزه گرفته شود چه این ماه 30 روز باشد یا 29 روز باشد یعنی آنی که خدای متعال واجب کرده گرفتن روزه در همه روزهای ماه مبارک رمضان است نه به این معنا اگر ماه رمضان 29 روزه بوده نه ما یک روز هم همین طوری خودمان بعداً یا همان موقع روزه بگیریم همان روزه که روز عید فطر می شود حرام است بعداً روزه بگیریم مثلاً این حتماً تمام بشود و 30 روز بشود. نه این مسئله امر واجب و لازمی نیست در الغنیة الی علم اصول والفروع، صفحه 133 باز این مطلب را آوردند.

 باز شخصیت دیگر جناب ابن شهر آشوب متوفای 588 هجری قمری در متشابه القرآن آورده این ها کسانی هستند که در رابطه با این آیه که محل نزاع و محل استدلال جریان مقابل است پاسخ دادند. ایشان در متشابه القرآن می فرماید که:

« قوله سبحانه: (وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ) لا يدل على أن شهر رمضان لا ينقص أبدا»

این که ماه را می گویند کامل بکنید در آیه می گوید عدد را کامل بکنید دلالتت نمی کند که ماه رمضان «لا ینقص ابداً»‌ هرگز 29 روزه نخواهد بود چون گفته شما عده را کامل بکنید، گفتیم طرف مقابل از این آیه برای چه استفاده می کرد؟ برای این استفاده می کرد که بگوید باید 30 روز،‌ روزه بگیریم چون قرآن گفته 30 روز بگیرید.

قرآن گفته عدد را کامل کنید. عدد را کامل کنید یعنی 30 روزه بگیریم می گوییم نه عدد را کامل کنید یعنی ببینید ماه رمضان چند روزه می شود به همان تعداد شما موظف هستید روزه بگیرید نه این که باید حتماً 30 روز کامل بشود. بعد گفتند که:

«لا يدل على أن شهر رمضان لا ينقص أبدا لأن قوله وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ معناه ولتكملوا عدد الشهر سواء كان الشهر تاما أو ناقصا»

متشابه القرآن ومختلفه؛ المازندراني، محمد على بن شهرآشوب، (المتوفي588هـ)، ناشر: چاپخانه شركت سهامى طبع كتاب، سال چاپ : 1328، ج2، ص176

بلکه معنای (وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ) این است که عدد ماه را کامل کن چه این ماه، کامل باشد چه بخواهد این ماه ناقص باشد باز این هم در متشابه القرآن ومختلفه، جلد 2، صفحه 176 آمده واقعاً‌ بینی و بین الله این های که می آیند بحث اختلافی این چنین مطرح می کنند، می‌ آیند در فضای مجازی مطرح می کنند آی ما یک روایت پیدا کردیم یک آیه قرآن پیدا کردیم واقعاً ذیلش همه این موارد را دیدند حالا می آیند ادعا می کنند؟

مجری:

نه استاد واقعا این طور نیست.

استاد عباسی:

واقعاً مراجعه به کتب همه این علماء کردند متشابه القرآن را ببینند امالی مرتضی را ببینند، کتب شیخ مفید را ببینند و روایات را ببینند واقعاً می آیند یک همچنین بررسی انجام می دهند بعد نظر می دهند و مطرح می کنند؟ ببینید این مسئله، مسئله دین مردم است اصلاً جای شوخی ندارد بگوییم یک مطلبی گفتیم من همه این روایات را مفصل، کامل جمع آوری کردم اما باز در عین حال به خودم اجازه و جرأت بیان حکم شرعی نمی دهم.

می گویم بزرگوار، عزیز من، بیننده گرامی برو از مرجع دفتر مرجع تقلیدت سوال کن بر اساس آن، عمل کن، بعد آقای عباسی چرا در این برنامه دائماً می گویی روایات و آیات را می‌ آوری در رابطه با این عدد ماه رمضان 30 روزه باید باشد یا 29 روز هم رؤیت هلال و این‌ ها می شود. این ها را داریم بیان می کنیم بدانید که دین همین طوری دست ما نرسیده. همین طورین می شود فتوا داد. حساب و کتابی وجود دارد که این حساب و کتاب اگر قرار است من و امثال من و بیننده ما و امثال بینندگان ما به آن دست پیدا بکنند باید یک مسیر طولانی را بروند. یک توصیفی فقط، می دیدم بعضی ها رفتند کوه اورست را فتح کردند فتح کردن کوه اورست خیلی دشوار است هر ورزشکاری نمی تواند برود حتی یکی از بزرگواران نقل می کرد وقتی برای فتح کوه اورست در کشور نپال رفتیم جایی که باید رفتن به قله از آن جا آغاز بشود. بین کوه ها فقط یک هواپیما کوچک می تواند بنشیند وقتی پیاده ات می کنند از درِ فرودگاه هم دیگر ماشین نیست یعنی همان جا باید پیاده بروی تا به آن محلی که ساختمان و تشکیلات و تجهیزاتی که برای فتح قله درست کردند برسی و از آن جا شروع بکنی فقط چند روز طول می کشد به آن جاها برسی. بعد هم چقدر طول می کشد در 30 تا 40 روز طول می کشد بالای کوه اورست برود.

می گوییم تو برای چه برای ما نقل می کنی که کوه اورست را چطوری می شود فتح کرد؟ ما کجا ورزشکار هستیم که بتوانیم این کار را انجام بدهیم، او می گوید من می خواهم به شما بگویم که بدانید چقدر کار سختی است. بدانید کار هر کس نیست خرمن کوفتن بدانید باید خیلی زحمت کشیده باشی، خیلی کار کرده باشی، خیلی تلاش کرده باشی. این حجم از روایات، آیات،‌ دیدگاه ها، بررسی ها دارد اتفاق می افتد در هر یک دانه از احکام شرعی که ما خیلی راحت در اینترنت جستجو می زنیم نظر مرجع تقلیدمان را پیدا می کنیم، در رساله مراجعه می کنیم نظرش را پیدا می کنیم هر یک دانه از این ها، یک عالمه نیاز به بررسی و مطالعه دارد.

بنابراین اگر در علم پزشکی می گویند فلانی می خواهد پزشک عمومی بشود بعد از دیپلم 7 سال باید برای تخصصش درس بخواند دوباره 4- 5 سال درس بخواند متخصص بشود چقدر بر بالین بیمار برود چقدر باید تفحص و کار علمی بکند تا پزشک متخصص بشود آخرش می شود با دیپلم 12 سال این هم 8 سال بشود 22 سال- 25 سال می شود در مسئله فقهی 50 – 60 سال دارد زحمت می کشد.

مرجع تقلیدی که 60- 70 سالش باشد کمتر از او نداریم که بگوییم مردم از یک مرجع تقلیدی دارند تقلید می کنند 50 سالش است، بله در گذشته بوده ولی الان نداریم از 17- 18 سالگی تا 65- 75 سال و بعد از آن هم مگر مرجع تقلید کارش تمام می شود، می گوید من یک بار دیگر اجتهاد کردم هر چه بود نوشتم تمام شد. نه دائماً شورای فقهی در دفاتر مرجع تقلید وجود دارد که مباحث جدید و تازه ای که اتفاق می افتد اورده می شود مرجع تقلید با آن شورای فقهی هم موضوع شناسی می کنند، موضوع شناسی احکام می گویند دقیقاً این موضوع چه است؟ الان ارز دیجیتال می گویند اصلاً‌ ارز دیجیتال چه هست؟ استخراج ارز دیجیتال خودش یا خرید و فروشش چه است؟ این موضوع شناسی می شود.

وقتی بورس می گویند بورس چه هست؟ ماهیتش چه هست؟ ماهیتش خرید است، ماهیتش فروش است ماهیتش اجاره است ماهیتش مشارکت در تولید است ماهیتش چه است؟ دوباره خودش یک مسئله است. اولاً ماهیتش چه است؟ موضوع شناسی بعداً حکمش چه است؟ این که این مصالح و مفاسد دارد یا ندارد کدام یکی از احکام بر آن تطبیق پیدا می کند؟ یعنی مرجع تقلید تازه روزی که مرجع تقلید شد هم قصه اش تمام نمی شود همان طوری که پزشک متخصص هم نباید تمام بشود، یک موردی به او مراجعه می کند مورد خاص است باز باید برود مطالعه بکند این مسائل مستحدثه می شود مدام مسائل مستحدثه، مسائل مستحدثه می گویند یعنی همان مراجعه یک مورد، یک کیس خاص، ویژگی خاص مثلاً در پزشکی می گویند یک کیس خاص است باید بروید مطالعه کنیم.

گاهی اوقات یک کنفرانسی بر گزار می کنند پزشکان کشور ایران با یک کشور دیگر کنفرانس تصویری بر گزار می کنند به آن ها می گویند ویژگی های این، این است آزمایش هایش این است شما نظر بدهید که این دقیقاً چه بیماری است و چه روش درمانی باید برایش اتفاق بیافتد؟ این مسائل مستحدثه می شود. ما مسائل مستحدثه در علم پزشکی داریم در علم شیمی چه و چه داریم.

یک بخشی از مسائل مستحدثه در مسائل فقهی است مسائلی که جدید اتفاق می افتد حکم این مسائلی که جدید اتفاق می افتد مسائل مستحدثه می شود. این باید 50- 60 سال قبل کار کرده باشد و الان کار کند تا ما با آرامش دینداری بکنیم دیگر نگران احادیث جعلی ابن ابی العوجاء و غیر او دیگران و ... نباشیم نگران ضعف سند نباشیم نگران تعارض این روایات با آیات قرآن نباشیم.

یک چیز را فقط مراقبت بکنیم کفایت می کند و آن این که موقع انتخاب مرجع تقلید درست انتخاب بکنیم تلاش بکنیم ممکن است ما تلاش هم بکنیم به بهترینِ‌ بهترین نرسیم چون بعضی اش نسبی است بعضی اوقات این ها مساوی با هم هستند پیدا کردن اعلم گاهی ممکن است سخت بشود ما تلاش مان را کرده باشیم تلاش که می کنیم یعنی تلاش مان را کرده باشیم و مقدور ما هم باشد.

بله اگر 20 سال بگردم شاید یک دفعه یک کسی پیدا کنم که خیلی حرفه ای باشد بله اگر شما 20 سال فرصت داشته باشید تا عزیزت که مشکل خدای نا کرده قلبی دارد یا نیاز به جراحی مغز دارد یک جراح خاص پیدا بکنی اگر 20 سال وقت داشته باشی شاید و اگر 2 میلیارد هزینه داشته باشی که این عزیزت را یک کشور دیگر و یک جای دیگری ببری مثال عرض می کنم. بهترین مختصصین در کشور خودمان هستند ولی مقصود با همان مقدار امکاناتی که در وسع ما هست نه ما آن قدر پول داریم که بیمارمان را با هواپیمای اختصاصی به یک کشور دیگر ببریم، نه آن قدر وقت داریم بیمارمان را معطل بکنیم بگوییم بگذار یک مقدار دیگر بگردم بیمار از دست می رود می گوید نه یک مقدار دیگر بگردم چند روز، دیگر برای بیمار حساس و اورژانسی نمی شود شما 1 ماه طول بدهی بله چند روزی وقت داری آن چند روز را واقعاً می گردی به این طرف و آن طرف زنگ می زنی در این حال مقدورت هم باید باشد.

شما مثلاً بخواهی از بندر عباس به مشهد ببری بگویی اگر به آن جا ببرم سکونت ما مشکل است مراقبت مان از بیمار مشکل است خیلی قصه دارد نزدیک و شبیه به آن را شیراز دارد بیمارت را به شیراز می بری و مداوا می کنی. یعنی بر اساس مقدورات ما تلاش مان را بکنیم به مرجع تقلید اعلم برسیم.

این هم به معنای این نیست ما بخواهیم یک کوهی را جا به جا بکنیم در بین مراجعی که شناخته شده هستند از بعضی از روحانیان، علماء کسانی که می دانیم آن ها درس این ها شرکت کردند بحث های این ها را دیدند کتاب هایشان را دیدند آنی که عالم تر است معرفی می کنند چندین نفر عالم معرفی کردند اهل فن و خبره بودند برای من قطع حاصل می شود که این شخص اعلم هست می توانم از او تقلید بکنم.

مثلاً یک جاهای ممکن است بعدش 2 نفر بیایند بگویند نه این اعلم نیست یکی دیگر اعلم است و فلان همه این ها اولاً راه دارد، ثانیاً این ها این مدلی نیست شما الان تقلیدت را شروع می کنی بعد دوباره 2 نفر می گویند نه این اعلم نیست فلانی اعلم است مدام بخواهی تغییر بدهی یک جایی که دیگر اطمینان حاصل شد خدای نا کرده مرجعی که من 10- 20 سال از او تقلید می کردم او اعلم نیست.

این جا یقین اگر حاصل شد بله باید از او عدول کنی از مرجع تقلید جدید این تغییر ریل، تغییر باند برای تقلید باز نگران کننده نیست، شما تا حالا داشتی به وظیفه ات عمل می کردی یا از او یکی از شرایط اعلمیت منفک شد، دیگر آن 6 شرط را ندارد یا این که یک نفر دیگر اعلم از او شده است او شرایطش تغییر نکرده یک نفری پیدا شده که ما یقین پیدا می کنیم که او اعلم است ما وظیفه مان است که از او تقلید بکنیم. خیلی راحت، خیلی آرام با آرامش می شود دینداری کرد اگر خناس ها بگذارند

(الَّذِي يوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ)

که در درون سينه انسان ها وسوسه می ‌کند،

سوره ناس (114): آیه 5

دائماً مدام وسوسه که این ها روایات و دین را به شما نمی گویند پنهان می کنند. چه را پنهان کرده چه کسی پنهان کرده؟ مثلاً مرحوم آیت الله صافی گلپایگانی دین را نمی خواست به مردم برسد. مرحوم آیت الله العظمی اراکی، مرحوم آیت الله گلپایگانی، مرحوم آقای بهجت، مرحوم حضرت امام این ها نمی خواستند دین به مردم برسد، می خواستند پنهان کنند یک چیز دیگر به مردم بگویند حق را به مردم نگویند! این چه تفکری است و ثمره اش چه است؟ میوه اش شک و تردید است از همان مقدار حداقلی دین هم فاصله گرفتن و بریدن است.

مجری:

چه چیزی حاصل می شود این که به فرض مثال استاد عزیز می فرمایند که آن ها دین را جور دیگری بیان کردند چه فایده ای دارد؟ یعنی چه فایده ای برای خودشان داشت؟ این که تمام دین و این مذهب و تاریخ را خیلی شفاف برای همه مردم بیان کردند. استاد عزیز در این برنامه نه در برنامه های گذشته چند قسمت را خدمت استاد هستیم این همه مطلب استاد در این برنامه فرمودند.

خدا وکیلی آدم وقتی نگاه می اندازد هیچ حرف و حدیثی باقی نمی ماند که حالا استاد تمام سندها را پی در پی گفتند و تمام روایت ها را با سند بیان کردند اگر در هر سندی نفوذ کنیم در مورد همان سند، در مورد همان بحث، بحث و صحبت بکنیم دنیا است واقعاً جرأت می خواهد کسی نسبت به این احادیث، این روایت، این همه روایت که از 1400 سال تا به الان دست ما رسیده خدا وکیلی جرأت می خواهد در فضای مجازی بیاید یک حرفی را همین طوری در بین مردم بزند خیلی سخت است.

 (میان برنامه)

مجری:

بینندگان عزیز شب تان بخیر باشد از این که تا الان همراه ما در برنامه عصر ایمان از شبکه جهانی حضرت ولی عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف) هستید بسیار سپاسگزار و متشکرم در این شب عزیز دعا می کنم که خدای بزرگ به حق محمد و آل محمد هر کجا هستید بیننده برنامه هستید یا نیستید تن تان را سالم نگه دارد و در پناه اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) باشید. عصر ایمان را به لطف خدا مدتی است آغاز کردیم و بحث های بسیار زیبایی می شود و سعی و تلاش ما این است سعی و تلاش استاد عزیز جناب آقای دکتر عباسی این هست که واقعیت را و حقانیت را بچشانند بر گرفته از کلام اهل بیت به مشام همه بیننده های که در این برنامه حضور دارند و این برنامه را نگاه می کنند.

شبهاتی که خیلی از آقایان و مردمان در بین جامعه ایجاد می کنند آدم دلش نسبت به این قضیه دلش می سوزد، استاد عزیز زحمت کشیدند تحقیقاتی را در این برنامه انجام دادند و در این برنامه حضور پیدا می کنند 1 ساعت و نیم خدمت شما خواهیم بود صحبت های بسیار زیبا و جالبی می شود و سعی می کنند که کامل ریشه یابی کنند و بحث را بیان کنند که شما بیننده های عزیز وقتی بیننده این برنامه هستید کامل برای تان روشن بشود. خطاب ما و استاد عزیز به همه آن آقایانی هست که در فضای مجازی شبهاتی را ایجاد می کنند نا دانسته یا دانسته به فرض مثال می خواهند خودشان را نشان بدهند معمولاً در فضای مجازی دیده می شود طرف یک چیزی را از یک جایی، یک صحنه ای را متوجه می شود بدون این که جستجو و تحقیق کند و بفهمد این مطلب خدا نا کرده ممکن است چه تأثیری در جامعه داشته می آید این را خیلی راحت لایو (زنده) می گذارد بیان می کند و خیلی از مردم هم نگاه می اندازند و متأسفانه قبول می کنند.

این خیلی ناپسند است خواهشی که از عزیزان دارم دین ما به همین راحتی به دست ما نرسیده از اول تا به الان سعی و تلاش ها شده جان ها در راه خدا داده شده که دین و مذهب خیلی شفاف دست ما برسد حواس مان باشد چه کار داریم حواس مان باشد چه مطلبی را در جامعه داریم برای مردم بیان می کنیم خدای نا کرده، خدا ان شاء الله که از ما راضی باشد خدا نا کرده اتفاقی پیش نیاید که خدا از ما راضی نباشد. حضرت ولی عصر امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ما روی بر گردان نباشد این واقعیت هست باید بپذیریم و دینی که به دست متخصصان هست تسلیم این بزرگواران بشویم آن هم مراجع بزرگ تقلید هستند و احادیث و روایاتی که در این برنامه از گذشته تا به الان به ما گفته شده خدمت شما و استاد گرانقدر جناب آقای دکتر عباسی عزیز هستیم در خدمت شما هستم.

استاد عباسی:

ممنونم از توضیحاتی که فرمودید و ممنونم از همراهی بینندگان عزیزمان که برنامه خودشان را همراهی می کنند و در برنامه مشارکت می کنند چه با پیامک چه آن عزیزانی که تماس می گیرند، عزیزی من را در یکی از خیابان های شهر مقدس قم دید گفت من نتوانسته بودم برنامه ها را ببینم برنامه فلان تاریخ را از سایت دیدم و این نکته به ذهنم آمده بعد از مدت یک ماه، دو ماه یک برنامه ای خاص را دیده بود. چون هم برنامه ها در سایت شبکه جهانی حضرت ولی عصر آرشیو می شود و هم کسانی که بخواهند چهره ما را هم نبینند فقط مطالب را استفاده کنند تایپ هم می شود و به صورت متنی هم گذاشته می شود که دیگر نیازی نیست ما را تحمل بکنند چهره ما را ببینند می توانند همان متن را سریعاً مطالعه بکنند و دسترسی داشته باشند در آن جا روایاتی که ما می خوانیم آن مقدار از متنش می آید می توانند از آن جا بر دارند در اینترنت جستجو بکنند و اطلاعات بیشتر هم نسبت به آن پیدا بکنند.

لذا خواهش من این است اگر احساس می کنید بحثی از مباحث چه برنامه ما چه دیگر برنامه ها برای شما مفید هست سعی بکنید که این خیر و خوبی را منتشر بکنید به دیگران هم برسانید اگر در بستگان تان کسانی هستند دوستان و آشنایان تان فکر می کنید ممکن است علاقمند بشوند شبکه را معرفی بکنید اپلیکیشن شبکه را معرفی بکنید فضای مجازی شبکه را معرفی بکنید این شبکه، متعلق به شیعیان امیر المؤمنین است متعلق به اهل بیت (علیهم السلام) است متعلق به حضرت ولی عصر (ارواحنا له الفداء) است. متعلق به شخص خاصی نیست اگر ما این جا داریم می گوییم نمی خواهیم تبلیغ بکنیم نسبت به این که، این شبکه رونق پیدا بکند نه چون هزینه های هم در این جا می شود چه وجوهات باشد چه تبرع باشد به هر شکلی بنای بر این است که در مسیر اهل بیت (علیهم السلام) باشد و برای امام زمان است که:

«بِيُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَى وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاء»

نام كتاب: زاد المعاد- مفتاح الجنان‏؛ نويسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏ (تاريخ وفات مؤلف: 1110 ق‏)، محقق / مصحح: اعلمى، علاءالدين‏، ناشر: موسسة الأعلمي للمطبوعات‏، بيروت‏ 1423 ق، ص423‏

با همه وجود این را عرض می کنیم و این آیه کریمه قرآن که:

(وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ)

و يکديگر را به شکيبايی و استقامت توصيه نموده‌ اند!

سوره العصر (103): آیه 3

هم ما باید بین خودمان شیعیان و مؤمنین و موالیان اهل بیت (علیهم السلام) تواصی به صبر داشته باشیم که این مربوط به مشکلات جامعه، گرفتاری ها، مسائل خود دینداری و هم تواصی به حق داشته باشیم. توصیه به حق یعنی این که توصیه می کنم شما را اگر می خواهی مواد دینی خودت را بگیری از یک جای مطمئن بگیر که تلاش بر این هست نمی گوییم هیچ خطا و اشتباهی نیست.

اما تلاش بر این است که در شبکه کارشناسانی که می آیند برنامه های که گذاشته می شود آن ها با مواد علمی و مطالب علمی صحیح و درست باشد و شرایط کارشناسی خوبی باشد غیر از بنده که قاصر و مقصر و مشکل دار هستم بقیه اساتید و کارشناسان الحمد لله کارشناس های خوب با سطح علمی بالا و این فضایی هست که ما تا آخر الزمان دائماً این خیر را حواس مان باشد به همدیگر گوشزد بکنیم که باید معلومات دینی مان را بالا ببریم.

بارها و بارها بنده در جلسات حضوری و این ها عرض کردم اگر قرار است که شخص مؤثری باشیم در جامعه، در دنیا و آخرت هم مربوط به دنیای مان هم مربوط به دین مان باید با اطلاع و آگاهی باشیم و اطلاع و آگاهی یکی اش با مطالعه به دست می آید به عزیزان عرض می کنم واقعاً‌ توصیه و خواهش و التماس من این است که اهل مطالعه باشید.

دیگر الان مثل گذشته نیست بگوییم یک کتابی می خواهی مطالعه کنی باید بروید بگردید هزینه کنید خیلی از کتاب ها در فضای مجازی موجود هست و با کمترین هزینه مثلاً یک کتاب با 10 مگابایت دانلود می شود شما می توانید آن را مطالعه بکنید کتاب های خوب، فراوان هست هم در سایت مؤسسه تحقیقاتی ولی عصر کتاب های خوب گذاشته شده و مقالات خوب گذاشته پرسش و پاسخ گذاشته شده مراجعه بفرمایید مطالعه بکنید و هم سایت ها و کتاب های دیگر.

حیف است این فضای خیلی خوب برای استفاده در آخر الزمان را ما استفاده نکنیم هم وظیفه مان مطالعه هم وظیفه مان مطالعه تصویری که برنامه های می شود که در شبکه جهانی حضرت ولی عصر هست مطالعه تصویری یعنی یک کتابی نوشته شده مقاله ای انجام شده کار علمی انجام شده و حالا دارد مورد استفاده توسط بینندگان عزیز قرار می گیرد.

مجری:

استاد عزیز فرمودند خیلی راحت می توانید تمام مطالب را از طریق سایت دنبال بفرمایید. مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هست خیلی از مطالب در آن ذکر شده و مطلب گذاشته شده و خیلی راحت می توانید دسترسی داشته باشید و این برنامه ها را دنبال کنید و از طریق اینستاگرام هم کلیه برنامه ها گلچین می شود اتفاقاً خیلی از بیننده های ما پیامک های که به شبکه داده بودند خیلی خوب استقبال کردند برنامه ها را دیدند.

عزیزانی هستند استادانی هستند برنامه های که پخش می شود و یا تولید و ضبط می شود خیلی گلچین می کنند محتوای بسیار عالی را در اینستاگرام می گذارند و در دسترس همه بیننده های که تمایل دارند برنامه ها را دنبال کنند هست و می توانند برنامه ها را ببیند و استفاده کامل را ببرند. ما منتظر پیشنهادها و انتقادهای شما بیننده عزیز هستیم سعی کنید که با این شبکه مقدس در ارتباط باشید این شبکه تمام هدف و سعی و تلاشش این است شما بیننده های عزیز که شیعیان واقعی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) هستید با دیدن تمام برنامه ها آن حس و حال خوب شیعه بودن را به دست بیاورید ان شاء الله.

استاد عزیز ان شاء الله این جلسه در خدمت شما هستیم، یک بحثی را آغاز کردیم تقریباً در همان میان برنامه ای که پشت سر گذاشتیم این که احادیثی که از گذشته به دست ما رسیده شما فرمودید خیلی دوست دارم در مورد جعل احادیث صحبت بکنم و از شما بپرسم این که هنوز هم در تاریخ دیده می شود که جعل کرده باشند و مانده باشد و مشخص نشده باشد برای آن های که جستجو می کنند و متوجه نشوند که این حدیث جعلی است یا خیر؟ این سوال را از خدمت شما داشتم.

استاد عباسی:

همواره علماء در بررسی هایشان این دقت را دارند اگر روایتی جعل شده حتی در جعل روایت ممکن است بعضی از راوی ها درست کنار هم گذاشته شده باشد کار و وظیفه عالم این است که در بررسی سند این روایت متوجه بشود آن اشکالی که در سند روایت وجود دارد. مثلاً اسامی را ممکن است در جعل حدیث پشت سر هم چیده باشند.

«احمد ابن اسحاق از عیسی ابن یحیی از محمد ابن علی» این طوری نقل کردند چطوری می شود فهمید که این روایت جعلی است؟ یکی از کارها این است ممکن است تک تک روات آدم های خوبی باشند ولی آنی که حدیث را جعل کرده این راوی ها را کنار هم چیده باشد، بعد این در کنار هم چیدن این راویان خیلی از اوقات دچار خطا می شود چون عالمِ وارد و مسلط نیستند عالم از کجا می فهمد که این روایت جعلی است؟ از این جا متوجه می شود می گوید محمد ابن یحیی از احمد ابن اسحاق یک روایت را شنیده، بعد می رود سال تولد و وفات این را نگاه می کند می بیند این زمانی که به دنیا آمد آن 10 سال قبل از دنیا رفته بود یا زمانی که به دنیا آمد این که 1 ساله شده بود این کسی که روایت از او شنید از دنیا رفت بچه 1 ساله که نمی تواند از کسی روایت بشنود. پس معلوم است این جا یکی این راوی را قرار داده یا این روایت را جعل کرده این راوی نمی خورد یا راوی را می آیند بیان می کنند که فلانی از فلانی شنید اما آن شخص را اصلا و ابدا ملاقات نکرده. استادی که باید از او روایت را بشنود در مدینه زندگی می کرده آن کسی که راوی حدیث است می گوید از فلانی شنیدم در بصره زندگی می کرده و این آقا هرگز و هرگز به بصره نرفته است.

خیلی ماجرا دارد این که داریم 50- 60 سال می گوییم 50- 60 سال واقعاً یعنی کار، درس، مطالعه در برنامه های اول در رابطه با این قضیه به نظرم می آید صحبت کردیم یک نفر وقتی می خواهد مجتهد بشود یعنی این که احکام شرعی را بتواند از آیات و روایات بیرون بکشد استنباط بکند که تازه این مجتهد شده و اگر ما 200 تا مجتهد هم زمان الان داشته باشیم مثلاً 5 تای از آن ها 10 تای از آن ها هستند که مرجع تقلید شدند بقیه مرجع تقلید نیستند مجتهد هستند از کسی تقلید نمی کنند خودشان احکام را استنباط می کنند اما اعلم نیستند و خودشان را اعلم نمی دانند. لذا رساله ندادند یا اگر هم رساله دادند کسی از آن ها تقلید نمی کند 5 نفر، 10 نفر مرجع تقلید می شوند، بعضی از عبارات 8 تا و بعضی از عبارات می گوید باید به 12 تا علم باید تسلط داشته باشد که هر کدام یک علمی است مثلاً وقتی می گوییم خود این آدم ها را بررسی کنیم آدم های خوبی بودند یا نبودند یک علم، علم رجال است.

این که این ها را در مجموع حدیث بررسی بکنیم و ... یک علم، علم درایه است، بعد علم صرف نیاز دارد که عربی و صرف افعال و این ها را بدانند علم نحو وجود دارد بتوانند معنی جمله را بتوانند در بیاورند با صرف و نحو معنی جمله در می آید علم اصول، علم فقه،‌ علم معانی، علم بیان، علم بدیع است انواع و اقسام علم ها کنار هم قرار بگیرد.

می خواهم مثال بزنم ذهن بینندگان روشن بشود همان که اگر بیماریِ یک بیماری ابعاد مختلف دارد یعنی می خواهند این آقا را جراحی قلب بکنند ایشان قند هم دارد ایشان بی هوشی هم نیاز دارد در تیم پزشکی می بینیم یک نفر دارد قند ایشان را چک می کند یک نفر دارد بی هوشی را چک می کند و بقیه امور، یک دفعه می بینیم چند نفر باید بیایند این کار را بکنند و در مسئله فقه، چون زوایای بسیار مختلف دارد. حدیث را باید بفهمی این حدیث از معصوم صادر شده یا نه یک مرحله است بعد که صادر شد معنی اش را بفهمی بعد که معنی اش را فهمیدی با بقیه روایات بتوانی مقایسه بکنی به آیه قرآن بتوانی عرضه بکنی از آن مطلب را متوجه بشوی و استنباط بکنی خیلی مسائل دارد. لذا این به چند علم در کنار همدیگر نیاز دارد که انجام بشود. اگر فرصت هست من یک جمع بندی کوتاه داشته باشم

مجری:

بفرمایید

استاد عباسی:

یک جمع بندی کوتاه داشته باشم بعد از این که دیدگاه علما در این جا گفتیم می خواهم قبل از این که آن جمع بندی را انجام بدهم چند کتاب از علمای بزرگ در رابطه با بحث عدد و رؤیت هلال که علما در دوره های مختلف نوشتند خدمت تان عرض بکنم. کتاب مرحوم شیخ مفید است جوابات اهل الموصل فی العدد والرؤیة که کتاب مشهوری از ایشان است. یکی کتاب مرحوم سید مرتضی الرد علی اصحاب العدد که این کتاب ها، کتاب های علمی است که در طول تاریخ مثلاً قرن 5 این کتاب نوشته شده.

کتاب مفتتح الشهور مرحوم علامه مجلسی در این رابطه، یک کتاب به نام عدم اعتبار رؤیت الهلال قبل الزوال تألیف محمد ابن عبد الفتاح تنکابنی معروف به فاضل سراب متوفای 1124 هجری قمری. یک کتاب دیگر تحقیق الحال فی رؤیت الهلال قبل الزوال نویسنده اش مولا محمد حسین ابن یحیی نوری که 1133 زنده بودند تاریخ وفات شان دقیق مشخص نیست؛ اما 1133 آخرین نقلی است که حیات ایشان را دارد بیان می کند.

کتاب دیگر اعتبار رؤیة الهلال قبل الزوال مولا محمد جعفر ابن محمد باقر سبزواری متوفای حدود 1135 هجری قمری و کتاب های دیگری که در این باب نوشته شده، اما جمع مطلب آن چه که بیان شد این مطلب را به دست می آوریم که نظریه عدد در قرن 4 و 5 طرفدارانی داشت همواره مورد انتقاد علماء از عصر ادعای این نظریه یعنی همان قرن 4 و 5 تا به امروز بوده است و علمای شیعه این نظریه را مخالف قرآن، مخالف روایات، مخالف سیره مستمره مسلمان ها می دانستند و بر علیه این قول و این دیدگاه و افرادی که این دیدگاه را دارند هم کتاب های تألیف کردند هم ادله فراوانی آوردند بنابراین ملاک در مسئله می شود فقط و فقط رؤیت هلال که آن چیزی که الان هم مشهور بین علماء است و هم روایات و ادله اش را بیان کردند.

مجری:

خیلی متشکرم خسته نباشید. بینندگان عزیز به لحظات پایانی برنامه رسیدیم خیلی متشکرم که تا این لحظه ما را همراهی فرمودید ان شاء الله که در پناه اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) همیشه موفق و پیروز باشید. لحظات پایانی برنامه هست خدای بزرگ و مهربان را قسم بدهیم به بهترین انسان های روی زمین خدا را قسم بدهیم به مردان آبرومند خدایا قسمت می دهم تو را به حق محمد و آل محمد دعای ما را بپذیر، اللهم عجل لولیک الفرج الهی آمین، تا جلسه آینده شما بینندگان عزیز و خودم را به خدای بزرگ و مهربان می سپارم یا علی مدد خدا نگهدار!