ویژه برنامه قتیل العبرات حجت الاسلام ابوالقاسمی
قسمت اول ویژه برنامه قتیل العبرات به مناسب دهه اول محرم، با سخنرانی آیت الله حسینی قزوینی، مرثیه سرایی سیدرضا جدا و کارشناسی حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی
بسم الله الرحمن الرحیم
تاریخ:30 مرداد 1399
موضوع: برگزاری یا عدم برگزاری عزای سیدالشهداء در ایام بیماری کرونا
ویژه برنامه قتیل العبرات
فهرست مطالب این سخنرانی:
ماه محرم، ماه عزای اهلبیت پیامبر (علیهم السلام)
فتوای آیةالله خوئی: سفر خوفی، سفر معصیت است!!
برگزاری یا عدم برگزاری عزای سیدالشهداء در ایام بیماری کرونا
پاداش گریه بر مصائب اهلبیت (علیهم السلام) به نقل «احمد بن حنبل»!
آیت الله دکتر حسینی قزوینی:
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین و هو خیر ناصر و معین الحمدلله و الصلاة علی رسول الله و علی آله آل الله لاسیما علی مولانا بقیة الله و اللعن الدائم علی اعدائهم اعداء الله إلی یوم لقاء الله الحمدلله الذی هدانا لهذا و ما کنّا لنهتدی لولا أن هدانا الله
خدا را بر تمام نعمتهایش به ویژه نعمت ولایت سپاس می گوییم. این که خداوند عالم ما را حسینی آفرید و حیات ما را حیات حسینی قرار داد و عشق حسین را در سراسر وجودمان و ایمانمان و عشقمان قرار داد، سپاس می گوییم.
این نعمت، نعمتی است که خداوند عالم بدون آنکه هیچ عملی انجام داده باشیم یا کاری کرده باشیم از باب:
«یا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ قَبْلَ استحقاقها»
بحار الأنوار، نویسنده: مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، محقق / مصحح: جمعی از محققان، ج 51، ص 304، ح 19
به ما عطا فرموده است. خداوند عالم به بعضی افراد نعمتی میدهد، قبل از آنکه استحقاق آن نعمت را داشته باشد. خداوند عالم میفرماید:
«إِنَّ الْفَضْلَ بِیدِ اللَّهِ یؤْتِیهِ مَنْ یشاء»
فضل (و موهبت نبوت و عقل و منطق، در انحصار کسی نیست، بلکه) به دست خداست، و به هر کس بخواهد (و شایسته بداند،) میدهد.
سوره آل عمران (3): آیه 73
خدایا به این تفضلت، به این نعمتت و به این منّتی که بر ما نهادی و علاقه و عشق به امام حسین را در سراسر وجودمان لبریز کردی، تو را سپاسگذاریم.
ماه محرم، ماه عزای اهلبیت پیامبر (علیهم السلام)
شب اول محرم، شب آغاز عزاداری امام حسین (علیه السلام) است. امام هشتم امام رضا (سلام الله علیه) میفرماید:
«كَانَ أَبِي ع إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لَا يُرَى ضَاحِكاً وَ كَانَتِ الْكِئَابَةُ تَغْلِبُ عَلَيْهِ حَتَّى يَمْضِيَ مِنْهُ عَشَرَةُ أَيَّامٍ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْعَاشِرِ كَانَ ذَلِكَ الْيَوْمُ يَوْمَ مُصِيبَتِهِ وَ حُزْنِهِ وَ بُكَائِه»
الأمالي( للصدوق)، ابن بابويه، محمد بن على، ناشر: كتابچى - تهران، 1376ش؛ ص 128، ح 2
فرمود: پدرم امام موسی کاظم وقتی اول محرم میآمد، غصه و اندوه تمام وجود آن بزرگوار را فرا میگرفت. در طول محرم به ویژه دهه اول لبهای امام کاظم به خنده و تبسم گشوده نمیشد.
وقتی که روز عاشورا فرا میرسید، از گریه و ناله و ضجه و بی تابی، آنچنان متأثر میشد که هر نگاه کنندهای را به گریه وامی داشت.
من قبل از آنکه در رابطه با عزا و گریه برای امام حسین و برافراشته شدن پرچم امام حسین (علیه السلام) سخن بگویم، چند نکته را خدمت بینندگان عزیز اشاره میکنم. امیدواریم این نکات همگی مایه دلگرمی ما باشد.
دوستان عزیز غفلت نکنیم. یک پرچم یا دو پرچم سیاه بر بالای در خانه یا پشت بام خود آویزان کنیم. در داخل خانه خود پرچمهای سیاه آویزان کنیم.
فتوای آیةالله خوئی: سفر خوفی، سفر معصیت است!!
نکتهای که ضرورت دارد ما در همین شب اول به عنوان مقدمه به آن اشاره کنیم، این است که عزیزان ما دقت کنند مسئله عزاداری و گریه و به پا داشتن اقامه عزا برای امام حسین با گوشت و پوست و استخوان و رگ ما آمیخته است.
هیچ چیزی ما را از این عزاداری باز نمیدارد، اما با توجه به قضایایی که ما امروز با آن مواجه هستیم و مهمان ناخوانده و ویروس منحوس کرونا در جامعه منتشر شده است دقت کنیم کاری نکنیم که خدای ناکرده اعمال ما مرضی اهلبیت نباشد.
خدا نکند ما جزء کسانی باشیم که تصور میکنیم کار خوبی میکنیم، حال آنکه کاری زشت انجام میدهیم.
«قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرينَ أَعْمالا * الَّذينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعا»
بگو آيا به شما خبر دهيم كه زيانكارترين (مردم) كيانند. آنها كه تلاشهايشان در زندگى دنيا گم (و نابود) شده، با اينحال گمان مىكنند كار نيك انجام مىدهند!
سوره کهف (18): آیه 103 و 104
آیت الله رضازاده یکی از فقهای بزرگ مشهد هستند که درس خارج تدریس میکنند. ما خدمت ایشان ارادت داریم و چندین جلسه خدمت ایشان رسیدیم. ایشان در بحث امامت و ولایت و پاسخ به شبهات، ید طولایی دارند.
ایشان نقل میکردند که همراه با آیت الله عبادی امام جمعه سابق مشهد در زمان رژیم سابق، قاچاقی به زیارت امام حسین میرفتیم.
آیت الله عبادی احتیاطاً نمازشان را جمع میخواندند و میفرمودند: آیت الله خوئی فرموده است اگر سفر، سفر خوفی باشد و انسان در سفری به جان خود بترسد نباید به آن سفر اقدام کند. اگر برود، سفر معصیت شمرده میشود و نمازش تمام است.
ما به نجف رفتیم و خدمت آیت الله العظمی خوئی رسیدیم. علت این قضیه را سؤال کردیم و گفتیم: آقاجان! ما در گذشته داریم که بعضی افراد جانشان به خطر میافتاد، اما ائمه اطهار اجازه میدادند به زیارت امام حسین مشرف شوند. افرادی بودند که به خاطر زیارت، دستشان را میدادند یا جانشان را میدادند. این فتوای شما بر چه مبنایی است؟
آیت الله العظمی خوئی به صراحت فرمودند: در آن زمان زیارت امام حسین متروک شده بود و مردم توجه نداشتند. ائمه اطهار مردم و شیعیان را تشویق و ترغیب میکردند تا این زیارت ترک نشود و حرم امام حسین خالی از زائر نباشد.
در عصر ما این چنین نیست. الحمدلله از همه جای دنیا به زیارت امام حسین میآیند و همیشه حرم امام حسین مملو از عاشق و زائر است. در این عصر اگر کسی به جان خودش بترسد و به زیارت امام
حسین برود، قطعاً سفرش سفر معصیت است.
سفری که شما کردید و قاچاقی آمدید و ترس و خوفی داشتید، نه تنها ثوابی برای شما نوشته نمیشود،
بلکه این سفر شما، سفر گناه است و باید حتماً نمازتان را تمام بخوانید.
برگزاری یا عدم برگزاری عزای سیدالشهداء در ایام بیماری کرونا
عزیزان دقت کنند بعضی از آقایان کاسه داغتر از آش شدند و بدون توجه به وضعیت کنونی و موقعیتی که ما در این مقطع زمانی داریم کار میکنند. دقت کنیم شاید این بیماری مسری، سرایت کند و در اجتماع موجب بیماری و کشته شدن دیگران باشد.
کلیپهایی از چند تن از این آقایان در فضای مجازی پخش شد. ایشان عزاداری را با دفاع از حرم حضرت زینب (سلام الله علیها) و حرم امام حسین مقایسه کردند. آنها میگفتند که در آنجا مردم یقین داشتند کشته میشوند، اما برای دفاع از حرم رفتند.
ظاهراً این عزیزان قدری دقت نمیکنند. بحث مدافعین حرم با وضع عزاداری برای امام حسین قیاس مع الفارق است؛ بلکه جزء قیاسهای شیطانی است. بحث دفاع از حرم چیزی نبود که به این سادگی بتوان از کنار آن گذشت و جایگزینی برای آن درست کرد.
در گذشته اطلاعیهای منتشر شد که نزدیک به سی و هشت تن از بزرگان عربستان سعودی و مفتیان و اساتید دانشگاه عربستان، امضاء کرده بودند که باید حرم امام حسین، حرم حضرت امیرالمؤمنین و حضرت حضرت زینب در شام ویران شود.
مضاف بر این، بحث عراق و سوریه نبود، بلکه نسخه را برای ایران پیچیده بودند. آنها نه به ناموس مردم رحم میکردند و نه به اطفال مردم رحم میکردند.
در آن زمان بحث دفاع از حرم اهلبیت که عَلَم و نشانههای تشیع است و دفاع از ناموس مسلمانان و دفاع از جان مسلمانان مطرح بود.
«مَنْ قُتِلَ دُونَ مَالِهِ فَهُوَ بِمَنْزِلَةِ الشَّهِید»
الکافی، نویسنده: کلینی، محمد بن یعقوب، محقق / مصحح: غفاری علی اکبر و آخوندی، محمد، ج 5، ص 52، ح 3
بحث آنجا، غیر از بحث اینجاست. بنابراین بنده معتقدم این عزیزان تجدید نظر کنند و خدای ناکرده برخلاف آنچه مراجع بزرگوار عظام تقلید فتوا دادند عمل نکنند.
بنده کاری با ستاد مبارزه با کرونا که خود مقام معظم رهبری فرمودند که تابع نظرات آنها هستم، ندارم. این افراد شاید نظر ستاد مبارزه با کرونا را قبول نکنند، اما این که مراجع بزرگوار ما همگی به میدان آمدند، بحث فرق می کند.
آیت الله سیستانی، آیت الله وحید خراسانی، آیت الله صافی گلپایگانی، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله سبحانی و دیگران همه و همه بر این قضیه فتوا دادند.
دوستان کاری نکنید فردا وهابیت به ما طعنه بزنند. آنها بگویند که علمای ما گفتند به خاطر بیماری کرونا حج را تعطیل کنید. آنها حج را تعطیل کردند و مراسم حجی با تمام پروتکلهای بهداشتی اجرا کردند.
کاری نکنید که آنها بگویند ما وهابیها چطور به حرف بزرگان و مفتیانمان عمل میکنیم، اما شیعیان به قول بزرگان و مراجع خود عمل نکردند. من از همه عزیزان و بزرگواران تقاضا میکنم که قدری دقت کنند.
من روایتی را از کتاب «من لا یحضره الفقیه» که یکی از کتب اربعه شیعه است، میخوانم. «شیخ صدوق» نقل میکند که من در این کتاب روایاتی را آوردم که حجت بین من و خدای من است.
اضافه بر اینکه این روایت در کتاب «من لا یحضره الفقیه» جلد 3 صفحه 556 حدیث 4914 نقل شده است؛ در کتاب «أمالی» اثر «شیخ صدوق» صفحه 301 و کتاب «مکارم الأخلاق» اثر «مرحوم حسن طبرسی» صفحه 436 نیز نقل شده است.
من از عزیزان تقاضا دارم که به این روایت دقت کنند. من ندیدم بزرگان و عزیزانی که در جلساتشان مطالب را مطرح میکنند، به این روایت اشاره کرده باشند.
امام صادق (علیه السلام) از رسول گرامی اسلام روایت مفصلی نقل میکند. این روایت که چندین صفحه است، وصیتهای رسول اکرم به حضرت امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) است. در روایت آمده است:
«إِنَّ اللَّهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی کرِهَ لَکمْ أَیتُهَا الْأُمَّةُ أَرْبَعاً وَ عِشْرِینَ خَصْلَةً وَ نَهَاکمْ عَنْهَا»
خداوند عالم از بیست و چهار صفت و خصلت نهی کرده است و سفارش کرده است که امت اسلامی آنها را انجام ندهند.
عزیزان خوب دقت کنند که من عبارت عربی روایت را میخوانم.
«وَ کرِهَ أَنْ یکلِّمَ الرَّجُلُ مَجْذُوماً إِلَّا أَنْ یکونَ بَینَهُ وَ بَینَهُ قَدْرُ ذِرَاع»
اگر کسی گرفتار بیماری جذام است، از او با یک متر فاصله قرار بگیرید مبادا به شما سرایت کند.
ان شاءالله خداوند این بیماری را از همه دور کند. جذام بیماری است که وقتی انسان به آن مبتلا میشود، اعضای بدن را از حرکت میاندازد و چه بسا باعث فلج شدن بعضی از اعضای بدن شود. همانطور که کرونا ریه و بعضی از اعضای بدن را از کار میاندازد.
«وَ قَالَ فِرَّ مِنَ الْمَجْذُومِ فِرَارَک مِنَ الْأَسَد»
از کسی که بیماری مسری دارد فرار کنید، همانطور که از شیر درنده فرار میکنید.
من لا یحضره الفقیه، نویسنده: ابن بابویه، محمد بن علی، محقق / مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 556، ح 4914
این سخن امام صادق است، سخن امیرالمؤمنین است، سخن رسول گرامی اسلام است. آیا با این
وضع بازهم حاضریم بگوییم که بیماری کرونا اسیر دست امام حسین است؟! مگر بیماری جذام اسیر دست این بزرگواران نبود؟!
به تعبیر آیت الله العظمی خوئی ائمه اطهار ولایت تامه بر تمامی ما سوی الله دارند، اما خودشان دستور دادند و به ما امر فرمودند. آن بزرگواران خود به ما دستور دادند که در بیماریها به دکتر مراجعه کنید.
«مرحوم مجلسی» در کتاب «بحارالانوار» جلد 59 صفحه 65 روایتی از امام باقر (علیه السلام) نقل میکند که شخصی از حضرت سؤال میکند:
یابن رسول الله! گاهی اوقات ما بیمار میشویم، اما دکتر یهودی و نصرانی است. آیا به او مراجعه کنیم یا خیر؟! حضرت در جواب فرمودند: اشکالی ندارد. شفا دست خداوند است و آنها وسیله هستند.
در این زمینه بنده سخن زیاد دارم، اما به همین اندازه اکتفا میکنم. بنده تنها روایتی را که «مرحوم حسن بن فضل طبرسی» صاحب کتاب «مکارم الأخلاق» صفحه 362 آورده است را برای شما میخوانم.
«مرحوم شیخ حرّ عاملی» در کتاب «وسائل الشیعه» جلد 2 صفحه 409 و «مرحوم علامه مجلسی» در کتاب «بحارالانوار» جلد 59 صفحه 66 روایتی از امام صادق (علیه السلام) آورده است که حضرت میفرماید:
«إِنَّ نَبِیاً مِنَ الْأَنْبِیاءِ مَرِض»
یکی از انبیاء بیمار شد.
«فَقَالَ لَا أَتَدَاوَی حَتَّی یکونَ الَّذِی أَمْرَضَنِی هُوَ الَّذِی یشْفِینِی»
و فرمود: من به فکر درمان نمیافتم، تا خدایی که مرا بیمار کرده است شفا دهد.
«فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیهِ لَا أَشْفِیک حَتَّی تَتَدَاوَی فَإِنَّ الشِّفَاءَ مِنِّی»
خداوند عالم به او وحی کرد: هرگز تو را شفا نمیدهم مگر اینکه مداوا کنی.
«فَإِنَّ الشِّفَاءَ مِنِّی وَ الدَّوَاءَ مِنِّی»
زیرا شفا از من است و دوا هم از من است.
«فَجَعَلَ یتَدَاوَی فَأَتَی الشِّفَاء»
پیغمبر به دنبال این وحی مداوا کرد و خداوند به او بهبودی بخشید.
مکارم الأخلاق، نویسنده: طبرسی، حسن بن فضل، ص 362، باب فی معالجة المریض
بنابراین ما از عزیزانمان در هرکجا هستند تقاضا میکنیم اصول بهداشتی که مراجع عظام تقلید، بزرگان، علما و مقام معظم رهبری تأکید داشتند قطعاً رعایت کنند.
خدای ناکرده کاری نکنیم که تصور کنیم کار خوبی انجام میدهیم، اما در حقیقت گناه و معصیت باشد.
قرار شد ما هرشب بیست دقیقهای قبل از مداحی و برنامههایی که عزیزانمان دارند، در خدمت بینندگان عزیزمان باشیم.
پاداش گریه بر مصائب اهلبیت (علیهم السلام) به نقل «احمد بن حنبل»!
بنده میخواهم روایتی را از کتب اهل سنت نقل کنم و عرایضم را خاتمه دهم. «احمد بن حنبل» رئیس حنابله یکی از امامان اهل سنت است که وهابیها او را امام خود قرار دادند.
ایشان کتابی به نام «فضائل الصحابة» دارد که در جلد دوم صفحه 675 حدیث 1154 روایتی از امام حسین (علیه السلام) فرزند رسول گرامی اسلام نقل میکند. حضرت میفرماید:
«مَنْ دَمَعَتَا عَيْنَاهُ فِينَا دَمْعَةً، أَوْ قَطَرَتْ عَيْنَاهُ فِينَا قَطْرَةً، أَثْوَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ الْجَنَّةَ.»
هرکسی در مصیبت ما اشکش جاری شود یا یک قطره اشک از چشمش بریزد، خداوند عالم
بهشت را به او پاداش میدهد.
فضائل الصحابة، اسم المؤلف: أحمد بن حنبل أبو عبد الله الشیبانی، دار النشر: مؤسسة الرسالة - بیروت - 1403 - 1983، الطبعة: الأولی، تحقیق: د. وصی الله محمد عباس، ج 2، ص 675، ح 1154
این سخن «علامه مجلسی» و «شیخ طوسی» و «شیخ صدوق» و دیگر علمای شیعه نیست، بلکه روایتی است که «احمد بن حنبل» رئیس حنابله یکی از فرق بزرگ اهل سنت آن را نقل میکند.
ان شاءالله امیدواریم در این زمینه در شبهای آینده قدری بیشتر با بینندگان عزیز صحبت کنیم که عشق به امام حسین (علیه السلام) و اشک برای امام حسین چه جایگاهی دارد.
آقازاده «علامه امینی» یک شب مهمان ما بودند. ایشان برای من نقل کردند و گفتند: پدرم را در خواب دیدم و از او پرسیدم در برزخ چه خبر است؟!
قطعاً کتاب «الغدیر» و زحماتی که برای امیرالمؤمنین کشیدید، قطعاً خیلی به داد شما رسید و مشکلات شما را حل کرد.
پدرم گفت: پسرم! در عالم برزخ همه بازارها کساد است. تنها یک بازار رونق دارد و آن هم بازار امام حسین است. در برزخ تنها دو چیز به داد من رسید؛ زیارت امام حسین و گریه برای امام حسین.
امیدواریم که خداوند عالم ما را جزء عزاداران و گریه کنندگان بر امام حسین (علیه السلام) قرار بدهد.
روایت امام صادق را به خاطر داشته باشیم که فرمودند:
« إِذَا اقْشَعَرَّ جِلْدُكَ وَ دَمَعَتْ عَيْنَاكَ فَدُونَكَ دُونَكَ فَقَدْ قُصِدَ قَصْدُك»
وقتی قلبتان شکست و چشمتان اشک آلود شد، فرصت را غنیمت بشمارید که وقت اجابت دعا رسیده است.
الكافي (ط- الإسلامية)؛ كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق / مصحح: غفارى على اكبر
و آخوندى، محمد؛ ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران – 1407ق؛ ج2، ص 478، ح 8
اگر خداوند عالم بخواهد حاجت کسی را بدهد، قلب محزون و چشم اشک آلود میدهد و اینها نشانه اجابت دعاست.
خدایا به آبروی امام حسین فرج فرزند آن بزرگوار و منتقم خون سیدالشهدا را نزدیک بگردان و ما را از یاران خاصش قرار بده. خدایا حوائج همه ما و بینندگان ما را برآورده نما. خدایا دعاهای ما را به اجابت برسان.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
مجری:
بسم الله الرحمن الرحیم اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم السلام علیک یا ابا عبدالله
چشم واکن ای جهان شور محرم را ببین
جلوه زیباترین تصویر عالم را ببین
چون کبوتر بر فراز صحن او پرواز کن
آسمانی باش و اقیانوس ماتم را ببین
سرختر از هرچه خون در احتزازی باشکوه
بر فراز گنبدش اندوه پرچم را ببین
از خوارج هرچه میخواهی در این صحرا پر است
ابن ملجم ابن ملجم ابن ملجم را ببین
روز و شب اهل زیارت باش و عاشورا بخوان
پردهای از آن مصیبتهای اعظم را ببین
باز بسم الله الرحمن الرحیم. عاشقی هم عاشقیهای قدیم. عرض سلام و ادب و احترام و تسلیت و تعزیت ابتدا به محضر باسعادت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که هرچه سلام و درود خالصانه است تقدیم به وجود مقدس ایشان میکنیم.
فراموش نمیکنیم که این شبها و این روزها برای سلامتی وجود مقدس حضرت بقیة الله الأعظم دعا کنیم و صدقه کنار بگذاریم.
بعد از آن عرض سلام و ادب و احترام و تعزیت ما را بپذیرید در این ویژه برنامههایی که در هیئت «شبکه جهانی حضرت ولی عصر» قرار است تقدیم حضورتان شود.
همانطور که دیدید، یک هیئت است. در ظاهر ممکن است برنامه تلویزیونی باشد، اما نیت و هدف همه ما این است که مجلس ذکر اهلبیت داشته باشیم که به معرفت و بصیرت ما کمک کند و رشد دهد و به کمال برسیم.
اگر اشک با معرفت برای امام حسین روزی ما شود، دیگر نه مشکلی در دنیا داریم و نه مشکلی در آخرت داریم.
در خدمت دوست و برادر ارجمندم جناب استاد ابوالقاسمی هستیم. خدمت ایشان هم عرض ادب داریم.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
علیکم السلام و رحمة الله؛ بنده هم خدمت شما و همه بینندگان عزیز و گرانقدر «شبکه جهانی حضرت ولی عصر» عرض سلام و وقت بخیر دارم.
این ایام، ایام عزا و سوگواری اهلبیت عصمت و طهارت را به همه سروران و عزیزان به خصوص صاحب
عزای اصلی حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) تسلیت عرض میکنم. در خدمت شما هستم.
مجری:
از شما ممنونم. خیلی خوشحالم و افتخار میکنم که در «شبکه جهانی حضرت ولی عصر» این شبکه متبرک در محضر شما هستم.
خدا شاهد است کار کردن در اینجا را به نیت عبادت آمدم و به این نیت آمدم که این شبها بتوانم عرض ادب خودم را به ساحت اهلبیت به کاملترین شکل ارائه دهم.
جناب استاد میخواهیم بیشتر از محضر شما استفاده کنیم. مطلع سؤالات من از حضرتعالی این است: گاهی اوقات ما شیعیان را متهم میکنند که در عزاداریهایمان دچار بدعت یا اشتباه شدیم.
خودم چند روز پیش شنیدم که شخصی در یکی از رسانهها میگفت که سینه زنی شیعیان میراث کدام کشور است. او همه اینها را به جایی و منطقهای منسوب کرده بود و اینها را بدعت میدانست.
راجع به اینکه اصل و ریشه عزاداری ما از کجاست، از کجا نشأت گرفته و راجع به صحت آن حضرتعالی توضیح بفرمایید.
موضوع: نگاهی به ریشه و اساس عزاداری ها، بدعت یا سنت!
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
بسم الله الرحمن الرحیم. اولاً امشب، شب اول محرم است. من در مطلع عرایضم روایتی را خدمت بزرگواران عرض کنم.
روایتی است که در کتاب شریف «ثمرات الأعواد» اثر «علی بن حسین هاشمی» آمده است. ایشان در جلد اول صفحه 36 مینویسد:
«و قیل للصادق علیه السلام: سیدی جعلت فداک ان المیت یجلسون له بالنیاحه بعد موته أو قتله»
خدمت امام صادق عرض شد: آقاجان! فدایتان شوم، زمانی که میخواهند برای کسی عزاداری کنند بعد از وفات یا شهادت او برای او عزاداری میکنند.
«و أراکم تجلسون أنتم و شیعتکم من أول الشهر بالمأتم و العزاء علی الحسین علیه السلام!!»
اما شما از ابتدای محرم ده روز قبل از شهادت امام حسین (علیه السلام) به عزاداری میپردازید.
«فقال (علیه السلام): یا هذا إذا هل هلال محرم نشرت الملائکة ثوب الحسین علیه السلام و هو مخرق من ضرب السیوف و ملطخ بالدماء»
حضرت فرمود: زمانی که ماه محرم شروع میشود ملائکه پیراهن حضرت سیدالشهدا را باز میکنند، در حالی که از ضرب شمشیرها پاره پاره شده و خون آلود است.
«فنراه نحن و شیعتنا بالبصیرة لا بالبصر»
ما این را میبینیم و شیعیان ما هم این را میبینند، اما با چشم دل نه با چشم سر.
«فتنفجر دموعنا»
اشکهای ما همانند چشمهای است که جوشش پیدا میکند.
او در همین کتاب عبارتی را میآورد و مینویسد:
«و کان الرضا علیه السلام یجلس فی کل عشرة من المحرم کعیبا حزینا»
امام رضا علیه السلام در تمام دهه محرم اندوهگین مینشستند.
«و یعقد مجلسا للعزاء»
و مجلس عزا اقامه میکردند.
و بانوان حریم آن بزرگوار پشت پرده مینشستند.
«و کان إذا دخل علیه أحد من الشعراء یأمره بالإنشاد علی جده الحسین علیه السلام»
وقتی یکی از شعرا وارد میشد، حضرت میفرمود که برای جدم حسین روضه بخوان.
ماجرا معروف است که «دعبل خزائی» آمد و شعر معروف را خواند:
«افاطم لو خلت الحسین مجدلا
و قد مات عطاشا بشط فرات
اذا للطمت الحی فاطم عنده
و اجریت انهارا علی الوجنات»
یکی از ادله سینه زنی همین شعر «دعبل خزائی» نزد امام رضا (علیه السلام) است که چندین سند دارد. او نزد امام رضا (علیه السلام) میفرماید: یا فاطمه! شما که صاحب عزا هستید، اگر ببینید شما هم سینه زنی خواهید کرد.
عزاداری مرسوم اهلبیت (علیهم السلام) در مصیبتهای سنگین سینه زنی بوده است. بنده تک تک به تمامی کارهایی که ما انجام میدهیم، میپردازم.
اولین کاری که ما انجام میدهیم این است که وقتی دهه محرم فرا میرسد، خیمه عزا به پا میکنیم. ما از بچگی عادت کردیم.
خداوند پدربزرگها و مادربزرگها ورفتگان همه را رحمت کند. بچه شیعههاعلاقه خاصی به حسینیه های
سنتی دارند. ما هم امشب اینجا دکورمان را همانند دکور سنتی و مجلس خانگی گذاشتیم.
همه میدانند که امسال وضعیت چطور است. روضههای عمومی قطعاً نباید به صورت گذشته باشد و
نمیتوان آنطور اقامه عزا کرد. شاید اهلبیت (علیهم السلام) میخواهند که روضهها به حالت سنتی و خانگی و گسترده برگردد.
ان شاءالله ما در هر کوچهای یک عزاداری برای حضرت سیدالشهدا ببینیم که راجع به این هم صحبت خواهم کرد.
اولین کاری که ما میکنیم، برپایی خیمه عزاست. میدانستید که خیمه عزا اولین جا در کتب اهل سنت برای حضرت سیدالشهدا آمده است. در کتاب «أمالی جرجانی» جلد 1 صفحه 316 روایتی را مطرح میکند.
«حدثنا حمید بن عبد الله الأصم عن أمه قالت: ضرب لأم سلمة رضی الله عنها قبة فی مسجد رسول الله حین قتل الحسین علیه السلام»
حمید بن عبدالله أعصم از مادرش نقل میکند: به دستور أم سلمه در مسجد پیغمبر اکرم خیمهای برپا کردند، وقتی حضرت سیدالشهدا به شهادت رسید.
بنابراین اولین نفری که در این امت خیمه عزا به پا کرد، «أم سلمه» برای حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) است.
«فرأیت علیها خماراً أسود»
او آمد و دیدم چادری مشکی بر سر داشت.
کتاب الأمالی، الإمام المرشد بالله یحیی بن الحسین الشجری وهی الشهیرة بالأمالی الخمیسیة، ج 1، ص 316، باب الحدیث الثامن (فی فضل الحسین بن علی علیهما السلام وذکر
مصرعه وسائر أخباره وما یتصل بذلک)
«أم سلمه» همانند مادر حضرت سیدالشهدا به حساب میآید، زیرا روایات بزرگ کردن حضرت سیدالشهدا در دامن «أم سلمه» معروف است. اولین کسی که برای حضرت سیدالشهدا خیمه عزا برپا کرد، «حضرت
أم سلمه» است.
مجری:
میان کلام حضرتعالی میخواستم بپرسم داستان باخبر شدن «أم سلمه» از شهادت هم در کتب اهل سنت آمده است؟!
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
آن هم در کتب اهل سنت دهها سند دارد، یک مورد یا دو مورد نیست. کتب شیعه که پر از این روایات است.
مجری:
این هم میتوان از کرامات تربت امام حسین باشد.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
قطعاً از کرامات تربت است و همان زمان اینگونه خبر را مطرح کردند و گفتند: خیمه عزایی برپا کنید. در حالی که هنوز هیچ جای دنیا باخبر نشدند، مسجد پیغمبر اکرم برای حضرت سیدالشهدا عزاداری میکنند.
بنابراین مشاهده کنید که عزاداریهای سنتی ما به چه صورت شروع میشود. اولین کاری که میکنیم،
این است که خیمه عزا به پا میکنیم.
دومین مورد از روشهای رایج عزاداری ما سینه زنی است که روایت آن را عرض کردم. بد نیست بدانیم که این مدل عزاداری کردن و سینه زنی امری است که در فطرت انسان است.
به عبارت دیگر وقتی انسان مصیبت یا مسئله سنگینی میبیند، بی اختیار یا به سینه می زند و یا به صورت می زند. به همین دلیل در توصیف امتهای اهل کتاب که شرایع الهی داشتند، آمده است:
«وکان الیهود، عند ندب المیت، یبکون کثیرا، ویمزقون ثیابهم، ویلطمون خدودهم»
زمانی که یهودیها برای یک میت عزاداری میکردند، بسیار گریه میکردند و گریبان چاک میدادند و به صورت خودشان لطمه میزدند.
«وذلک لمدة سبعة أیام، إلا الزعماء فکانوا یندبونهم شهرا کاملاً»
آنها این کار را به مدت هفت روز انجام میدادند و اگر کسی از بزرگان بود یک ماه تمام این کار را انجام میدادند.
قاموس الکتاب المقدس، نویسنده: مجمع الکنائس الشرقیة، وفات: معاصر، رده: منابع عقاید اهل کتاب و پاسخ آنها، خطی: خیر، چاپ: السادسة، سال چاپ: 1981، ص 965، باب فی المجال السلمی
این یکی از مدلهای راجع عزاداری در آن زمان است. این مدل عزاداری خواهد ماند به گفته کتاب مقدس یعنی «تورات» و «انجیل» تا زمان ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
حال در خصوص اینکه در آن زمان چه اتفاقی خواهد افتاد، عبارتی را خدمت شما میخوانم که بسیار عجیب است. در کتاب «سفر رؤیا» آمده است:
«هو ذا یأتی مع السحاب»
او خواهد آمد.
«هو» مخصوص پسر انسان است. حال اینکه پسر انسان چه کسی است، توضیح خواهم داد. مسیحیان معتقدند که مقصود از پسر انسان، حضرت عیسی است.
ما شیعیان پسر عیسی را یا حضرت سیدالشهدا می دانیم و یا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
«وستنظره کل عین»
تمامی چشمها او را خواهند دید.
«والذین طعنوه»
کسانی که با چاقو به او زدند هم خواهند بود و این صحنه را میبینند.
«وینوح علیه جمیع قبائل الأرض نعم آمین»
باید تمامی قبائل زمین برای او نیاحه کنند.
«وینوح» به صورت امری در ترجمه انگلیسی و عبارت لاتین آمده است، بنابراین میگوید: «نعم آمین».
ترجمه نو که در اینجا آورده است ترجمه دقیق کلمه نیست، زیرا خودش همین جا در پایین توضیح میدهد. حال ترجمه انگلیسی را هم خواهم آورد که شما ببینید. او در اینجا مطرح میکند:
«تشیر کلمة {کوبسونتای} لشخص یضرب بیدیه علی صدره کنوع من النواح»
باید تمام مردم دنیا اینگونه برای پسر انسان عزاداری کنند که با دست به سینه خود بزنند.
ترجمه دقیق عبارت همین است و خودشان هم آوردند. آنها «ینوح» را چنین ترجمه کردند. حال به سراغ ترجمه انگلیسی برویم. «shall beat the breast» به معنای این است که باید به سینههایشان بکوبند.
در عزای او باید به سینهها کوفته شود. این سینه زنی از زمان امتهای گذشته بوده و تا زمان برگشتن حضرت عیسی ادامه دارد.
البته در این متن پسر انسان نام برده شده است، اما ما اعتقاد داریم که او حضرت سیدالشهداست. به این دلیل که ما روایتی در کتاب «الخرائج» اثر «قطب راوندی» و دیگر کتب از «ابو حمزه ثمالی» از امام باقر (علیه السلام) که فرمودند:
«قُرِئَ عِنْدَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زلزالها إِلَی أَنْ بَلَغَ قَوْلَهُ»
سپس مینویسد:
«وَ قالَ الْإِنْسانُ ما لَها»
انسان کامل و نهایت انسان میگوید تو را چه شده است!
«یوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبارَها»
وقتی انسان کامل بگوید تو را چه شده است، زمین جواب میدهد.
«قَالَ أَنَا الْإِنْسَانُ وَ إِیای تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا»
امیرالمؤمنین فرمود: من انسان کامل هستم و اخبارش را به من خواهد گفت.
الخرائج و الجرائح، نویسنده: قطب الدین راوندی، سعید بن هبة الله، محقق / مصحح: مؤسسة الإمام المهدی علیه السلام، ج 1، ص 177، ح 10
حتی در کتب اهل سنت هم داریم و خودشان گفتند که انسان کامل علی بن أبی طالب نفس پیامبر است. حال پسر انسان چه کسی میشود؟! پسر انسانی که طعنه و ضربات شمشیر خورده است، چه کسی است؟! حضرت سیدالشهدا (علیه السلام).
ما در تورات و انجیل داریم که سیدالشهدا میآیند و وقتی که برمی گردند تمام مردم دنیا باید برایش سینه زنی کنند. حال ادعا میکنند که سینه زنی امری ظاهری است که از خودتان درآوردید!!
خیر؛ شما اصلاً از این وادی دور هستید و نمیدانید شیعه چکار میکند. شیعه در این مسائل دقیقاً پا جا پای اهلبیت و معصومین (علیهم السلام) میگذارد.
«افاطم لو خلت الحسین مجدلا و قد مات عطاشا بشط فرات»
وقتی حضرت سیدالشهدا برمی گردد، همه مردم زمین سینه زنی خواهند کرد. البته الی ماشاءالله ما روایاتی از زمان شهادت حضرت سیدالشهداء داریم که در کتب اهل سنت هم آمده است.
مجری:
من میخواهم خواهشی از شما داشته باشم. اول هر کار بزرگی که میخواستیم از بچگی انجام بدهیم، پدر و مادرهایمان به ما یاد دادند که «یا علی» بگوییم.
امشب، شب اول محرم است. این حدیث و این روایتی که خواندید از جایگاه عظیم امیرالمؤمنین صحبت میکرد. من میخواهم «یا علی» بگویم و چند بیت شعر برای حضرت امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) بخوانم.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
بفرمایید.
مجری:
من که مجری نیستم.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
اتفاقاً ما شما را آوردیم تا در دهه محرم از مردم اشک بگیریم.
مجری:
من بیشتر اشکهای خودم را در مدح امیرالمؤمنین ریختم. خدایا با اذن امیرالمؤمنین و امام زمان از تو کمک میطلبیم تا این برنامهها را با «یا علی» شروع کنیم.
در باغهای شهره به اوج معطری
در چشمه گلاب دل انگیز قمصری
در دشتهای سبز و چمن خیز و دلنواز
در جادههای ممتد سرو و سنوبری
در ریشه تصور تاریک تاکها
در آسمان روشن شبهای اختری
در نص آیههای پر از نور کردگار
در شرح هر حدیث زلال پیمبری
در هر حدیث قدسی و هر ذکر مستند
در متن صادقانه آئین جعفری
در خطبههای هر نبی صاحب کتاب
در مصحف نمونه زهرای اطهری
تنها علیست آنکه میان تمام خلق
با او کسی نیافت توان برابری
بر مسند قضاوت یکتایی علی
باید خود خدا بنشیند به داوری
مسند نشین عرش معلاست مرتضی
مصدر علیست در دل هر یاء مصدری
ما محو آفتاب جمالش شدیم و هست
کارش در این قبال فقط ذره پروری
آن نور پرفروغ که هست از خود ازل
تا ساق عرش یکسره در سایه گستری
با دیدن جمال علی می زند ملک
بی اختیار سیحه الله اکبری
با دیدن فضائل او داغ میشود
بازار شاعری و بساط سخنوری
در نام اوست خسته قلم هرچه خوش نویس
در وصف اوست بسته زبان هرچه منبری
چرخیدهاند دور علی سالهای سال
مریخ و زهره و زحل و ماه و مشتری
در پیشگاه نور علی غرق ظلمت است
صدها هزار آینه خورشید خاوری
خم میشدند پیش خم ذوالفقار او
هنگام کارزار مقامات لشکری
مانند کاه نقش زمین شد مقابلش
مرهب که داشت داعیه کوه پیکری
در اضطرار بر لبم أمن یجیب نیست
نام علیست بر لب من وقت مضطری
نادعلی بخوان که پس از نام نامیاش
با یک اشاره وا شود ابواب خیبری
خون حسین اوست نشانی از اقتدار
صلح حسن چه بود؟ نماد دلاوری
وقت گریز آمده این بیت کربلاست
آیا کسی نمانده بیاید به یاوری
یک عده مست کرده و فرزند زر شدند
وقتی که مرده بود مرام ابوذری
حقی که از خدا به علی واگذار شد
هرگز نمیرسد به فلانی و دیگری
اسلام منزجر شده از عمروعاص ها
اسلام زخم خورده از امثال اشعری
شرح فضائل علوی را نوشتهاند
حسکانی و سیوطی و شیخ زمخشری
بی شک برای حضرت مرضیه هیچکس
غیر از علی نبود سزاوار همسری
جانم فدای فضه کنیزش که بوده است
کوچکترین کرامت او کیمیاگری
با اشرف خلایق عالم که مصطفی است
تنها علی رسید به فیض برادری
دلبسته کسی نشدم چون کسی نبود
غیر از علی و آل علی باب دلبری
جانها فدای ماهترین یادگار او
جانها فدای غربت فرزند عسکری
این بیت آخر است و سراپا نشستهام
در انتظار آمدن ماه آخری
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
استفاده کردیم، واقعاً لذت بردم و کاری که باید چند ماه یا چند سال مدارکش را ارائه کنم شما در چند بیت عصاره همه بحثهای گذشته ما در «شبکه جهانی ولی عصر» را یک جا به بینندگان دادید. خداوند به شما خیر بدهد و به نفس گرمتان گرمای بیشتر بدهد.
مجری:
اجازه میدهید یک میان برنامه ببینیم، بازهم برگردیم و در خدمت شما باشیم. یک صلوات هم بفرستید.
خدا رو شکر که امسال هم لیاقت پیدا کردیم این لباس مشکی را بپوشیم و در هیئت عزاداری امام حسین شرکت کنیم.
خدا را شاهد میگیرم که به این برنامه به چشم یک اجرا نگاه نمیکنم و خودم را اصلاً مجری نمیدانم، بلکه می گویم که من هیئت میروم تا عزاداری کنم و چیزی یاد بگیرم.
امیدوارم که در این هیئت مکتبی و دانشگاهی درسهای یاد بگیریم، مثل من که امشب یاد گرفتم اولین خیمه عزا را «حضرت أم سلمه» در مسجد پیامبر گرامی اسلام برگزار کردند و چادر مشکی به سر داشت.
ان شاءالله در شعرهای بعدی اثر این دانستهها را خواهید دید و خواهید شنید. جناب استاد همچنان در خدمت شما هستیم.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
بحث در مورد سینه زنی بود. اولین کسی که برای حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) سینه زنی کرد، مدارک اهل سنت عقیله بنی هاشم حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) قبل از شهادت حضرت است.
در کتاب «أنساب الأشراف» اثر «بلاذری» آمده است:
«أتغتصب نفسک اغتصاباً»
میخواهند شما را شهید کنند؟
«ثم لطمت وجهها وشقت جیبها»
سپس به صورت مبارک خود لطمه زد و گریبان چاک داد.
این قبل از شهادت حضرت سیدالشهداست. حضرت سپس فرمود:
«ماتت فاطمة أمی وعلی أبی والحسن أخی»
امروز مادرم فاطمه از دنیا رفت، امروز پدرم علی از دنیا رفت، امروز برادرم حسن از دنیا رفت.
«یا خلیفة الماضی، وثمال الباقی»
ای امام زمانم و ای باقی مانده گذشتگانم.
حضرت زینب کبری در زمان حیات حضرت سیدالشهدا تنها وقتی که فهمیدند حضرت میخواهند به شهادت برسند، چنین عزاداری کردند.
حال در خصوص بعد از شهادت حضرت در کتاب «أنساب الأشراف» جلد اول صفحه 424 آمده است که وقتی حضرت به شهادت رسید؛
«فنادی فی الناس بالرحیل إلی الکوفة»
عمر بن سعد دستور داد که راه بیفتید به سمت کوفه برویم.
«وحمل معه أخوات الحسین وبناته ومن کان معه من الصبیان، وعلی بن الحسین الصغر مریض»
در حالی که میخواست همراه خودش خواهران سیدالشهدا، دختران حضرت، کودکان و امام زین العابدین را به کوفه ببرد.
«فلطمن النسوة»
زنان کاروان سینه زنی کردند.
«وصحن حین مررن بالحسین»
و زمانی که کاروان کنار بدن مطهر حضرت سیدالشهدا رسید، فریاد کشیدند.
«وجعلت زینب بنت علی تقول:»
در این زمان حضرت زینب دختر امیرالمؤمنین فرمودند:
«یا محمداه صلی علیک ملک السما هذا حسین بالعرا، مزمّلٌ بالدما، مقطع الأعضا یا محمداه، وبناتک سبایا وذریتک مقتلةٌ تسفی علیها الصّبا»
در ادامه آمده است:
«فأبکت کل عدو وولی»
حضرت زینب هر دوست و دشمنی را به گریه انداختند.
أنساب الأشراف، اسم المؤلف: أحمد بن یحیی بن جابر البلاذری (المتوفی: 279 هـ)، ج 1، ص 418 - 424، باب خروج الحسین بن علی من مکة إلی الکوفة
این سینه زنی بعدی برای حضرت سیدالشهداست. این ماجرا را شیعه نقل نکرده است، بلکه اهل سنت نقل کردند.
همچنین زمانی که کاروان اسرا به کوفه رسیدند، سخنرانی معروف عقیله بنی هاشم و امام زین العابدین
(علیه السلام) در کوفه در کتاب «بلاغات النساء» اثر «ابن طیفور» نقل شده است.
«لما أدخل بالنسوة من کربلاء إلی الکوفة کان علی بن الحسین علیهما السلام ضئیلاً قد نهکته العلة»
در راه کربلا تا کوفه علی بن الحسین (علیه السلام) به شدت بیمار بودند و بیماری بدن حضرت را آب کرده بود.
بدن امام زین العابدین تحلیل رفته بود و چیزی از بدن باقی نمانده بود.
«ورأیت نساء أهل الکوفة مشققات الجیوب علی الحسین بن علی علیه السلام»
زنهای کوفه شروع به گریبان چاک دادن برای حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) کردند.
«فرفع علی بن الحسین بن علی علیهم السلام رأسه فقال إلا أن هؤلاء یبکین فمن قتلنا»
امام سجاد (علیه السلام) سرش را بلند کرد و فرمود: آنها گریه میکنند، پس چه کسی غیر از آنها ما را کشت؟!
به عبارت دیگر از یک طرف عقیله بنی هاشم برای حضرت سیدالشهدا سینه زنی کرده است و از طرف دیگر تا خواستند سینه زنی کنند امام سجاد فرمودند که شما حق سینه زنی ندارید.
کسانی باید سینه زنی کنند که با ما همراه هستند. شما که ما را کشتید سینه زنی نکنید.
مجری:
«فرزدق» شعری دارد که میگوید: شمشیرهای آنها علیه شماست، اما دلهای آنها با شماست!
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
بله؛ باز جالب است که قبل از آن چنین مطرح میکند که شخصی به نام «حذام أسدی» نقل میکند:
«قدمت الکوفة سنة إحدی وستین وهی السنة آلتی قتل فیها الحسین علیه السلام»
در سال 61 همان سالی که حضرت سیدالشهدا (علیه السلام) شهید شد، وارد کوفه شدم.
«فرأیت نساء أهل الکوفة یومئذٍ یلتدمن مهتکات الجیوب»
مشاهده کردم که زنان کوفه سینه زنی میکنند و گریبان چاک کردند.
«ورأیت علی بن الحسین علیهما السلام وهو یقول بصوت ضئیل وقد نحل من المرض یا أهل الکوفة إنکم تبکون علینا»
و دیدم امام زین العابدین را که با صدایی که از شدت بیماری بسیار ضعیف فرمود: ای اهل کوفه شما برای ما عزاداری میکنید؟!
«فمن قتلنا غیرکم»
چه کسی غیر از شما ما را کشت؟!
بلاغات النساء، اسم المؤلف: أبو الفضل أحمد بن أبی طاهر ابن طیفور (المتوفی: 280 هـ)، ج 1، ص 11، باب کلام زینب بنت علی بن أبی طالب علیه وعلیها السلام
وهابیها ادعا میکنند که شیعیان خود امام حسین را کشتند و خودشان هم سینه زنی میکنند. برعکس است، زیرا کسانی که امام حسین را کشتند از سینه زنی محروم شدند!!
امام سجاد فرمود: شما که حضرت سیدالشهدا را به شهادت رساندید، حق سینه زنی و عزاداری ندارید. ما اهلبیت از قبل شهادت حضرت سیدالشهدا سینه زنی و عزاداری کردیم.
در زمان ولادت حضرت سیدالشهدا پیغمبر اکرم گریه کردند، حضرت صدیقه طاهره گریه کردند، امیرالمؤمنین گریه کردند. همه عزاداری کردند و سینه زنیها قبل از شهادت سیدالشهدا شروع شده است و عقیله بنی هاشم سینه زنی کرده است.
حال تکلیف بقیه چیست؟! کسانی که حضرت را کشتند، حق سینه زنی ندارند و از این امر محروم میشوند.
بنابراین اگر میخواهید با کسانی باشید که امام حسین (علیه السلام) را کشتند، در سینه زنی شرکت نکنید. اگر میخواهید با کسانی باشید که خاندان و اهلبیت و محبین و یاوران سیدالشهدا بودند، سینه
زنی و عزاداری کنید.
اصل سینه زنی مشکلی ندارد، بلکه مشکل در این است که چه کسی سینه زنی میکند.
کسی که محب است سینه زنی کند و هیچ اشکالی هم ندارد. کسی که محب نیست به هزار و یک دلیل و بهانه از سینه زنی برای حضرت سیدالشهدا محروم میشود.
ما در مورد عزاداری کردن برای حضرت سیدالشهدا روایات زیادی در کتب اهل سنت در سالیان مختلف داریم.
همانطور که «مرحوم علامه امینی (رضوان الله تعالی علیه)» برای حدیث غدیر ثابت کرد در همه عصور این حدیث نقل شده است، سینه زنی برای حضرت سیدالشهدا هم در همه عصور بعد از پیامبر گرامی اسلام صورت گرفته مستمراً ادامه پیدا کرده است.
عرض کردیم که سینه زنی برای حضرت سیدالشهدا تا زمان ظهور هم ان شاءالله ادامه پیدا خواهد کرد. حال ما در عزاداریهای سنتی کارهای دیگری هم داریم.
مجری:
همانند اینکه بسیاری از افراد در روز عاشورا خودشان را با تربت یا گِل خاکی میکنند و گل را به پیشانی یا سر خود میمالند.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
سومین مورد خاک آلود کردن است. روایاتی از «حضرت أم سلمه» و «ابن عباس» و دیگران نقل شده است که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) َ برای حضرت سیدالشهدا سر و صورت خود را غبار آلود کردند.
در زمان قدیم که جاده آسفالت نبود. زمانی که شما از منزل بیرون میرفتید و به منزل برمی گشتید، سر
و صورتتان خاک آلود بود. بنابراین زمانی که به شخصی «أغبر» میگفتند، به غبار عادی راه رفتن در روستا نمیگویند.
به خاکی که وقتی پشت گله گوسفندی راه میروید بلند میشود و روی شما مینشیند، «أغبر» نمیگویند. «أغبر» به کسی می گویند که تمام بدنش خاک آلود باشد.
در روایات اهل سنت آمده است که وقتی رسول گرامی اسلام را «حضرت أم سلمه» دیدند، به صورت «اشعث أغبر» بودند و تمام بدن حضرت غبارآلود بود. این قضیه با حالت عادی فرق میکرد.
مجری:
جناب استاد یکی از بینندگان پشت خط هستند. اجازه میفرمایید دوستان وصل کنند؟!
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
بله، در خدمتشان هستیم.
تماس بینندگان برنامه:
سرکار خانم سلیمیان از استان اصفهان عرض سلام و ادب و احترام و تسلیت خدمت شما دارم.
بیننده (خانم سلیمیان از اصفهان – شیعه):
سلام خدمت شما مجری گرامی و خدمت استاد بزرگوار حاج آقا ابوالقاسمی. من هم در واقع شروع ماه محرم را خدمت حضرت ولی عصر و همه بینندگان تسلیت عرض میکنم.
سؤال من این است که یکی از دوستان یهودیام به من میگفت که شما چطور دلتان میآید که اینقدر خودزنی کنید، سینه بزنید یا برای امام حسین عزاداری کنید!!
هیچ فردی برای پدر و مادرش چنین عزاداری نمیکند که شما عزاداری میکنید. ممکن است فرد بعداً
نادم و پشیمان شود که چرا چنین لطمهای به بدنش زده است.
وقتی که بنده رفتم و آئین یهودیت را مطالعه کردم، دیدم که اگر رسانههای غربی به جای آنکه عزاداری شیعیان را پررنگ جلوه دهند عزاداری یهودیان را پررنگ میکردند، ما میتوانیم سنگینترین عزاداری امروز را برای یهودیان بدانیم.
دلیل این امر این است که درواقع رسمهایی همانند لباس چاک زدن دارند که همه باید لباسهایشان را چاک بدهند و برهنگی بدنشان معلوم باشد. آنها در این حد هستند و این سطح کمی از کارهایشان است.
بعد از آن ویسی از رهبرشان به دستم رسید که عزاداریهایی را ترسیم میکرد که من میگفتم اگر عزاداری آنها پررنگ شود، جهانیان دیدشان از شیعه کنار میرود.
سؤال من این است که من به این دوست اهل کتابم چطوری پاسخ دهم؟ اگر بخواهم شروع کنم و جایگاه امام حسین را برایش تشریح کنم، چطور برای او تشریح کنم که بفهمد ما به چه خاطر برای امام
حسین عزاداری میکنیم؟!
مجری:
خانم سلیمیان از شما سپاسگذارم. جناب استاد اوایل بحث اشاراتی کردند که پاسخ سؤال شما بود، اما تا دقایقی دیگر مفصلتر توضیح میدهند. بیننده برنامه باشید. از شما ممنونم، التماس دعا.
بیننده:
ممنون، لطف کردید، خدانگهدار.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
بنده عبارتی را از کتاب «قاموس کتاب المقدس» خواندم که مجموعه کنیسههای شرقی آن را چاپ کرده
است. در صفحه 965 عبارت رسمی خودشان است که مینویسند:
«وکان الیهود، عند ندب المیت، یبکون کثیرا، ویمزقون ثیابهم، ویلطمون خدودهم»
زمانی که یهودیها برای یک میت عزاداری میکردند، بسیار گریه میکردند و گریبان چاک میدادند و به صورت خودشان لطمه میزدند.
«ویصومون عن الأکل»
از خوردن غذا روزه میگرفتند.
«ویرتمون علی الأرض»
و خودشان را به زمین میانداختند.
آنها چیزهای دیگری هم دارند که در عزاداریهای اهل سنت برای بزرگانشان هم این موارد آمده است.
«وینتفون شعر لحاهم»
موهای سر و صورت خود را میکندند.
در مورد عزاداری برای «خالد بن ولید» همین مسائل آمده است. زنهای قبیله «خالد بن ولید» همینطور برای او عزاداری کردند.
«ویحلقونه»
و:
«ویجرحون أجسادهم»
و بدنهای خود را زخمی میکردند.
«وذلک لمدة سبعة أیام، إلا الزعماء فکانوا یندبونهم شهرا کاملاً»
آنها این کار را به مدت هفت روز انجام میدادند و اگر کسی از بزرگان بود یک ماه تمام این کار را انجام میدادند.
این روش عادی آنها بود.
«وکانوا یترکون ثیابهم بلا ترتیب، وفراشهم وأثاثهم بلا نظام»
و لباسهایشان نامرتب بود و فرشها و اثاثشان بهم ریخته بود.
آنها عقیده داشتند که تا یک ماه نباید منزل خود را تمیز کنیم!!
«ولا یستحمون»
در این یک ماه حمام هم نمیرفتند.
«وکان هذا ما یجری فی البیت، وعلی السطوح، وفی المقابر»
سپس مینویسد:
«وکان لتلک المدة ثیاب خاصة، تسمی المسوح»
و برای آن مدت لباس خاصی داشتند که به آن مسوح گفته میشد.
قاموس الکتاب المقدس، نویسنده: مجمع الکنائس الشرقیة، وفات: معاصر، رده: منابع عقاید اهل کتاب و پاسخ آنها، خطی: خیر، چاپ: السادسة، سال چاپ: 1981، ص 965، باب فی المجال السلمی
البته ما داریم اهلبیت (علیهم السلام) لباس مسوح میپوشیدند. به طور کلی به لباس خاص عزاداری لباس مسوح گفته میشد.
مجری:
به رنگ لباس بستگی دارد؟
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
معمولاً رنگ نیلی بوده است. لباسی که خشن باشد و رنگ نیلی خشن داشته باشد. در مورد حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) وارد شده است که بعد از وفات پیغمبر اکرم مسوح پوشیدند.
همچنین در مورد امام سجاد وارد شده است که اهلبیت پیغمبر اکرم بعد از شهادت حضرت سیدالشهدا مسوح میپوشیدند.
این پاسخها راجع به این بود که آیا یهود چنین رسوماتی داشتند یا خیر. بله، فرمایش شما صددرصد صحیح است و آنها هم همه این مسائل را داشتند.
حال ما به چه جهت برای حضرت سیدالشهدا بلند مدت عزاداری میکنیم؟! در این کتاب گفته شده بود که یهودیان برای بزرگانشان یک ماه عزاداری میکنند.
من روایتی آوردم که شخصی به نام «پسر انسان» است که در کتب مقدس آمده است. این «پسر انسان» کیست؟! بزرگترین مخلوق عالم فرزندی دارد که آن فرزند با ضربات چاقو و شمشیر به شهادت رسیده است.
ما برای او باید چقدر عزاداری کنیم؟! اگر برای یک انسان عادی یک هفته عزاداری میکردند و برای یکی از بزرگان و رؤسای خود تا یک ماه عزاداری میکردند، حال برای کسی که پسر انسان است باید چکار کنیم؟!
این قضیه کاملاً طبیعی است و اصلاً نیازی به اثبات آن نداریم. فردی در عالم به نام «پسر انسان» است و ما برای همان شخص عزاداری میکنیم.
حال راجع به بحث خاک مال کردن روایتی از «ابن عباس» از قول «أم سلمه» همسر رسول گرامی اسلام در کتاب «مسند عبد بن حمید» و دیگر کتب وارد شده است.
«عن بن عباس قال رأیت النبی فیما یری النائم نصف النهار»
ابن عباس میگوید که پیغمبر اکرم را نیمه روز در خواب دیدم.
اهل سنت روایت دارند:
«وَمَنْ رَآنِی فی الْمَنَامِ فَقَدْ رَآنِی فإن الشَّیطَانَ لَا یتَمَثَّلُ فی صُورَتِی»
هرکسی خود پیغمبر را در خواب ببیند و او را میشناسد خود حضرت است، زیرا شیطان به مثل او متمثل نمیشود.
الجامع الصحیح المختصر، اسم المؤلف: محمد بن إسماعیل أبو عبدالله البخاری الجعفی، دار النشر: دار ابن کثیر, الیمامة - بیروت - 1407 - 1987، الطبعة: الثالثة، تحقیق: د. مصطفی دیب البغا، ج 1، ص 52، ح 110
در روایت آمده است:
«عن بن عباس قال رأیت النبی فیما یری النائم نصف النهار»
ابن عباس میگوید که پیغمبر اکرم را نیمه روز در خواب دیدم.
«أشعث أغبر معه قارورة»
در حالی که تمام بدن حضرت خاک آلود بود و همراه حضرت یک ظرف شیشهای بود.
«فیها دم»
که در آن خون بود.
«فقلت یا نبی الله ما هذا»
عرض کردم: یا رسول الله! این چیست؟
«قال هذا دم الحسین وأصحابه لم أزل ألتقطهم منذ الیوم»
حضرت فرمود: این خون حسین و اصحاب اوست که از امروز من خونخواه آنها خواهم بود.
رسول گرامی اسلام فرمودند که من قطره قطره خون آنها را جمع خواهم کرد.
«قال وأحصی ذلک الیوم فوجدوه قتل ذلک الیوم»
همان روز را علامت گذاشتند و وقتی خبر آمد، فهمیدند که سیدالشهدا همان به شهادت رسیده بود.
المنتخب من مسند عبد بن حمید، اسم المؤلف: عبد بن حمید بن نصر أبو محمد الکسی، دار النشر: مکتبة السنة - القاهرة - 1408 - 1988، الطبعة: الأولی، تحقیق: صبحی البدری السامرائی, محمود محمد خلیل الصعیدی، ج 1، ص 235، ح 710
این در کتب اهل سنت آمده است. پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حالت خاک آلود داشتند. حضرت خاک آلود عادی نبودند، بلکه در آن زمان حالتی بسیار خاک آلود داشتند.
حال پرسش اینجاست که آیا گل آلود کردن روش رایج عزاداری بوده است؟! بله. در کتاب «أنساب الأشراف» مجدداً روایتی را در مورد یکی از بزرگان بنی امیه به نام «عبدالرحمن بن أبان بن عثمان» نقل کرده است.
او با «بنی مخزوم» هم در ارتباط بود. او از یک طرف با «ولید بن مغیره مخزومی» از آن قبیله در ارتباط بود و از این طرف با بنی امیه در ارتباط بود. اطرافیان رفتند او را بیدار کنند، اما دیدند که از دنیا رفته است.
«فأقاموا علیه المأتم بالمدینة»
وقتی که خبر به مدینه رسید، برای او عزاداری کردند.
«وجاء أشعب أبو العلاء الطمع وقد طین رأسه ووجهه»
أشعب أبو العلاء طمع آمد که از دوستان او بود، در حالی که سر و صورت خودش را گل آلود کرده بود.
«ویقال: بل جعل علی رأسه کمة من طین»
و میگوید: او روی سرش یک ظرف گِل خاکی کرد.
او از تابعین است و اهل سنت خیلی او را قبول دارند.
«فجعل یلتدم مع النساء»
و شروع به سینه زنی با زنان کرد.
«وکان إلیه محسناً»
أنساب الأشراف، اسم المؤلف: أحمد بن یحیی بن جابر البلاذری (المتوفی: 279 هـ)،
در آن زمان اساساً رواج عزاداری سینه زنی و نوحه خوانی در مدینه در بین زنان بود. بنابراین گِل آلود کردن هم امر رایجی در آن زمان بود. گِل آلود کردن یک مدل عزاداری رایج در زمان صحابه و تابعین و رسول خدا بوده است.
چهارمین مورد سالگرد گرفتن برای حضرت سیدالشهدا در کتب اهل سنت آمده است. ما این بحث را به جلسه بعد موکول میکنیم و در این چند دقیقهای که از برنامه باقیست، از اشعار شما استفاده میکنیم.
مجری:
بزرگوارید؛ بنده خود از آموختن سیر نمیشوم.
حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی:
خواهش میکنم.
مجری:
خدا شما را حفظ کند و خدا روزی این شبها را از ما نگیرد. یک روزی کامل پر از اشک، پر از فهم، پر از بصیرت. اگر شیعه امام حسین هستیم و اگر گریه کن هستیم اشکی که میریزیم با فهم باشد. ان شاءالله به آن گنجهای گرانبها تبدیل شود.
بحث کرونا که اتفاق افتاد، درد دلی با امام زمان نوشتم که چند بیت از آن را میخوانم. این داستان از ابتدای امسال رقم خورد. بنده این چند بیت را در «شبکه جهانی حضرت ولی عصر» به حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تقدیم میکنم.
ما فکر میکنیم بلایا طبیعیاند
یا بی دلیل خورده به هم اعتدالها
صد کودک یتیم گرسنه به خواب رفت
در مرکز تجمع مال و منالها
دیدم زنی به خاطر نان عشوه می فروخت
آقا ببخش میزنم از این مثالها
حالا گره به دست خودت باز میشود
ای بر لبت جواب تمام سؤالها
حافظ هرآنکه عشق نورزید و وصل خواست
مانند من کلافه شد از دست فالها
همه شما را به خدای بزرگ و مهربانی میسپاریم که بزرگترین سرمایه عالم هستی یعنی محبت اهلبیت را به ما ارزانی کرد. چشمهایتان جوشان و دلهایتان نورانی به عشق اهلبیت ان شاءالله در این شبها در هیئت ما حضور دائمی داشته باشید.
یا علی مدد
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته