بسم الله الرحمن الرحیم

تاریخ : 31 اردیبهشت 1400

مجری:

بسم الله رحمن الرحیم، بسم الله النور، بسم الله نور النور، بسم الله نور علی نور، بسم الله الذی خلق نور من النور الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى خَلَقَ النُّورَ مِنَ النُّورِ وَ صَلَّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطّاهِرين

دنیای با حضور تو دنیای دیگری است

روز طلوع سبز تو فردای دیگری است،

بوی بهشت می وزد از کوچه باغ ها

خاک زمین بهاری گل های دیگری است،

گلهای مریم از گل نرگس معطراند

عیسی اسیر نام مسیحای دیگری است

فردای بی تو باز شبی از سیاهی است

 فردای با تو نور به معنای دیگری است

دیگر زمان از این همه تکرار خسته است

تاریخ بی قرار قضایای دیگری است

با هر غروب جمعه دلم زار می زند

چشم انتظار جمعه زیبای دیگری است

با یادت ای مسافر شب گریه بقیع

با یادت ای مسافر شب گریه بقیع

در جمکرانم و دل من جای دیگری است

اللهم عجل لولیک الفرج و عافیت و النصر و جعلنا من خیر اعوانه و انصاره و المستشهدین بین یدیه،

بینندگان ارجمند مخاطبان عزیز شبکه جهانی ولیعصر سلام علیکم الحمد الله توفیق داریم با ویژه برنامه جنت البقیع باز هم در خدمت شما باشیم ایام سالروز تخریب قبور ائمه بقیع را به سوگ بنشینیم و برنامه ای داشته باشیم که قدمی ان شاء الله، معرفت بیشتری پیدا کنیم نسبت به این موضوعات، موضوعاتی که مربوط به تشیع تنها نیست، مربوط به جهان اسلام است و مربوط  به همه آزادی خواهان عالم و ظلم ستیزان عالم است، در خدمت شما هستیم ان شاء الله برنامه را پی می گیریم.

تردید نکن تصورش هم زیباست

ایوان حسن عجب صفایی دارد

ان شاء الله بزودی ایوان نورانی حضرات معصومین در بقیع را زیارت کنیم برنامه گذشته هم خدمتش ما عرض کردم وظیفه برنامه های رسانه ای این است که قدم مخاطبان شان را نسبت به شناخت موضوعات پیش ببرند و در عین حالی که  شور در برنامه هست شعور هم باشد، اگر انگیزه هست، اندیشه هم باشد، الحمدالله با حضور کارشناسان ارجمند اساتید خبره ای که در شبکه جهانی حضرت ولیعصر حضور دارند و همچنین قطعات هنرمندانه ای مثل همین تصاویری که دیدید، خیلی کمک می کند تا ما شناخت بیشتری نسبت به این موضوعات پیدا کنیم، اما در این برنامه در خدمت استاد ارجمند حجت الإسلام محمد رضا جباری هستیم و از حضورشان ان شاء الله استفاده خواهیم کرد، حاج آقا سلام علیکم خیلی خوش آمدید تسلیت عرض می کنم.

استاد جباری:

علیک السلام و رحمة الله؛ بسم الله الرحمن الرحیم عرض سلام و ادب دارم حضور حضرتعالی و عزیزان بیننده هر جایی که شرف حضور دارند ان شاء الله که همواره موفق و مؤید باشند و بنده هم تسلیت عرض می کنم سالروز تخریب قبور ائمه بقیع را و دیگر مشاهده مشرفه را ان شاء الله که هرچه زودتر شاهد بازسازی این قبور مطهر باشیم با رفع موانع و مانع اصلی که این شجره خبیثه هست، ان شاء الله که با رفع این مانع عالم اسلام یک نفس راحتی بشکند.

مجری:

ان شاء الله ریشه کن بشود بزودی این شجره خبیثه و با امنیت و سلامت و صحبت کامل بتوانیم به زیارت این مشاهد مشرفه نائل بشویم، شما که سالها درک کردید حضور در مدینه را در مکه را، خب چنین روزهایی حسرت بیشتری نسبت به امثال من که توفیق نداشتم می خورید و آهی که می کشید از ته دل است، و انشاء الله که در سالهای بعد هم بتوانید حضور داشته باشید و ما را هم دعا کنید، راجع به بحث تاریخی، راجع به پیشینه بقیع و سابقه بقیع نکاتی را بفرمایید سؤالات زیادی هم هست که ان شاء الله از محضرتان خواهم پرسید.

استاد جباری:

بله پیشینه بقیع را باید به عصر رسول خدا (ص) برگرداند در منابع تاریخی بخصوص آثاری که راجع به خود مدینه بطور خاص تدبیر شده مثل تاریخ المدینه ابن شبه، یا وفاء الوفاء سمهودی یا امثال اینها، معمولاً از بقیع یاد شده، البته قبل از دوره اسلام مردم مدینه طوایف اوس و خزرج یا یهودیانی که آنجا ساکن بودند، از دوتا قبرستان برایشان نام برده شده در دوره جاهلیت، اینکه بقیع هم قبل از اسلام محل دفن اموات اهل یثرب بوده یا خیر خیلی شواهد تاریخی برایش نداریم، اما در اینکه رسول خدا (ص) این بخش زمین مسطح را بعنوان قبرستان انتخاب کردند، تردیدی در آن نیست، و اولین گزارش تاریخی که در این باره داریم رحلت صحابی خوب رسول خدا (ص) عثمان بن مظعون هست، این صحابی جزو مهاجرین بود از اهل مکه از قریش بود هجرت کرد و در مدینه بود در سال دوم بعد از جنگ بدر، در اواخر سال دوم هجری است که از دنیا می رود، صحابی خوبی بود یعنی همان کسی است که همراه بعضی از دوستانش به تصور اینکه آیاتی نازل شده بود و ایشان تصور کرد که باید بروند و عزلت بگزینند، به تعبیری همین رهبانیتی که در مسیحیت بود و بعد پیامبر اکرم تشریف آوردند مسجد و نهی کردند از رهبانیت؛ منظور فردی بود خیلی طالب معنویات و پیامبر اکرم در تشییعش شرکت کردند و در بقیع او را دفن کردند، جایی که قبرش الآن مشخص است، یعنی مشخص است که نزدیک قبر ابراهیم فرزند پیامبر (ص) با هم بوده و آن زمان که قبه روی قبور بقیع وجود داشته بر روی قبر عثمان بن مظعون و ابراهیم فرزند پیامبر همان فرزند ماریه قبطیه که در یک و نیم سالگی از دنیا رفت یک قبه مشترکی روی قبور اینها بوده که در تخریب قبور بقیع این قبه هم تخریب شد، و این اولین گزارش تاریخی است از اینکه رسول خدا اینجا را قبرستان قرار می دهد، یعنی اگر قبل از اسلام هم نبوده پیامبر اکرم اینجا را تأسیس کردند، و عزیزان بیننده شاید تعبیر بقیع الغرقد شنیده باشند، این غرقد اسم یک گیاهی بوده که در آن قسمت زمین این گیاه روییده بود و لذا با این عنوان محل رویش گیاه غرقد که طبعاً وقتی آنجا اموات را دفن می کردند این گیاها ن را می چیدند و صاف می کردند زمین را دفن می شدند اموات بعد از عثمان بن مظعون صحابی دیگر پیامبر (ص) که از انصار بود اتفاقاً اسعد بن زرارة، او از دنیا رفت و او را هم پیامبر اکرم که اولین فرد انصاری است که از دنیا رفته بعد از هجرت پیامبر او را هم پیامبر اکرم در بقیع دفن کردن الآن قبرش فکر می کنم دیگر مشخص نیست، چون یک قبوری در بقیع الآن معلوم است، حدوداً اما یادم نمی آید که در قسمت هایی که در بقیع مشخص کردند قبر اسعد بن زرارة معلوم باشد، به هر حال بتدریج همانطور که صحابه از دنیا می رفتند در آنجا دفن می شدند، از جمله گفته شده که در سال سوم هجری و قزوه احد بعضی از اهل مدینه انصار که در احد شهید دادند حدود 70 نفر شهدای احد تعداد معتنابه از انصار بودند بعضی از اهل مدینه معدودی از این شهدا را از منطقه احد آوردند در بقیع دفن کنند که بعد پیامبر اکرم وقتی که مطلع شدند مانع شدند، یعنی بدون اطلاع پیامبر بعضی اموات را آورده بودند و رسول خدا فرمودند در همان جای شهادتشان دفن بشوند لذا همانجایی که الآن قبور شهدای احد قرار دارد و اتفاقاً آنجا هم یکی از جاهایی است که از آسیب وهابی ها در امان نماند و قبه هایی که بر قبر جناب حمزه و شهدای احد بنا شده بود آن را هم تخریب کردن، در آنجا دفن شدند و جریان معروفی دارد و یک قبرستان مقدسی شد آنجا به اعتبار دفن شهدای احد اما معدودی را آوردند در بقیع دفن کردند، و نکته دیگر هم اینکه اینطور نبود که بقیع صرفاً قبرستان باشد بلکه شواهدی در دست است که از زمین آن قسمت بقیع برخی از اصحاب رسول خدا (ص) برای بنای خانه استفاده کردند، یکی از شواهدش همان خانه عقیل است، که در همان جایی که الآن قبور مقدس ائمه بقیع دارد خانه عقیل بوده، ائمه بقیع  در خانه عقیل دفن شدند، و عقیل یک خانه ای در مکه داشت بعد از هجرت به مدینه در حالی که مهاجران جایی پیدا می کردند و خانه ای می ساختند، عقیل در آن قسمت با اذن پیامبر اکرم خانه ای ساخته و بعد از رحلت رسول خدا (ص) آن خانه محل دفن ائمه بقیع قرار گرفت و همینطور فاطمه بنت اسد که در زمان پیامبر اکرم (ص) از دنیا رفت و سال چهارم هجری در همانجا دفن شد، عباس عموی پیامبر که در زمان عثمان از دنیا رفت باز  در همان خانه دفن شده، و ائمه بقعه‌ی هم که سال 50 هجری امام حسن (ع)، سال 94 یا 95 هجری امام سجاد (ع) و سال 115 یا 114 امام باقر (ع) و 148 هم امام صادق به ترتیب همینطور در آن خانه دفن شدند و این سابقه خود قیع هست به لحاظ تاریخی ، که پیشینه اش به زمان رسول خدا (ص) برمی گردد و به تدریج بزرگانی آنجا دفن شدند هم از اهل سنت از صحابه پیامبر از تابعیین از بنی هاشم از غیر آنها به تدریج مثلاً همین همسران پیامبر که از دنیا رفتند در کنار هم در قسمت ورودی بقیع که هست قسمت جلو، قبور همسران پیامبر کنار یک دیگر قرار دارد، دختران پیامبر یعنی رقیه که اولین شان است، خواهران حضرت زهرا (س) رقیه و سپس ام کلثوم و سپس زینب، هر سه کنار هم در همین اوایل بقیع دفن هستند، یا عبدالله بن جعفر شوهر حضرت زینب (س) در همین اوایل بقیع دفن است، و خود قبر عقیل که خانه اش در آنجا بوده باز در همین اوایل بقیع دفن است و  مالک بن انس که امام مالکی ها از اهل سنت است، در نیمه دوم قرن دوم از دنیا رفته در همین اوایل بقیع دفن است و همینطور بزرگانی حتی در اواخر بقیع همانطور که اشاره فرمودید عزیزانی که مشرف شدند یاد می کنند الآن حسرت می خورند و خود زیارت قبور بقیع در آن صبحگاهی که زائران می روند حرم نبوی و نماز صبح به جا می آورند، بعد می آیند در قبرستان بقیع باز می شود و ای کاش نبود این محدودیت ها و به نحوی زیارت همراه با زجر زائر انجام می دهد، غریبانه و جدا و گویا یک منکری را دارد انجام می دهد این زائر وقتی که وارد بقیع می شود، باید بترسد باید حواسش را جمع کند مبادا این شرطه ها یا این مأموران کذایی بیایند و بگویند روح روح، حرکت کن، حرکت کن، گویا توقف در آنجا بخصوص در آخرین نوبتی که بنده توفیق به تشرف داشتم، سال 96 بود که دیگر خیلی تضییقات را بیشتر کرده بودند، قبلاً به‌گونه‌ای بود که حداقل در این نرده هایی که جلوی قبور ائمه بقیع هست، و خب سالهای قبل که تا نزدیک قبور ائمه بقیع می شد بروی و از آنجا زیارت بکنید، کم کم تضییقات را بیشتر کردند و دیگر اجازه حتی توقف پشت این نرده هایی که با یک فاصله ای از قبور ائمه بقیع هست، اجازه توقف را هم نمی دادند، تا سال 96 در همین حدی که وارد بقیع باید بشوی و حرکت بکنی، توقف اصلاً مجاز نیست، و آن قسمت ائمه بقیع که مطلقی اصلاً جلویش را نرده کشیدند و از سمت راست باید برویم فقط قبور را مشاهده بکنیم، یا در راه یک فاتحه بخوانی و دوباره از آن سمت برگردیم به خارج بقیع، و عرضم اینجا است که یک صحنه ای که می تواند مملو از معنویت باشد زائر آنجا بهره بگیرد از ان فضای معنوی در کنار این بزرگانی که هر کدام خاطره ای هستند، هر کدام یک نشانه ، ائمه بقیع که جای خود دارند، این بزرگان دیگر تا می رسد اواخر بقیع که حلیمه سعدیه بنابر یک قول مشهور در همان قسمت های اواخر بقیع مدفون هست، که عرض کردم، هر یک از اینها انسان وقتی می رود سر قبرش یاد یک تاریخی می افتد و جایگاهی که اینها در تاریخ اسلام داشتند.

مجری:

خیلی خب ان شاء الله که این روزها به پایان برسد بزودی هم بلای کرونا برطرف بشود و هم بلای وهابیت بزودی برطرف بشود و با دلی خوش بتوانیم به زیارت همانطور که گفتید و فراوان هم ان شاء الله نصیب همه  مان بشود، اما در صحبت هایتان اشاره به قبه هم داشتید اینکه از چه زمانی قبه ای بنا شد، بر قبور ائمه بقیع اگر بفرمایید ممنون می شویم، از زمان خود حضرت رسول بوده یا بعداً این اتفاق می افتد.

استاد جباری:

بله بحث بنای قبه بر روی قبور پیشینه دارد در تاریخ اسلام مثلاً فرض کنید قبر امیرالمؤمنین  (ع) به محض اینکه کشف می شود، خب حدود تقریباً بعد از شهادت امیرالمؤمنین در سال 40 هجری چیزی حدود 130 سال تقریباً مخفی بود قبر حضرت، البته بصورت خاص امام صادق (ع)، ائمه برای خواص شیعیان مشخص کرده بودند که درنجف هست، اما خب معروف است که در زمان هارون آشکار شد، و نقل است که هارون اولین قبه را، بنا را بر روی قبر امیرالمؤمنین بنا کرد، منظور اینکه این سوابق وجود داشته بنای قبه بر روی قبور خاصی که اینها افراد خاصی بودند، از ائمه بودند از بزرگان بودند، نسبت به ائمه بقیع (ع) که اصلاً از اصلش همانطور که عرض شد و در این کلیپ هم دوستان مشاهده کردند در بنا مدفون شدند یعنی در خانه عقیل مدفون شدند، بنابراین خانه عقیل بر روی قبور ائمه بود و هیچ گزارش تاریخی احدی از مورخین نقل نکرده که صحابه این را یا تابعین یا تابعین تابعین یا مسلمان ها این را تخریب کرده باشند، و همین بهانه ای که وهابیت دارد که بنای بر قبور جایز نیست، یا اگر بگویند چون در محدوده بنا دفن شده است اشکال ندارد اما آن روایاتی که بنای بر قبور به زعم وهابیت، که اینها همه جواب دارد، جایز نمی دانند مربوط به جایی است که قبری باشد بعد بروی رویش بنا نسب بکنی و بسازی و هیچ گزارش تاریخی نداریم که مسلمان ها اجازه داده باشند که این خانه عقیل که اهل بیت در آن دفن شدند باز سازی نکرده باشند، به این بهانه که نمی توان بنای بر قبور داشت، چون باز سازی یعنی ساختن، صدق بنا می کند، هیچ گزارش تاریخی نداریم اگر دارند بیاورند و عرضه  کنند که ندارند، و عرضه نکردند، و اتفاقاً عکسش هست که اشاره که فرمودید از سوابق تاریخی در قرن پنجم نیمه دوم قرن پنج همین شخصی که اسم برده شد مجدالملک براوستانی قمی متوفای 492، وزیر برکیارق سلجوقی است که خود برکیارق از پادشاهان ملوک سلجوقی بوده وفاتش 499 است یعنی بعد از آن وزیرش 6- 7 سال بعد از دنیا می رود، وزیرش شیعه بود مجد الملک قمی که در تاریخ است که یک معماری را می فرستد برای بنای بر قبور ائمه بقیع (ع) و این بنا ساخته می شود در زمان مجد الملک و نسبت به بعضی  جاهای دیگر هم از مشاهد مشرفه چنین اقدامی را انجام داده، بنابراین از جهت تاریخی  حداقل کهن ترین گزارشی که داریم مربوط به قرن پنجم هست، در تاریخ هیچ گزارشی نداریم دال بر اینکه مسلمان ها، حکام، در آن زمان حکام عباسی بودند دیگر، در آن زمان مخالفت کرده باشند و اجازه نداده باشند با همین بهانه که بنای بر قبور حرام است، جایز نیست و این کار انجام شد در زمان مجد الملک قمی و ادامه داشت بنای بر این قبور ائمه بقیع در طول تاریخ باز سازی شده بود، مثلاً فرض کنید ه در رحله هایی که وجود دارد مثل رحله ابن جبیر در اوایل قرن 7 هست، 611 شاید وفات ابن جبیر است، در رحله ابن جبیر، بعدش در رحله ابن بطوطه، بعدش در وفاء الوفاء سمهودی که اوایل قرن 10 وفاتش هست، یعنی در تمامی اینها وجودی چنین قبه ای چنین بنایی بر روی قبور ائمه بقیع، وجود بنابر روی قبور بقعه‌ از جمله ائمه بقیع گزارش شده، تا برسیم زمان صفویه که اینها به قدرت رسیدند و عثمانی های حاکم شدند بر این مناطق از جمله جزیرة العرب و اتفاقاً با اینکه حاکمیت ، حاکمیت سنی بود اما نه تنها اینها مخالف نبودند با بنای بر قبور بلکه بعد از تخریب اول قبور ائمه بقیع، این سلطان محمود دوم عثمانی بود که دوباره این بنایی ه در تصاویر عزیزان می بینند بنای سفید رنگی که بر روی قبور است، این بعد از تخریب اول است که سلطان محمود دوم بنا کرد، بنابراین اینها همه شواهد تاریخی است که در طول این ادوار و سده های متعددی که آمده حاکمتی های سنی که عمدةً بر این مناطق حاکم بودند اینها به هیچ وجه مخالف بنای بر قبور نبودند و لذا این وهابیت یک تافته جدا بافته است بر خلاف مشی تمامی مسلمان ها و تمامی فرق یک مسیر دیگری را در پیش گرفته.

مجری:

خیلی خب، خیلی ممنونم از اشارات خوب بیان شیوا و شیرین شما، هم اطلاعات خیلی خوبی گرفتیم و هم خیلی پیش رفتیم، اینکه هم پیشینه بقیع هم پیشینه قبه و بنا را در بقیع و هم اینکه هم حاکمان شیعی هم حاکمان اهل تسنن به باز سازی بقیع مشغول بودند و اینکه وهابیت یک گروه بی ریشه که اندیشه اش هم همانطور که شما فرمودید در سیر تاریخ جایی نمی بینیم که مخالفتی شده باشد مذمتی کرده باشند این بنا را.

نه گنبد نه حرم نه آستانی

نه خادم تا از او پرسی نشانی

زیارت‌نامۀ این چهار قبر است

عزا و اشک و آه و ندبه‌خوانی

باز هم تسلیت عرض می کنم خدمت شما ایام تخریب قبور ائمه بقیع را و ایام تخریب قبور بقیع را به بیانی روشن تر اما داغ مزار خاکی این چهار امام خب به شکلی بر دلهای ما هست، روشنای عالم هستند و قبرشان بی شمع و چراغ جنت البقیع عنوان این قبرستان هست و با خاک یکی، خب این داغ ما را خیلی بیشتر می کند، در خدمت شما هستیم همچنان در خدمت استاد جباری و ادامه بحث که خیلی بحث خوبی هم هست، عرض کردم در برنامه های گذشته هم مخاطب های مختلفی ممکن است چنین شبکه هایی داشته باشد، یعنی اهل تسنن ببینند حتی وهابیت هم این برنامه ها را با دقت شاید ببینند قطعاً هم همینطور هست، اما ما شیعیان هم بهانه  خوبی است که دراین روزها معرفت خودمان را و شناخت خودمان را نسبت به این موضوعات  بیشتر کنیم، اگر از نام اهل بیت می گوییم به کلام اهل بیت و به مرام اهل بیت ان شاء الله نزدیک تر بشویم که امیدوارم به دعای خود حضرات معصومین این گونه باشد.

استاد عزیز راجع به نگاه اهل تسنن صحبت شد، چه می شود که وهابیت، چه دلیلی دارند و چه توجیهی دارند که دست به چنین اقداماتی می زنند و ابطالش را هم در ادامه بفرمایید.

استاد جباری:

بله، خب متأسفانه تمسک به بعضی از روایاتی که پنبه اش زده شده در جای خودش توسط محققان تمسک به بعضی از روایاتی که هم از جهت سند ضعیف هستند هم از جهت دلالت، دلالتی بر آنچه که اینها می خواهند نتیجه بگیرند ندارند، مضمون چندتا روایتی که مثلاً رسول خدا (ص) یا امیرالمؤمنین (ع) خبر داده از اینکه رسول خدا امر به تسویه قبور می کرده است، و نهی از بنای بر قبور می کرده، این روایت معنا و مفهم، برفرض پذیرش و صرف نظر از ضعف سندی شدیدی که در بعضی شان بخصوص وجود دارد، این تسویه قبور در این روایات می تواند مفهومش این باشد که رسول خدا (ص) از تسنیم، مسنم کردن، تسنیم قبور نهی کرده، یعنی حالت مثل کوهان شتر قرار دادن یا مثل پشت ماهی قرار دادن، خب می گویند روی قبور مؤمنین را رسول خدا (ص) توصیه می کردند به تسویه صاف بودن روی قبر و این به هیچ وجه با اینکه که اینها می خواهند نتیجه بگیرند که حرمت بنای بر روی قبور باشد سازگار نیست، یا ممکن است رسول خدا (ص) در آن فضایی که مردم وارث دوران جاهلیت بودند، ممکن بود که بزرگانشان را تقدیس بکنند، یا تمافید بزرگان شان را در دوره جاهلیت می ساختند و مسیر شرک را طی می کردند، در یک چنین فضای ممکن است که این چنین نهی های صادر شده باشد، هم قرآن کریم و هم روایات معارض این روایاتی که اینها ذکر می کنند و هم سیره معصومان و از جمله صحابه پیامبر (ص) با این مسئله در تضاد هست، قرآن کریم که خب آن آیه مشهور سوره مبارکه کهف به آن استناد می شود معمولاً که بعد از کشف اصحاب کهف و آمدن آنها به شهر و اینکه مردم مسیحی شهر متوجه شدند که اینها چه کسانی هستند و بعد اینها رفتند دعا کردن خداوند اینها را قبض روح کرد در آن غار از دنیا رفتند بعد اختلاف شد میان آن مسیحیان و میان مشرکان، مشرکان می گفتند که ما یک دیواری بکشیم بر این غار و به این شکل، موحدان و مسیحیان، به تعبیر آن آیه شریفه در سوره مبارکه کهف گفتند «لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِمْ مَسْجِداً» یک مسجدی خوب است بر روی قبور اینها در آنجا محل دفن اینها بسازیم که محل تبرک جویی و محل عبادت بشود اینکه قرآن کریم در سوره مبارکه کهف خبر از این پیشنهاد می دهد که گروهی از موحدان و مؤمنان پیشنهاد بنای مسجد بر روی قبور اصحاب کهف را کردند و خود قرآن هم نفی نمی کند رد نمی کنند این مسئله را بهترین دلیل است بر اینکه از منظر قرآن کریم بنای بر قبور، بنای مسجد یا مطلق بنا بر روی قبور هیچ اشکالی ندارد، دلیلش هم این است که اگر اشکال داشت طبق آنچه که رسم قرآن کریم است، در موارد دیگر، قرآن نفی می کند اگر سخن باطلی، مثلاً وقتی سخن فرعون را نقل می کند که در لحظات آخر می گوید من ایمان آوردم به رب موسی، قرآن کریم نفی می کند، که «آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ» الآن در حالی که تا این لحظه، به هر حال اینکه قرآن ساکت است در قبال این پیشنهاد بنای مسجد بر روی این قبور یکی از بهترین ادله قرآنی است بر ابطال سخن وهابیت، عملکرد صحابه جدای از عملکرد معصومین (ع) که ما ائمه اهل بیت (ع) را داریم که هیچ نقلی نداریم بر تأیید سخن وهابیت بلکه از آن طرف شواهد متعدد بر این مسئله داریم و توصیه هایی که در روایات اهل بیت بر زیارت قبور شده، و احیاء قبور، بحث تعمیر قبور، مثلاً در همین تاریخ المدینه ابن شبّه باشد که نقل می کند فاطمه (س) به زیارت قبر حمزه و شهدای احد تشریف می بردند و در روایات خودمان هم فراوان داریم این را در روایات اهل سنت هم داریم متفق است که حتی در طول هفته در زمان رسول خدا بیش از یک بار فاطمه (س) برای زیارت قبور شهدای احد تشریف می بردند یک فاصله حدود پنج کیلومتری میان خانه فاطمه در مسجد النبی تا قبور شهدای احد و در آن تعبیر هست که قبر حمزه را حضرت می نشست برای زیارت اگر احیاناً سنگی جابجا شده بود، یا قبر غیر مسطح بود «کان الترمه و تصله» ترمیم قبر اصلاح قبر، پس پیدا است این سنتی بوده که به فاطمه (س) بعنوان یک صحابیه نگاه کنید، نه بعنوان یک قدیسه،

مجری:

و در زمان حیات حضرت رسول

استاد جباری:

حیات پیامبر، بله آنجا دارد که، در متون اهل سنت هم است این تاریخ المدینه ابن شبّه از اهل سنت هست، آنجا از متون قرن سوم هست، آنجا می گوید «کان الترمه و تصله» ترمیم می کرد اصلاح می کرد، و نکته دیگر که باز از جهت تاریخی قابل توجه است این است که در زمان عمر بن خطاب وقتی که شام فتح شد بیت المقدس فتح شد و مسلمان ها رفتند به آنجا هیچ گزارش تاریخی نداریم که آنها بناهایی که بر روی قبور انبیاء پیشین در آنجا بنا شده بود را تخریب کرده باشند، مثلاً قبر حضرت داوود در قدس، یا در الخلیل قبر حضرت ابراهیم، قبر حضرت اسحاق، قبر حضرت یعقوب، قبر حضرت یوسف، که حالا از مصر جسد مطهرش را آوردند به فلسطین هیچ گزارشی نیست، بلکه عکسش هست که مسلمان ها باقی گذاشتند این بناها را بر روی این قبه ها و خب عملکرد صحابه مگر از نگاه شما وهابیت حجت نیست؟ حتی قائل هستید که فعل صحابی مشرع هست، یعنی صحابی اگر عملی انجام بدهد، از نظر ما نشان مشروع بودن آن فعل است، شما یک نمونه تاریخی پیدا کنید که صحابه آمده باشند و بنایی را بر روی قبری تخریب کرده باشند، و آن وقت این عملکرد صحابه بعد عملکرد تابعین که در بخش قبلی اشاره کردم، و عملکرد عامه مسلمان ها در طول تاریخ که اینها می آمدند این قبور را زیارت می کردند و همین الآن شما وهابیت را بگذارید کنار، عموم مسلمان ها در سنی و شیعه در کشورهای مختلف و اقصی نقاط در هند و پاکستان، مناطق شرقی هر سال ما ایام حج و عمره می دیدیم دیگر از مناطق اندونزی و مالزی و مناطق شرق دور تا هندوستان و آسیای میانه و مناطق غرب آسیا و عموم مسلمان ها می آمدند برای زیارت این قبور و همه مشروع می دانستند تجویز می کردند و هیچ منعی در بنای بر روی قبور زیارت قبور وجود قبه بر روی قبور نمی دیدند و متأسفانه اینها بر اساس آن استدلال غلطی که از این روایات ضعیف دارند یک چیزی را دارند تحمیل می کنند بر علیه اسلام.

مجری:

خیلی خب، حالا این اندیشه غلط این فکر غلط بالاخره از فکر بودن به مرحله عمل می رسد، بفرمایید از چه زمانی رسماً شروع می کنند حالا در این قطعات تصویری مشاهده کردیم، ولی در بیان شما هم بشنویم و این سیر تاریخی که شروع کردند و همچنان ادامه دارد تا همین اتفاق داعش و دیگران و یا سامرا این اتفاقی که افتاد، از آن پیشینه اتفاق در عمل هم بفرمایید.

استاد جباری:

خب نتیجه این نگاه کج و غلط محمد بن عبد الوهاب که بعد از ابن تیمیه که در حدود اوایل قرن 8 ابن تیمه در 728 وفات ابن تیمیه است و بعد شاگردش ابن قیم و این نگاه را مطرح کرد بعنوان اولین بار در عالم اسلامی و لزوم تخریب این قبور را مطرح کرد و چیزی حدود چهار قرن بعد از اینها محمد بن عبد الوهاب سر و کله اش پیدا شد و این افکار را زنده کرد، و این مذهب ضاله وهابیت و فرقه ضاله وهابیت را علم کرد و همراه او شمشیر آل سعود، سعود بن عبد العزیز و همینطور طایفه اش این گروه فرقه آل سعود از منطقه نجل برخواستند، شمشیر آنها و فکر محمد بن عبد الوهاب

مجری:

زر و زور از آل سعود فکر هم از او

استاد جباری:

بله آن شمشیر و آن فکر کنار هم قرار گرفتند و اولین تخریب را، یعنی ما از سال تقریباً 1221، بود که بعد از آن حملاتی که قبلش انجام دادند، مناطقی را گرفتند و از جمله مدینه را مورد محاصره قرار دادند و تصرف کردند در سال 1221، اولین تخریب نسبت به قبور ائمه بقیع و دیگر مشاهد مشرفه انجام گرفت و همانطور که عزیزان دیدند تعرض نسبت به دیگر مشاهد از جمله نسبت به کربلا تعرض شد و کشتار وسیعی در آنجا صورت گرفت، و این قصه ادامه داشت در 1221، البته در تأیید آن نکته ای که در عرایض اولم داشتم که حاکمیت عثمانی با اینکه حاکمیت سنی بود اما بر نتابید این قصه را و لذا در دوران حاکمیت سلطان محمود دوم عثمانی بود که این قصه رخ داد و لذا او نیرو فرستاد و مدینه را باز پس گرفت از وهابی ها و با تضعیف حاکمیت اول وهابی مدینه تحت تصرف عثمانی ها قرار گرفت و در سال 1234، چیزی تقریباً 13 سال بعد از این تخریب باز سازی شد و مجدداً آن بنا بر روی قبور ائمه بقیع (ع) بنا شد و این بود تا حیات مجدد وهابیت، تا زمان حدود 100 سال یعنی به لحاظ قمری آن چنان که معروف است، در سال 1344، قمری که الآن سال 1442 هستیم، چیزی قریب به 98 سال پیش به لحاظ قمری و به لحاظ شمسی هم در سال 1304 شمسی است دیگر در اوایل دوران رضا خان بود و اینها و این تخریب دوم با پاگیری مجدد وهابیت و این همان عبد العزیز که پدر این حکام متعددی بوده که در این سالها دهها روی کار آمدند و پدر همین سلمان، سلمان بن عبدالعزیز و قبلش هم عبدالله بود فهد و امثال اینها، پدر اینها در واقع در دوره او بود که مجدداً وهابیت دوره سومش هست در واقع جان گرفتند و اینها حمله کردند به مناطق مختلف، و همانطور که شما هم اشاره ای کردید اکتفاء به قبور ائمه بقیع نکردند دیگر مشاهد مشرفه در بقعه‌ی را ویران کردند، حتی اگر اینها می توانستند قبر مطهر پیامبر اکرم را هم با خاک یکسان می کردند و اینها عبای ندارند از اینکه بگویند بله قبر پیامبر هم باید ویران بشود، گاهی برای توجیه اینکه چرا ویران نکرده اند قبر پیامبر را می گویند چون قبّه ای که بر روی قبر پیامبر هست، قبّه ای از قبّه های مسجد هست، گنبدی از گنبدهای مسجد هست و لذا چون مسجد است ما ویران نکردیم، یعنی حیا ندارند در همین حد که بگویند ما احترام پیامبر را حفظ کردیم اینطور نمی گویند.

مجری:

حیا ندارند هیچ افتخار هم می کنند

استاد جباری:

افتخار می کنند، و حتی تصریح هم می کنند که اگر بتوانیم قبر پیامبر را هم مثل بقیع ویران خواهیم کرد، و سراغ دیگر مشاهد رفتند از جمله در مکه این قبرستان معلاة یا حجون یا قبرستان معروف ابو طالب، آنجا را قبور مطهر حضرت خدیجه (س)، قبر جناب ابو طالب، جناب عبد المطلب، اینها قبه داشته و تصاویرش هم بعضاً موجود است آنجا را هم بعضاً ویران کردند حتی در طایف قبر ابن عباس را، ابن عباس صحابی معروف پیامبر است، مورد احترام فریقین است، هم شاگرد امیرالمؤمنین (ع) بود و به اعتقاد ما شیعه بود ابن عباس با توجه به مواضعش اما بالاخره مورد احترام اهل سنت است در طایف از دینا رفت او هم قبّه ای داشت، و آن را هم ویران کردند، یا در جدّه قبر حضرت حوا (س) را ویران کردند و بر اساس همین مبنا، در تاریخ 1304 شمسی یا 1344 قمری قریب به یک قرن قبل  این فاجعه بزرگ انجام گرفت و حالا دیگر واکنش ها نسبت به این مسئله متعدد بود.

مجری:

خیلی خب ممنونم، حالا صحبت از رضا خان شد، شخصی مثل رضا خان که معروف است به دین ستیزی موضع می گیرد حتی روابط با عربستان چند سالی قطع می شود سر این قصه، یعنی حتی چنین آدم هایی هم موضع می گیرند در عالم اسلام خیلی واکنش نشان می دهند در همان سالها، و این ادامه پیدا کرده در همین سالها هم نامه نگاری هایی هم که علما کردند در دوره های مختلف و در سالهای متمادی راجع به باز سازی قبور بقیع، راجع به واکنش عالم اسلام و عالم های اسلامی هم صحبت بکنید.

استاد جباری:

اتفاقاً یکی از نکات بسیار مهم این است که این واکنش ها منحصر به عالم تشیع نبوده  و یکی از مواردی است که کاملاً ابطال می کند مش وهابیت را اینکه شما یک مؤید از دیگر عالمان اهل اسلام بیاورید، از هم مسلکان خودش، یعنی از اهل سنت، در همان تاریخی که این ویرانی انجام گرفت، یعنی شروع کار اینها از ماه صفر آن سال بود ماه صفر سال 1344، اقدام به تخریب برخی از مشاهد کردند و در ایران بعد از اینکه این خبر شنیده شد در شانزدهم صفر سال 1344 قمری باشد که در ایران عزای عمومی اعلام شد بعد از اینکه تخریب قبور شروع شد، در شوال آن سال، هشتم شوال دیگر رفتند سراغ قبور ائمه بقیع (ع) و واکنش ها خیلی سخت و شدید بود در ایران تجمعاتی در تهران صورت گرفت و بزرگان و علما حضور پیدا کردند بخصوص شخصیت هایی مثل مرحوم سید حسن مدرس، که ایشان پیشتاز بود در این مسئله، و حتی ایشان دنبال یک کمسیون مربوط به حرمین شریفین بود در مجلس ایران کمیسیون مربوط به حرمین شریفین که اقداماتی را بتواند به لحاظ قانونی انجام بدهد و عالمان مناطق مختلف اسلام و کشورهای مختلف را جمع بکند و بر اساس یک مشی مشترکی بروند به سمت رایزنی و اعتراض که بتوانند باز سازی بکنند، حالا همین‌جا خوب است عرض بکنم اشاره ای کردید به رضا خان، در این دوره دین ستیزی رضا خان خیلی هنوز آشکار نشده همراهی می کندی با مجامع دین، و در ایران عزای عمومی اعلام شد در همان ماه صفر و اینها تجمعات انجام شد، و رضا خان مانع نیست، منتهی یک نکته است، و آن نکته این است به لحاظ تاریخی ثابت است که بهائیت در این دوره همراه شده با وهابیت و اقداماتی که در ایران شروع شد توسط مرحوم سید حسن مدرس و اینها برای اینکه بروند به سمت باز سازی تقریباً رفت به سمت خنثی شدن، توسط همین هویدا، این امیر عباس هویدا که سالها نخست وزیر محمد رضا پهلوی بود، پدرش بنام عین الملک، حبیب الله عین الملک، یا هویدا یک بهائی قطعی بود که پدر همین میرزا حبیب الله هم باز بهائی بود و حتی خادم آن میرزا عباس افندی بوده، آن رأس بهائیت و این حبیب الله عین الملک هویدا از طرف رضا خان با اتفاق یک نفر دیگر مأمور می شود برود با ملک عبد العزیز دیدار بکند بررسی بکند، حالا چه کسی را فرستادند برای این کار متأسفانه، رضا خان او را می فرستد و او هم در گزارشی که می دهد راجع به مسئله تخریب قبور ائمه بقیع، یک گزارش کاملاً لین و نرمی خیلی سهل نشان می دهد و اینکه چندتا گلوله فقط ما دیدیم که به گنبد پیامبر خورده و مسئله خیلی حاد نیست، و این نشان می  دهد که بهائیت طبیعتاً بر اساس عقاید شان قطعاً دنبال توسعۀ این مشاهد مشرفه نیستند، اینها یک دین جدیدی را مدعی هستند آورده اند، و طبیعتاً باید او یک چنین گزارشی بدهد تهیج عواطف نکند و لذا این به لحاظ تاریخی قطعی است که یکی از عواملی که موجب شد در آن زمان اقدامات بزرگان آنچنان که باید  نتیجه ندهد در ایران همین آقای میرزا حبیب الله عین الملک هویدا بود پدر هویدا آقای نخست وزیر و البته خب او این اقدامات را کرد اما بزرگان ما بخصوص در همان زمان مرحوم صاحب فصول، مرحوم شیخ عبد الرحیم، فرزند صاحب فصول بود، معروف به فصولی حائری، ایشان به اتفاق جمع کثیری از شیعیان حرکت می کند، می رود برای زیارت مدینه و اینها و دیداری با ملک عبد العزیز داشت، هم این دیدار داشته و هم از میان اهل سنت که اشاره کردم بخصوص، از هندوستان از فرقه دیوبندیه یک عالمی را با لقب عثمانی، او را مأمور می کنند به نمایندگی از دیگر علمای هندوستان، ایشان می آید با ملک عبد العزیز دیدار می کند، و ممکن است برای شما سؤال باشد که چطور ملک عبد العزیز اذن دیدار به اینها می داده، به عالمانی که از نقاط شیعه یا اهل سنت می آمدند، پاسخ این است که با اینکه قبور ائمه بقیع را تخریب کرده بودند اما ملک عبد العزیز از نوع واکنش هایش ، نوع جواب هایش این است که به دنبال تلطیف فضا بوده، چرا؟ چون اگر می خواست خیلی قلدرانه و سختگیرانه باعالم اسلام برخورد بکند، مسئله حج و عمره ممکن بود تعطیل بشود موقتاً تحریم بشود، توسط این عالمان، و این خودش منبع درآمدی بود، برای آل سعود که نو پا بودند، و لذا یک مقدار  نرم برخورد کرد، از جمله با این جناب شیخ عبد الرحیم فصولی دارد، که او حتی یک دست خطی از ملک عبد العزیز می گیرد و در آنجا وعده می دهد که ما دیگر اهانتی به این قبور نمی کنیم، جزو مذهب ما جسارت و اهانت به این قبور نیست، و ما با بدعت مخالف هستیم، از این عقاید دو پهلو و چنین حرفی می زند، نسبت به آن عالم سنی هم که متن صحبت هایش به ملک عبد العزیز خیلی صحبت های جالبی دارد از جمله به همان آیه ای که اشاره کرد، در سوره کهف آنجا استناد می کند، و موارد این چنین و ملک عبد العزیز در پاسخش می ماند، و می گوید من نمی دانم پاسخ شما را چطور بدهم، علمای ما باید پاسخ بدهند به شما ،من پاسخ شما را نمی دانم، یک چنین اقدامات و حرکت هایی در مناطق مختلف شیعه و اهل سنت در واکنش نسبت به این قصه صورت می گیرد و همانطور که شما اشاره کردید ادامه دارد و ادامه داشته تا دوره های اخیر، و خوب است بعنوان آخرین نکته اینجا عرض بکنم به اقدامی که در زمان مرحوم آیت الله بروجردی انجام گرفت و برخی خیزی برداشتند برای باز سازی قبور ائمه بقیع مرحوم شیخ محمد تقی آل احمد که برادر همین جلال آل احمد بود ایشان به نمایندگی از آیت الله بروجردی می روند و در آنجا دیدار می کنند با برخی از صاحب منسبان آل سعود و به طرز مشکوکی ایشان بعد از جلسه مهمانی که برای ترتیب می دهند، ایشان از دنیا می روند، و گفتند قبرش هم در همان قبرستان بقیع است در دو سه متری قبور ائمه بقیع در همانجا دفن شد، و مرگ کاملاً مشکوک داشتند.

مجری:

خیلی خب، خیلی استفاده کردیم استاد جباری عزیز حیف که وقت ما تمام شده و در حد یک دعا که کوتاه ترین دعا و بلندترین آرزو است وقت داریم.

اللهم عجل لولیک الفرج؛ به اتفاق استاد ارجمند حاج آقای جباری و همکاران مان از حضور شما مرخص می شویم، التماس دعا داریم و خدا نگهدار.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته