عصر ایمان حجت الاسلام و المسلمین عباسی

شبکه ولی عصر عصر ایمان استاد عباسی اجتهاد تقلید

قسمت بیست و هشتم برنامه عصر ایمان با کارشناسی حجت الاسلام و المسلمین عباسی

بسم الله الرحمن الرحیم

تاریخ : 23 اسفند 1399

برنامه:عصر ایمان

مجری:

بله، بعد در این کتاب همانطور که ملاحظه می فرمایید صفحه 149 یک روایتی شروع می شود

«عن علی بن محمد بن قتیبه عن أحمد بن إبراهیم المراغی قال: ورد علی القاسم بن العلاء و ذکر توقیعاً شریفاً، یقول فیه»

حضرت ولی عصر (ارواحنا له الفداء) در این توقیع شریف این طور فرمودند:

«فإنه لا عذر لأحد من موالینا فی التشکیک فیما یرویه»

عذری ندارد هیچ یک از موالی ما که تشکیک بکند در آن چیزی که برای او روایت می شود

تا اینجا اگر روایت تا اینجا بود می شد کلام به اصطلاح آقایان اخباری که به هر حال همه روایت ها را باید قبول کرد خیلی نیازی به بررسی روایت ها نیست، اما حضرت ادامه دادند

«فیما یرویه عنّا ثقاتنا»

نسبت به آن چیزی که روایت می کنند از جانب ما راویان ثقۀ ما

وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، متوفی 1104، چاپ مؤسسة آل البیت لإحیاء تُراث، ج 27، ص 149

بله کتاب ایشان به دست ما نرسیده و مورد بعدی یک آن از این کتاب ها استفاده شده یکی هم از خود روایات استفاده شده، یعنی مثلاً شخص راوی رسیده خدمت امام معصوم یک حاشیه ی ملاقات او با امام معصوم داشته، یک کلامی را امام معصوم گفتند، یک اتفاقی در آن بین افتاده یا افراد وقتی روایت را نقل کردند در کتب دیگر، آمدند یک توضیحی در باره این راوی دادند که جمع این چیزی که در اختیار اینها قرار گرفته توضیح در رابطه با آن راوی هست مثلاً اشاره کردند در روایت به این که وقتی آمد جواب این فرد را داد، سؤال پرسید جوابش را داد، وقتی این رفت بیرون، یکی از اصحاب سؤال کرد یابن رسول الله این جواب همین است؟ حضرت فرمودند که نه، جواب اصلی این است؛ یک جواب دیگری دادند که نشان می دهد با او با تقیه صحبت کردند پس نشان می دهد که او از به اصطلاح غیر شیعه بوده از مذاهب دیگر بوده آمده بوده خدمت امام معصوم، یعنی ببینید این قرائن را کنار هم قرار دادن، روایات را کنار هم قرار دادن و آن کتبی که در رابطه با آن روات مطرح بوده که اینها دیگر حالا ما نشان دادیم که به عنوان کتاب مثلاً أحمد بن محمد بن خالد کتاب مثلاً رجال داشته، مرحوم خود محمد بن یعقوب کلینی صاحب کتاب «کافی» کتاب رجال داشته، محمد بن عمر بن عبدالعزیز کتاب رجال داشته و خیلی از افراد کتاب خاص رجال داشتند افراد را می نوشتند و در مواردی بوده که حتی در دوران عرض کردیم اولین نفر در دوران خود امیرالمؤمنین بود یکی از اصحاب بود کاتب امیرالمؤمنین بود آمد کتاب رجالی نوشت، مرحوم شیخ الطائفه در کتاب خودش عبیدالله بن أبی رافع هست کاتب امیرالمؤمنین که اولین بار ایشان کتاب را در عصر امیرالمؤمنین در جنگ صفین و جمل جمع آوری نام کسانی که در این جنگ همراه امیرالمؤمنین بودند، چه خاصیتی دارد نام اینها را جمع آوری کردن؟، اصلاً می خواهیم چیکار کنیم نام اینها را جمع بکنیم؟ وقتی که کسانی که همراه امیرالمؤمنین در جنگ جمل یا صفین شرکت کردند را جمع می کند یعنی اینها شیعیان خاص امیرالمؤمنین هستند، حالا بعد ما یک روایتی می بینیم از آن کسی که در جنگ جمل در رکاب امیرالمؤمنین بوده یا جنگ صفین، آن روایت را باید بپذیریم چرا؟ چون یک دعوای یا جنگ بین حق و باطل اتفاق افتاده او در کنار امام معصوم در این جنگ بوده، در کتاب «فهرست» شیخ الطائفه (شیخ طوسی) باب عبیدالله بن أبی رافع کاتب امیرالمؤمنین (ع)، بعد کتاب های دارد «له کتاب قضایا» کتاب های مختلف از جمله

«و له کتاب تسمیة من شهد مع امیرالمؤمنین الجمل وصفین و النهروان من الصحابة رضی الله عنهم»

الفهرست، شیخ طوسی

این صحابه ای که با امیرالمؤمنین در این سه جنگ شرکت کردند را جمع کرده، این اولین باری بوده که، دیگر زمانی هم نبوده حالا زمان پیغمبر باید نام صحابه را کسی می نوشت، زمان امیرالمؤمنین اولین کتاب در واقع رجالی با نام افرادی که در جنگ جمل، صفین، نهروان شرکت کردند، خاصیت این جمع آوری چه است؟ چون انیها فقط شرکت در جنگ بوده دیگر، حاصیت این هست که عرض کردیم کسانی هستند که در سمت امیرالمؤمنین جنگیدند پس روایت آنها می تواند مورد اعبتار باشد، پس این نیاز احساس شده و شروع شده و آرام آرام شکل گرفته، وقتی می رویم می رسیم به معاصر کتاب معجم رجال حدیث آیت الله خوئی می بینیم مفصل آمدند همه نظرات و اقوال و دیدگاه ها و مطالب را در رابطه با یک راوی جمع کردند، بله البته به تعدادی از راویان نرسیدند، راوی های هستند مجهول هستند، راوی های هستند که به اصطلاح اعتبارش به دست نیامده، اما به هر حال نمی شود بگوییم بقیه را کنار بگذاریم چون به بعضی از راوی ها دسترسی پیدا نشده.

و نکته دیگر اینکه همان راوی های هم که مجهول هستند قوائدی باز وجود دارد برای اینکه آن روایات آنها را چه کنیم چطور بررسی بکنیم، چه کسی نقل کرده باشد، افراد قبل و بعدش کی ها باشند، همه اینها باز دو مرتبه تأثیر گذار هست در این ماجرا.

مجری:

حاج آقا نهایت کلام شما این است که باید ما راهی برای شناخت احادیث صحیح از غیر صحیح داشته باشیم، دوستانی که الآن منتقد علم رجال هستند پس عقلاً نمی توانند منتقد اصل باشند ممکن است بگویند این شیوه تشخیص حدیث شما مثلاً این قسمت علم رجال اشکال دارد ما این را توصیه می کنیم آن موقع مثلاً علماء می نشینند با هم بحث می کنند ببینند این شیوه درست است شیوه قدیم مثلاً ولی این شیوۀ که دوستان می گویند بهتر است کاربردی تر است آن را علماء قبول می کنند اما اینکه ما از اساس بخواهیم ریشه علم رجال را بزنیم بگوییم نه، طبق همین روایتی که فرمودید ما تشکیک نباید بکنیم در روایات اهل بیت امام زمان فرمودند در توقیع شریف شان آنجای که از ثقات ما نقل شده.

خیلی ممنون متشکر، ما یک کلیپ تقدیم تان می کنیم از هفته گذشته مانده بود این کلیپ را با هم می بینیم و پاسخ استاد و کارشناس محترم برنامه را، بعد از آن با ادامه برنامه در خدمت تان خواهیم بود.

کلیپ:

پروردگار عالَم می فرماید که شما چیکار کنید؟ از اهل بیت (ع) طاعت بکنید؛ وقتی فرمود از اهل بیت (ع) طاعت بکنیم این طاعت کردن از اهل بیت (ع) لازمه اش این است که شما بشنوید حرف اهل بیت (ع) چیست فرمان اهل بیت (ع) چیست و به آن عمل بکنید، لذا در کنار این تأخیر دیگری اهل بیت (ع) هیچ جا نفرمودند عزیزان من، در کنار این امر که شما مثلاً کلام اهل بیت (ع) را عمل کردن در کنار آن اجتهاد بکنید یا تقلید بکنید یا احتیاط بکنید و اجتهاد کردن همانطور که بیان خواهد شد این عمل کردن به روایت نیست و فهم روایت نیست مثالش را زیاد گفتم پیره زن 75 ساله در ده اردبیل نه فارسی نه عربی بلد است ترکی هم بلد است ترکی بسیار سنتی، ترکی بسیار غلیظ بسیار سخت بسیار مشکل بلد است، این خانم محترمه مؤمنه می آید، یا شما بگویید یک خانم کردی، یک خانم چینی، یک خانم مثلاً هندی، یک خانم یک کسی که بسیار نه جهان دیده، چشم هایش هم نابینا، خواندن و نوشتن هم بلد نیست، برای این اگر حدیث رسول خدا (ص) خوانده شود او به او عمل کند او نه مجتهد است و نه مقلد است، لذا آن چیزی که خیار اصلی هست و خیار واحد است و در کنار آن خیار دیگر نیست (خیار به معنای اختیار، تأخیر کرده بین سه گزینه اجتهاد و تقلید و احتیاط، این هر کدام یک خیار به واژه آخوندی است) آن چه که اختیار حقیقی هست وظیفه حقیقی هست عمل کردن به روایات اهل بیت (ع) است، من پاره ای از روایات را در جلسه گذشته برای شما خواندم یک آیه دیگر ببینید؛ خداوند متعال در فرقان مجید فرمود:

«اعوذ بالله من الشیطان الرجیم إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ»

بیننده:

من روایتش را برای شما خواندم که اگر رواتی را که یک نفر حتی خارجی، حتی خوارج است می آید به ما

نسبت می دهد شما حق ندارید رد کنید، اما قبول کردن روایتی که شما می بینی این روایت را متوجه نمی شوی درکش را نداری می توانی به قائلش برگردانی، این هم یک مطلب، قبل از اینکه صدای بنده قطع بشود شما حاضرید با حاج آقای الهیاری 5 دقیقه شما، 5 دقیقه ایشان، صحبت بکنید،

استاد عباسی:

آقای اخباری شما همان وساطت هایی که برای مناظره با وهابی ها می کنید، همان دسته گل هایی که آنطرف آب می دهید کفایت می کند، الآن موضوع را عوض نکنید من دارم با شما در این موضوع حرف می زنم دوباره نگویید تا صدایم قطع نشده ما صدای شما را قطع نکردیم، ما داریم با شما صبحت می کنیم، الآن پس شما قائل شدی هر روایتی که هر عالم شیعه ای آورده این روایت معتبر است و قبول است درست است؟ چون ثقه است دیگر

بیننده:

حاج آقا آقای خسروی را شما توهین می کنید، بعد می گویی من حلالیت می طلبم، من خیلی تشکر می کنم از شما که اهل حلالیت گرفتن هستید،

استاد عباسی:

حالا ولش کن بگذار من یک روایت نشانت بدهم این روایت را نگاه بکن، بعد نظرت را بگو، کتاب « من لا یحضر الفقیه» شیخ صدوق از کتب اربعه شیعه، چون شما خودت مبنای اخباری ها را هم نمی دانی، همینطوری داری یک مطلبی را می گویید، من لا یحضر الفقیه شیخ صدوق، در جلد 1، می آییم مقدمه خود شیخ صدوق صفحه 2، این که می گویم یک مبنایی آدم باید داشته باشد، می گوید من به جواب کسانی که گفتند یک کتابی بنویسید روایات در آن جمع بشود جایی ما دسترسی نداریم، عمل بکنیم و غیره در کنار من لا یحضره الطبیب، یعنی ما اگر طبیب پیدا نکردیم به این کتاب مراجعه بکنیم اگر فقیه پیدا نکردیم به کتاب شما مراجعه بکنیم

«فأجبته أدا من الله توفیقه إلی ذلک لأنی وجدت اهلاً له و صنفت له هذا الکتاب بحذف الأسانید لئلا یکثر طرقه و ان کثرت فوائده»

حالا می گوید من روایاتی که آوردم سندها را حذف کردم اگر چه فایده سند است،

«و لم اقصد فیه قصد المؤلفین فی ایراد جمیع ما رووه»

من هرچه روایت بوده و دیده بودم نقل نکردم

«بل قصدت الی ایراد ما ٱفتی به و أحکم بصحته»

من آن روایت هایی را آوردم که طبق آن فتوا می دهم و حکم به صحت آن می کنم

من لایحضر الفقیه، شیخ صدوق، ج 1، ص 2

بیننده:

چون این دوتا بلاخره هوو هستند یک اختلاف و درگیری بینشان پیش می آید اینها این دعوای اینها

«یبلغها»

به حضرت زهرا(س)

«فَيَشُقُّ عَلَيْهَا»

حضرت ناراحت می شوند به مشقت می افتند ناراحت می شوند

بعد دوباره می پرسد؟

«يَشُقُّ عَلَيْهَا؟»

واقعاً حضرت اذیت می شوند،؟

امام می فرماید:

«إِي وَ اللَّهِ»

بله به خدا قسم

التهذیب، طوسی

اولش هم می گویند «لا یحل» خب، این روایت را مرحوم آقی خویی که در کتاب شرح عروة شان می آیند نقل می کنند، میگویند:

«و الروایت علی کلالصریقاً ضعیفة السنداً»

شرح عروة، خویی

خب این از این، در حالی که ما نگاه می کنیم ابداً اصلاً این روایت ضعیف نیست، روایت شیخ طوسی برمی گردد کاملاً به سند صحیح، بر می گردد به ابن ابی عمیر که خب ابن ابی عمیر از اصحاب اجماع است روایات مرسلش هم قبول است، روایت شیخ صدوق را هم ایشان گیر می دهند می گویند که استادش برای مشخص نیست چه کسی است بین اساتیدش ناصبی زیاد است «کالذبی»؛ خب آقا جان «یروی عن النواصب ایضاً کالذبی» عبارتش هم این است، خب آقا جان وقتی طرف، شیخ صدوق به استادش می گوید رحمه الله، محمد بن علی ماجیلویه، رحمه الله، وقتی اینطوری می گوید یعنی استادش شیعه است روایت کاملاً صحیح است، ایشان می گوید این روایت درست است که حرمت ازدواج با دوتا زن سیده را می رساند، اما روایت ضعیف است ما می گذاریمش کنار، همین آقای خویی، می رسند در یک کتاب دیگری بنام کتاب النکاح، آنجا می گویند، همین روایت را که دومرتبه می آورند می گویند که خب اگر چه «فالأقوی عدم الحرمه و إن کان نص الوارد فی المنع صحیحاً» اینجا می گویند روایت صحیح است اما ایشان اشکالی که می کنند اینطوری است می گویند «و ذلک لإعراض المشهور عنه» مشهور علما که از این اعراض کردند، اولاً که ابداً همچین چیزی نیست، تما علمای اخباری اینجا فتوا به حرمت، کم کم به احتیاط دادند که این کار را نکنید، در حدائق النظاره که می روید مراجعه می کنید آنجا شیخ یوسف بحرانی می گویند بله حتی یکی از علما را هم نام می برند می گویند «بما کان تحته فاطمة» یکی از زن هایش را طرف طلاق داد بخاطر همین که این روایت را دید ایشان عبارتشان این را می گوید:

«و ذلک لإعراض المشهور عنه مع أن تعلیله ظاهر فی الکراحه إذ لا نصلم عن مطلق کون ذلک شاقاً علیها ایضئاً لها حتی یدخل فی قوله (ص) من آذاها فقد آذانی»

عجب یعنی به مشقت انداختن حضرت زهرا ایضای ایشان حساب نمی شود؟ این مثل این می ماند که من

الآن بخواهم می کرفن آقای عباسی را از کنار یقه شان بگیرم، آقای عباسی بخاطر اینکه صدایشان به ما برسد داد بزنند فریاد بزنند تا بلکه یک صدای ضعیفی از میکرفن آقای نصر الهی به ما برسد، خب این به مشقت انداختن آقای عباسی ایضاء آقای عباسی هم هست دیگر، آقایان به همین راحتی هرکجا دلشان خواست به روایت می گویند ضعیف هرجا دلشان خواست به روایت می گویند صحیح، عین کاری که بعضی از اهل تسنن می کنند عبارتی است از احمد حنبل آن هم یک همچین کارهایی را می کرده، این تناقض را شما جواب بدهید، حالا من به بقیه اش هم می رسم ولی خب یکی یک برویم جلو.

مجری:

خیلی ممنون و متشکر آقای هاشمی مثل همیشه سنجیده و با رعایت آداب و احوال مناظره و صحبت علمی کردن، حاج آقا بفرمایید.

استاد عباسی:

بله ممنون هستیم از آقای هاشمی که به هر حال بحث علمی می کنند یعنی در موضوع صحبت می کنند،

مجری:

بعد از آن طوفان ما همیشه یک آرامشی در برنامه داریم،

استاد عباسی:

بله، ببنید نکته اولی که گفتید جلسه گذشته من گفتم به طبع، اینکه آقای اخباری در رابطه با تحریف و اینها گفته بود ما همان جلسه هم عرض کردیم این قضیه اصلاً هیچ ربطی به قصه اصولی و اخباری ندارد، اگر کسی روایت حذفی می کند تقطیعی می کند، چه می کند هرجایی که باشد از نظر ما محکوم است اشتباه می کند، و ربطی هم به این قصه ندارد افرادی با هر قصدی با هر نیتی این کار را می کنند محکوم است

مجری:

حالا یک سری مسائل ساسی و اجتماعی و غیر از مسائل علمی و رواییت است

استاد عباسی:

بله این ربطی به قصه اصولی و اخباری قطعاً ندارد این نکته اول، نکته دوم را عرض بکنم در رابطه با این روایتی که گفتید، ببینید بررسی یک روایت، واقعاً اینگونه نیست که شما، الآن البته خوب بحث کردید، یعنی اینکه رفتید روایت را دیدید ابن ابی عمیر، اما همان روایت آن چیزی که در روایتی که سندی که شیخ طوسی نقل کردند در «تهذیب الأحکام» جلد 7، صفحه 462، خب، اولاً عن رجل من اصحابنا، داردکه این این عن رجل من اصحابنا مشخص نیست، حالا شما بخواهید این مطلب را حل بکنید با اینکه مرسلات ابن ابی عمیر هم پذیرفته باشد باز رجل من اصحابنا، با آن هم حل بشود، «قال سمعته یقول» خب این این سمعته یقول باز دو مرتبه خود اینجا باید بحث بشود که سمعته یقول چه کسی است بعد از اینکه ما در رابطه با روایات آمدیم بحث کردیم، دقیقا که کدام روای، مثلاً یک سند دیگرش هست که در کتاب «علل الشرایع» جلد 2 صفحه 590 ، آمده، عن محمد بن علی بن ماجیلویه، که این سند را آورده، باز این اشکال سندی دارد یعنی این توثیق نشده خود این آقا، عن محمد بن علی بین ماجیلویه، این توثیق ندارد، اشکالات سندی را که بگذریم بعد بحث بر سر فتوای نسبت به این هست، این نکته و این ماجرا خیلی حرف دارد که یعنی بحث علمی شده، بله در اخباری ها صاحب حدائق، تقریباً هم اولین نفری هستنند می گویند شما بروید برگردید قبل خیلی ها این نظر را نداشتند، از اصولیون که خیلی ها این نظر را نداشتند، برگردید قبل که صاحب حداق محقق بحرانی آمده این مطلب را بیان کرده که ایشان بر اساس این روایت فتوای به حرمت دادند، و خیلی از اخباری های دیگر باز به تبع ایشان فتوای به حرمت جمع بین دوتا علویه، دوتا خانم از سادات که یک نفر با اینها ازدواج بکند، بعد این را آمدند مفصل بحث کردند، یعنی اینکه دونفر از سادات همزمان عقد بشوند در طول هم عقد بشوند چه حکمی دارد، در عرض هم عقد بشوند چه حکمی دارد این دوتا مقصود شاید خواهر بوده یا نبوده، خواهر به شکل دیگر، خیلی بحث های علمی اتفاق اتفاده من در خواستم این است از آقای هاشمی نفرمایید که صرفاً آمدند می خواستند یک حرفی را ثابت بکنند، گفتند روایت اینجا، آن عباراتی که شما خواندید از مقدمه ای که مرحوم نوری مطرح کرده، در کتاب شان آن مقدمه هم باز همین بود، ببینید می گویید، یک جایی که می خواهند بگویند ایشان عربی خواندند شاید بیننده ها متوجه نشدند، که مثلاً ایشان یک جایی گفتند ابو بصیر، صحیحه ابوبصیر، بعد یک جایی گفتند ابوبصیر این روایت آمده ولی این روایت بخاطر فلانی ضعیف است، خب آقا اگر ابوبصیر است، ابوبصیر اینجا هم ابوبصیر است، یکی از پاسخ ها به این، یعنی اشکال ایشان این است که آقا ابوبصیر را هرجا خواستند توثیق کردند هرجا خواستند تضعیف کردند، اینگونه نیست، ابوبصیر را توثیق و تضعیف نکردند، خیلی از موارد، بسیاری از موارد اینطوری است که ابوبصیر را گفتند صحیحه ابوبصیر یعنی ابوبصیر و همه راوی ها، و یک جایی که روایت را آمدند به آن اشکال گرفتند در راوی های دیگر اشکال گرفتند این یک مطلب، یک مطلب دیگر بین افراد متفاوت است، بر اساس مبنای شان، شم آمدی آنجایی که گفته صحیحه ابوبصیر مثال عرض می کنم، از مرحوم آقای بروجردی گرفتی گفته صحیحه ابوبصیر، بعد رفته نگاه کرده که آقای خویی می گوید روایت ابوبصیر، خب ابو بصیر هم مورد اشکال است، آقا این دوتا مبنا است، بله اگر یک نفر همزمان هم ابوبصیر را خود ابوبصیر را توثیق کنید، و هم خود ابوبصیر را تضعیف کند این اشکال است، بله اشکال علمی است، اشتباه نمی کند از این اشتباهات نکرند، نه ما نمی گوییم نکردند بله انجام دادند، منتهی مثل آقایانی که آمده بودند می گفتند رفتند آیه پیدا کردند که مثلاً یک اصولی یک آیه ای را اشتباه در کتابش آورده، مثلاً اعرابش ایراد دارد، خب اخباری هم همین اتفاق افتاده برایش

بیننده:

خب آقای عباسی اجازه بدهید من این بحث را تمام کنم بعدش، این ماجیلویه که وضعیتش مشخص نیست، ببنید قضیه این است که چیزی که من از خود آقای قزوینی سر کلاس شان شنیدم، کلاس صوتی بود، نه اینکه حضوراً داشتیم، من رجال را پیش آقای قزوینی یاد گرفتم، آنجا قائده این است که وقتی شیخ صدوق به استادشان می گویند رحمه الله یعنی طرف ناصبی نیست، توثیق دارد شیعه است، ایشان دارد در کتاب، همین شیخ طوسی، الأمالی طوسی صفحه 422، می گوید:

«حدثنا محمد بن علی ماجیلویه، رحمه الله»

الأمالی، شیخ طوسی، ص 422

خیلی ممنون و متشکر، خیلی ممنون که حوصله کردید و برنامه عصر ایمان را دیدید، و خیلی ممنون که ما را قابل دانستید و در برنامه خودتان مشارکت کردید، و با ارسال پیام و با تماس های خودتان برنامه را گرم تر و چالشی تر و جذاب تر کردید.

الله صلی علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.