راه روشن حجت الاسلام ابوالقاسمی

قسمت بیستم برنامه راه روشن با کارشناسی حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسمی
موضوع: نقد دگر اندیشان شیعی


بسم الله الرحمن الرحیم

تاریخ: 1400/07/01

برنامه: راه روشن

استاد ابوالقاسمی:

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم الحمد الله رب العالمین، اللهم صلی علی محمد المصطفی و علی المرتضی و فاطمة الزهرا و الحسن الرضا، و الحسین المصفی و جمیع اوصیاء مصابیح الدجا، و صلی علی من بیمنه و رزق الوراء و بوجوده ثبتة الأرض و السماء مولانا صاحب العصر و الزمان

عرض سلام و وقت بخیر دارم خدمت شما عزیزان و گرامیان، بینندگان شبکه جهانی حضرت ولیعصر از برنامه راه روشن برنامه ای که به شبهات دگر اندیشان شیعی پاسخ می دهد، ما در جلسات گذشته این برنامه پرداختیم به شبهات مختلفی افرادی از جمله آقای سروش در جلسه قبل به شبهه ای که از آقای سید کمال حیدری مطرح شده پاسخ می دادیم اجمالاً، اگرچه ایشان را ما نباید دگر اندیش بنامیم، به آن اصتلاح رایج، چون ایشان صحبت هایی که مطرح کرده خودش بعداً آمده سعی کرده یک جوابی برایش  بدهد اما، به هر صورت نه آن صحبت ها بر اساس موازین علمی بود و نه پاسخ هایی که داده شده که حالا ان شاء الله امشب به این ما مفصل خواهیم پرداخت، اجمالاً عرض می کنیم از ایشان یک کلیپی در مورد مسئله قرآن مطرح شده بود که حتی تعدادی فکر کردند ایشان راجع به تحریف قرآن صحبت کرده که عرض کردیم خیر ایشان اصلاً اعتقاد به تحریف ندارد، کتاب در مورد عدم تحریف قرآن دارد، ولی آن چیزی که است ایشان تشکیک در قراعات کرده است، و بعد هم یک راهکاری ارائه کرده برای قراعات که حالا ان شاء الله به آن خواهیم پرداخت، اما آن چیزی که از صحبت های آقای سید کمال حیدری است اولین مسئله اینکه متن قرآن، آن چیزی که بعنوان مکتوبی قرآن، آن چیزی که بعنوان سواد سیاحه قرآن شناخته می شود او صحیح است، او متواتر نقل شده، با اختلافات بسیار جزئی، یعنی همینی که هست ما می توانیم بگوییم با اختلافات بسیار جزئی در واقع آن چیزی که بر پیغمبر (ص)  نازل شده و نوشته شده برای اولین بار؛ البته ایشان یک استثناء هایی مطرح می کند که مثلاً می گویید تغییر کردن بعضی کلمات به هم معناهایش در آن سطر اول رایج بوده و اینها، این را من اجمالاً یک اشاره ای برای دوستان بکنم ،چون یک مسئله بسیار مهمی است در آن صدر اول با توجه به اینکه خیلی از افراد به فرمایشات رسول خدا (ص) بی دقت بودند، بجای اینکه نقل به نصوص بکنند آیات قرآن را دقیقاً هر آنچه که در خود آیه آمده بیان بکنند ،می آمدند و آیات را نقل به معنا می کردند و برای این قضیه حتی در کتب اهل سنت روایاتی از پیغمبر (ص) نقل شده در «ملتقی اهل الحدیث» یکی از مهمترین بحث هایی که دعوایشان شده بود و آخر هم نتوانستند جواب بدهند

«اشکال حول قراءة قرآن بالمعنا فهل من مجیب »

ملتقی اهل الحدیث

بحث در مورد اینکه آیا می شود قرآن را به معنا نقل کرد؟ آیا پاسخ دهنده ای هست؟ و بعد می آید عبارت ها را مطرح می کند که پیغمبر گفت اگر غفور الرحیما را را بگویی رحیما غفورا اشکال ندارد سمیعاً علیما را بگویی علیماً سمیعا اشکال ندارد، فقط آیه عذاب را نباد با رحمت تمام بکنی، آیه رحمت را نباید با غذاب تمام بکنی؛ و بعد این را هم می گوید البانی هم صحیح دانسته. عبارتی که نقل می کند از ابن حجر عسقلانی بسیار عجیب است

«ثبت عن غیر واحد من الصحابه أنه کان یقرأ بالمرادف و لو لم یکن مسموعاً له»

مثلاً از ابن مسعود نقل شده که «كَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ» را می آمد به معنی سوف ترجمه می کرد، عهن همان سوف است دیگر پشم، مثل پشم گوسفندی که زده شده باشد، کالعن را می گفت کالسوف اصلاً اینطور می خواند، در قرآن آمده کالعهن، خب تو چرا اینطوری می خوانی، حالا اگر قرائت ابن مسعود سوف باشد، ما می توانیم اینطور بخوانیم؟ اینکه قطعاً نمی شود، این مسئله خارج از آن مسئله مکتوبی قرآن و آن سواد قرآن است، اینکه ما می گوییم سواد قرآن ثابت است، تغییر ناپذیر است سواد نقل به نص قرآن، نه نقل به معنای قرآن، ما همان سواد و سیاحه نقل به نص قرآن را متواتر می دانیم، این برای ما یک امر قطعی است، اما در همان صدر اول، نقل های به معنایی بوده، مثل قرائت عبد الله بن مسعود بعضی از جاها که از قرائات اول و ابی و دیگران نقل  شده و در قرون بعدی افرادی بودند واصل، می گفتند اصلاً جایز می دانست این کار را ، یا افراد دیگری از جمله نحاس، در مورد نحاس هم نقل شده که اساساً قرائت تفسیری را جایز می دانست، خب این یک نظر بوده در نزد علمای اهل سنت، و این برایشان خیلی رایج بوده و جایز می دانستند، ولی این ضرری به تکاتب مکتوبی قرآن نمی زند، پس این نیست که ما بگوییم آقا مکتوب قرآن متواتر است ولی یک جمله زیاد و کم بشود ،نه این نیست ،نه همان مکتوب موجود را باید بخوانیم، این نکته اول، پس اشکال اول در آن فرمایشات آقای سید کمال این بود که آن تفسیری که برای متواتر بودن مکتوب قرآن  ارائه کردند این تفسیر یک تفسیر اشتباه بود، بعد از این می آیند مسئله ای را مطرح می کنند، می گویند ما یک قرائت از پیامبر (ص) بیشتر نداریم، چند قرائت نیست، پیغمبر 10 نوع نخواندند، یک نوع خواندند، حالا بعد که آن را نوشتند در صدر اول موقع خواندنش بعضی ها اجتهادی عمل کردند، اَ را اِ خوانده، اِ را اُ خوانده، همانطور که اجتهادی کلمات را بعضی عوض کردند مثل ابن مسعود، اجتهادی بعضی حرکات را عوض کردند. کلیپ شماره یک را باهم ببنیم.

کلیپ 1:

اصل اول آنکه از نظر بحث فقهی و کلامی و علم قرآن یا علوم قرآن ثابت شده این است که اساساً قرآنی که نازل شده بر قلب پیامبر با یک قرائت بوده، برای مثال پیامبر اکرم وقتی می رسیده «بقوله تعالی مالک یوم الدین» یقیناً بحسب اله ای که دست ما هست، یا مالک یوم دین می خوانده یا ملک یوم الدین می خوانده، اینطور نبوده که پیامبر قرائت های متعدد در لفظ قرآنی داشته باشد.

استاد ابوالقاسمی:

خب این دومین مقدمه از فرمایشات ایشان است که ما این مقدمه را قبول داریم، پس مقدمه اول، متن قرآن متواتر است این را ما قبول داریم البته با تفصیلی که ایشان گفتند خیر با تفصیل دیگری، دوم پیغمبر (ص) هفت قرائت نداشته «نزل القرآن علی ثبت احرف» آنکه اهل سنت می گویند هفت نوع قرآن نازل شده، هفت ورژن قرآن نازل شده ما قبول نداریم ما می گوییم یکی بیشتر نبوده «القرآن واحد نزل من عند الواحد» یک قرآن بیشتر نبوده، این مسئله دوم.

مسئله سوم، ما این متن نوشته شده این سیاحه این چیزی که الآن نوشته بودند و نقطه نداشت وحرکت نداشت ،اعراب نداشت؛ جلوی یکی می گذاشتی یکی می خواند ،جلوی کس دیگر یک طور دیگر این اختلاف قرائت ها کسی هست یک قرائت دقیق تا پیغمبر (ص) داشته باشد؟ آیا کسی هست بگوید پیغمبر دقیقاً این مدلی خوانده و من هم ده تا سند دارم  که پیغمبر این مدلی خوانده، نقطه ها اینطور بوده ، حرکات اینطور بوده سین شین نشده کسره ضمه نشده، این مدلی پیغمبر خوانده، آیا کسی تا خود حضرت متواتر به قرائت خاصی دارد؟ حفص از عاصم از عبد الرحمن سلمی از امیرالمؤمنان از پیغمبر (ص) یک خبر است، قرائت حفص از عاصم این که ما الآن داریم می خوانیم این خبر واحد است، این مدل خبر واحد است، این را هم ما قبول داریم.

کلیپ شماره دو را ببینیم فرمایشات آقای سید کمال را.

کلیپ 2:

حو نکنید قرآن را می خواهد کاری بکند، چه ربطی به قرآن دارد بنده اگر پیغمبر این را وضربوا هنّ خوانده و ثابت بشود بنده هم همین را، دیگر معنایش قرائت نیست اصلاً قرآن است، این که دست ما است، این قرآن نیست، این این است که حفص از عاصم و عاصم از تابعین و تابعین از اصحاب پیامبر و اصحاب پیامبر از پیامبر دارند، یعنی چهار، پنج واسطه می خورد.

استاد ابوالقاسمی:

خب بله مشاهده کردیم، این فرمایش هم درست است، البته اینجا اهل سنت به حیث و بیث افتادند خواستند ادعا کنند متواتر است ولی هیچ توجیه درستی نتوانستند بیاورند، لذا خیلی از علمای اهل سنت خودشان بصراحت تصریح به عدم تواتر قرائات، نه متن نه آن سیاحه، آن سیاحه ای که بدون نقطه و بدون حرکت بوده آن متواتر است ،اما قرائات اینکه نقطه هایش را چطور بگذاریم، اینکه حرکاتش را چطور بگذاریم، تا پیغمبر متوارت است، ده تا طریق دارند هر کدام شان؟ نه ندارند، این را ما قبول داریم این مطلب مطلب درستی است. خب حالا اهل سنت از شیعه تا رسول خدا (ص) برای قرائت خاصی سند متواتر ندارند، سند صحیح چه؟ حفص از حاصم، از ابو عبد الرحمن سلمی از امیرالمؤمنان، آیا این خبر راوی هایش ثقه نیستند؟ خب اگر ثقه بودند قبول می کنیم. آقای سید کمال حیدری در اینجا آمدند روات را شروع کردن به تضعیف کردن و گفتند حفص ضعف دارد، عاصم ضعف دارد، لذا این سند یک سند ضعیف است ،حتی سند معتبری نیست که بشود به آن عمل کرد.

کلیپ بعد را باهم ببینیم.

کلیپ 3:

حرف بنده نیست، حرف آقای خوئی است، که یک آدم ملای محقق و از بزرگان معاصرین است، «مستند العروة الوثقی، کتاب الصلاة» جزء سوم، در صفحه 474، دقت کنید عبارت را، می گوید این حفص که این قرائت به آن منتسب شده

«علی أن بعض هؤلاء التلامیذ»

شاگردهای عاصم

مستند عروة الوثقی، کتاب الصلاة، جزء 3، ص 474

این قرائت از چه کسی آمده؟ از عاصم آمده، شاگردش چه کسی است؟ حفص است

«معروفون بالفسق و الکذب»

اینها چه بودند؟ نه فقط فاسق و دروغگو بودند، اصلاً مشهور بودند که آدمهای چه هستند؟

«کحفص الراوی لقرائت عاصم»

من هم نمی خواهم تقریر کنم، تصریح آقای خوئی است، این در مستندش. پس ما چه داریم می خوانیم بحث فقهی من نمی کنم، رساله عملیه را رجوع کنید به مرجع تان من بحث علمی دارم می کنم اینجا، دقت کنید، این یک مورد، مورد دوم، این «البیان فی تفسیر قرآن» امام اکبر زعیم الحوزه العلمیه، آقای سید ابوالقاسم خوئی، استاد مان در صفحه 131، تا می رسد

«و قرأ عاصم بالفتح..... و قال ابن ابی حاتم عن عبد الله عن ابیه متروک الحدیث»

اگر حدیث نبوی نقل کرد ایشان ترک کنید

البیان فی تفسیر القرآن، امام اکبر زعیم الحوزه العلمیه، سید ابوالقاسم خوئی، ص 131

چون دروغگو بوده

«و قال عثمان الدارمی و غیره عن ابن معین لیس بثقة و قال ابن المدینی ضعیف الحدیث... و قال البخاری ترکوه و قال مسلم متروک و قال النسائی لیس بثقة و...»

لذا اینها آمدند گفتند حفص در حدیث دروغ گو است در قرآن عادل است، چون چکار بکنند اگر بگویند ایشان یک آدم دروغگو است پس این قرائت چه می شود، دیگر معتبر است یا غیر معتبر، مجبور هستند تمییز قائل بشوند بین نقل حدیث از حفص و نقل قرآن از عاصم.

استاد ابوالقاسمی:

خب ملاحظه فرمودید ایشان آمدند با توجه به دو متنی که  از مرحوم آیت  الله خوئی نقل کردند ،گفتند حفص از عاصم، خب عاصم ضعیف است، ما این عبارت ها را نگاه کنیم، این اولی در شرح عروة آقای خوئی که بیان کردند

«علی أن بعض هؤلاء التلامیذ معروفون بالفسق و الکذب کحفص الراوی لقرائت عاصم علی ما صرح به فی ترجمة»

پاورقی شماره یک، کجا زده؟ لاحض تفسیر البیان، برو به تفسیر البیان خب ما می رویم تفسیر البیان را نگاه بکنیم ببینیم تفسیر البیان چه گفته راجع به این همان متنی که ایشان آورد، البیان می آید می گوید که

«اما حفص فهو ابن سلیمان کان ربیب عاصم قال الذهبی»

ذهبی سنی در مورد او گفته

البیان

خب سؤال ما این است آقای سید کمال حیدری آیا شما برای بررسی شرح حال یک راوی بر اساس مبانی شیعه رجال اهل سنت را نگاه می کنید؟ آقای خوئی اینجا فقط ترجمه را گفتند آنجا بعنوان یک بحث با خلاف اهل سنت آن را مطرح کردند ،چون اهل سنت اعتقاد به تواتر قرائات دارند، ایشان می گویند این که شما دراید می گویید بر اساس مبنای خودتان ضعیف است، اما این دو نفر بر اساس مبنای شیعی هم ضعیف هستند؟ حفص و عاصم آیا طبق مبنای شیعی ضعیف هستند؟ یا طبق مبنای شیعی اینها معتبر هستند، یا حداقل حسن می دانند اینها را؛ خب این بحث ها مشخص است یک خلط مهمی اینجا رخ داده بین این دو مسئله. خب بعد از این مسئله که می آید تضعیف را که باید بر اساس مبانی شیعی باشد بر اساس مبانی سنت مطرح می کند، مسئله دیگری را مطرح می کند می گوید این قراء، قرائت هایشان اجتهادی بوده، یعنی اگر قرائتی کرد، این را بر اساس اجتهاد خودش مطرح کرده نه اینکه از فلانی از فلانی از پیغمبر (ص) شنیدم، با توجه به این قضیه اگر اجتهادی باشد خب این اجتهاد چه زمانی حجت است؟ زمانی که یک معصوم تأییدش بکند، یا زمانی که نقل توسط معصوم باشد. کلیپ شماره 4 را با هم دیگر ببینیم.

کلیپ 4:

یعنی حفص از عاصم این را گفته، بله می توانید ثابت کنید که این را پیغمبر فرموده بله اهل بالوفاق بنشینید با هم بحث کنیم، می توانید  ثابت کنید که امام صادق این را همینطور خوانده؟ بله، می توانید ثابت کنید که یک معصومی از ائمه اثنا عشر آیه را همینطور خوانده بیایید دلیل بیاورید.

استاد ابوالقاسمی:

خب پس ما با توجه به اینکه راوی ضعیف است اگر امامی تأیید کرده باشد قبول می کنیم شبیه همین را به عربی هم گفتند و در او تقریر معصوم را هم آورده. کلیپ شماره 5 را ببینیم.

کلیپ 5:

او لاأقل هذا طریق الثالث الکثیر یذهب بهذهی تجاح الثالث و هو أن یقول لإقرار الأئمه إنه قالوا للناس  اقرئو کما یقرئو  ماذا؟ هذا الطریق لی الآن و هذا من شوانئط شوف تام یا مو تام الآن

استاد ابوالقاسمی:

ایشان اجمالاً می گویند معصوم تقریر کرده باشد حالا بحث می کنیم قبول هست یا نه، اگر معصوم تقریر کرده باشد قبول می کنیم، اما اینکه این قرائت ها اجتهادی است چه مقدار قرآن اجتهاد اینها است ،و چه مقدار نقل ها اجتهادی است؟ ایشان می آید می گوید تمام نقل ها از اول تا آخر اجتهادی است، می تواند اجتهادی مطابق واقع باشد، می تواند اجتهادی مخالف واقع باشد. کلیپ شماره 6 را باهم ببینیم.

کلیپ 6:

معجم القرائات القرآنیه این جلد اولش است، این هم جلد 8 هست، در این کتاب از کتاب ها جمع کرده، خودتان بخوانید ببینید چقدر است. سوره نصر، حتی سوره های قصار که کلماتش دیگر مشخص  هست، باید اختلافی درش نباشد، سوره اخلاص

«قل هو الله احد»

هو الله یک طور، احد واحد است، احد الله دارد، لم یلد و لم یولد کفواً، کف أن دارد، کفوَن دارد،کِفوَن دارد، کِفاءً دارد، کدامشان را بخوانیم ما؟ کدام شان قرآن است، یک، دو ، سه، چهار، پنج، شش، هفت، هشت، نه، چندتا اختلاف است، این هم سوره علق است، این هم سوره ناس است، می گوید در مواردی، آقا واقعیت را بگویید، دقت کنید ده هزار دویست چهل سه مورد ما اختلاف قرائت داریم، می گوید در مواردی، یعنی چه در مواردی. پایانامه ای نوشته شده، القراءات علماً من علوم قرآن، از کتاب های مهم است، المنجی الأسود، آنجا می گوید

«فإن الآیات التی وقفنا فیها علی اختلاف فی القرائه تجاوز خمسین فی المأة»

پنجاه درصد قرآن اختلاف قرائات دارد

القراءات علماً من علوم القرآن، المنجی الأسود

آن پنجاه درصد دیگر را هم ما نمی دانیم، چون امکان دارد اختلاف قرائت نباشد، لکن معلوم نیست این قرائت چه کسی است؟ خود پیغمبر است به ما نرسیده است.

استاد ابوالقاسمی:

خب ملاحظه فرمودید ایشان به صراحت می گوید کل قرآن ممکن است قرائت پیغمبر (ص) نباشد و اجتهادی باشد، قرآن یعنی آن قرائتی که داریم می گوییم، می شود اساساً اینها چیزی خارج آن قرائات گفته باشند یا ما چیزی خارج آن قرائات بخوانیم؟ ایشان  می گوید بله خب آنها خواندند ما هم می خوانیم اگر ما چیزی فهمیدیم آنها نفهمیدند خب ما چیزی که فهمیدیم می خوانیم. کلیپ شماره 7 را باهم ببینیم.

کلیپ 7:

ما هیچ دلیلی نداریم که اکتفا کنیم به این قرائت هایی که دست ما هستند ما می توانیم یک قرائت دیگری انتخاب کنیم غیر از این قرائت ها، چرا؟ چون آنها اجتهاد کردند و بر اساس مبانی که داشتند ادبی، لغوی، اعتقادی مبانی دیگر گفتند اینطور باید این کلمه خوانده بشود، یا آنطور خواند بشود.

استاد ابوالقاسمی:

خب ملاحظه کردید یعنی ایشان می گوید حتی ممکن است ما یک اجتهادی داشته باشیم خارج آن قرائت ها، خب حفص از عاصم مطمئن هستید اینها ادعای نقل نداشتند و اجتهاد بوده؟ بله حفص از عاصم اجتهاد بوده طبق مبنایی که آقای سید کمال مطرح می کنند. کلیپ شماره 8 را ببینیم.

کلیپ 8:

چون در جلسه قبل بیان کردیم عاصم دو شاگرد مستقیم داشتند و آن حفص و ابوبکر  و این قرائت، قرائت حفص از عاصم است نه قرائت ابوبکر از عاصم، این یک نکته، نکته دوم اینکه نه حفص این ار ادعا کرده نه عاصم این را ادعا کرده که این قرائت قرائت پیغمبر است، یا قرائت امام معصوم است ،بلکه اجتهاد خود ایشان بوده است، حالا یا از تابعیین، تابع تابعین و از صحابه گرفته شده.

استاد ابوالقاسمی:

خب ملاحظه فرمودید اینها را ایشان مطرح  کرده، جمع بندی که ایشان می کند، می گوید باید در کل قرآن اجتهاد کرد، سر جمع آقای سید کمال، خب چکار باید بکنیم جمع بندی نهایی چه می شود؟ ایشان یک مطلبی را بیان می کند. کلیپ شماره 10 را با هم ببنیم.

کلیپ 10:

خب چه باید بکنیم؟ واقعاً چه باید بکنیم؟ باید از قواعت تبعیت کنیم، راه دیگری نداریم، راه دیگری داریم؟ مگر اینکه اخباری شوید و راه قرآن را ببندید ما هم که الحمد الله راه روایت را بستیم پس کسی که بین روش ما و اخباری جمع کند راحت می شود! نظر او نظر میرزای قمی صاحب قوانین می شود که گفت باب علم و علمی بسته است راه دیگری نداریم هر چقدر توانستیم احتیاط می کنیم راه دیگری نداریم.

استاد ابوالقاسمی:

خب دیگر آخرش به صراحت گفت ،حالا چرا را عرض می کنم به صراحت ایشان فرمود که ما روایات را که طبق روشی که شیعیان به صورت رایج قبول دارند ایشان قبول ندارد، قرآن را هم که می گذارد کنار با توجه به این مسائل، مجبور می شود قرائت را بگذارد کنار، مجبور می شود بگوید ما نه علم داریم نه علمی، نه یقین داریم به مطلبی از مطالب قرآن و سنت و نه اینکه ظن معتبر داریم، چکار باید بکنیم، باید احتیاط بکنیم. یک اجمالی از فرمایشات ایشان را ما دیدیم با کلیپ ها، حالا ما برویم سراغ چند نکته ای که ایشان مطرح کرده علاوه بر این در سایتش هم هست دیگر چون بحث های عربی بود اینها دیگر خیلی ترجمه نکردم. اگر معصوم تقریر کرد یکی از این قرائت ها را یا بعضی اش را حجت می شود یا نه؟ ایشان گفت بله اما به چند شرط حجت می شود، یک تقریر زمانی در نظر ایشان حجت است که یک مسئله اجتماعی رایج شده باشد، که این اختلافی است خودش نمی گوید اختلافی است، یعنی چه تقریر؟ یعنی اینکه در جامعه یک مسئله ای اتفاق افتاده امام بیاید راجع به او صحبت بکند او را تأیید بکند، خب ایشان می آید در اینجا می گوید، اگر مسئله اجتماعی باشد نه اینکه یک چیز پرتی بود که اصلاً توجه نداشته، دوم مسئله اجتماعی که هست، زمان معصوم باید باشد نه اینکه یک مسئله اجتماعی 200 سال بعد از معصوم است بگوییم پس معصوم تقریرش کرده، یا تأییدش کرده، سوم  این تقریر را باید قطعی و ثابت باشد، البته ایشان به ترتیب نگفتند دو و سه را جا به جا کردند ولی به هر صورت همین را گفتند، بعد می آیند سراغ روایت هایی که از آنها تقریر را برداشت می کنند، می فرمایند این روایت ها یا دلالت ندارد یا اگر دلالت دارد فقط برای بعضی از سوره های کوچک است، مثل سوره توحید، چون روایت درش آمده «أقرءو کما یقرء الناس» همانطور که مردم می خوانند تو هم بخوان؛ این سوره هم چون خیلی اختلاف درش نیست، اختلافاتش هم خیلی تأثیر در معنا ندارد لذا آن را اشکال ندارد بخوانی، خب آقای سید کمال راه حل شما چیست، ایشان می گوید اگر ما جایی قرائتی را اجماعی دیدیم، می شود برای ما حجت ،قرینه می شود، اگر اغلب یک طوری خواندند، آن می شود برای ما حجت، اگر در جایی روایت صحیحی بود می شود برای  ما حجت، اگر مطابق با قوائد نحوی و صرفی و بلاغی بود می شود برای ما حجت، اگر دیگر نظرها با ادله قطعی مخالفت داشت نظر مخالفش می شود حجت، اگر دیگر نظرها با منظومه فکری قرآن سازگاری نداشت نظر مخالفش می شود حجت، یک مثالی هم می زند، مثلاً «انما یخشی الله من عباد العلماء» تنها علما هستند که از خدا می ترسند، حالا برعکس اگر بخوانیم، «إنما یغشی اللهُ من عباده العلماءَ» فقط خدا از علما می ترسد، از هیچ کس دیگر نمی ترسد، این که نمی شود که معنی ندارد، لذا می گوید بعضی از قرائت ها مخالف قطعی است لذا آنها خوانده نمی شود، این مجموعه صحبت های ایشان ما ما از ابتدا شروع کردیم، گفتیم آن تضعیف راوی بر اساس مبنای اهل سنت که برای ما حجت نیست، دوم اینکه شما دارید مطرح می کنید تمام قرائت ها اجتهادی بودند و هیچ کدام روایت نبوده، این را از کجا شما آوردید؟ برعکس ما در کتاب شریف کافی روایتی داریم بصراحت امام باقر (ع) می فرمایند،

و کان من نبذهم الکتاب أن اقاموا حروفه و حرفوا حدوده»

یکی از کارهایی که انجام دادند امت های گذشته و دشمنان اهل بیت آمدند حروف قرآن را برپا داشتند ،حروف را درست ادا می کنند

کافی

«و حرفواً حدوده»

اما آن نتیجه ای که از آن به دست می آید را تحریف می کنند

«فهم یجتهدونه یا یرونه»

چه چیزی را اینها بیان می کنند برای مردم؟ اجتهادات شان را یا  روایت هایشان را، روایت از چه کسی می تواند باشد، اگر من روایتی اجتهاد کنم که ارزش ندارد، اقامه حروف چه زمانی ارزش دارد؟ زمانی که اجتهاد زید و عمرو را بیان بکنم؟ یا فرمایشات پیغمبر (ص) را، اقامه حروف با روایت بوده، بر اساس روایت شیعی ما قرائت هایی داریم، روایات تأیید می کند این نکته را که ما قرائت هایی داریم که به حالت روایت از پیغمبر (ص) بوده، بعد دوباره می گوید،

«و الجهال یعجبهم حفظهم لروایة»

جهال فقط اینکه روایت ها را حفظ می کردند، یعنی رواتی های قرائت قرآن را

چون یک روایت در علوم قرآن داریم به آن می گویند روایت فلان روایت فلان اینها روایت ها را حفظ می کردند برایشان خیلی جذاب بود، جاهل بودند، اما چون مراعات نمی کردند حدود قرآن را علما ناراحت شدند. پس مسئله اول آنها دنبال روایت بودند بعضی هایشان این نبوده که همه دنبال اجتهاد باشند. نکته دوم، خیلی از قرائت ها، شما می گویید قرائت ها، قرائت معصوم نبوده ادعا نکردند قرائت معصوم باشد، برعکس برویم مجمع البیان مرحوم طبرسی را ببینید

«الفن الأول فی تعداد آیه القرآن والفائده فی معرفتها إعلم إن العدد اهل الکوفه أصح الأعداد و أعلاها اسناداً»

سند دارد عدد آیات قرآن کوفیان

مجمع البیان، طبرسی

این تقسسم بندی که برای آیات قرآن کردند، چرا؟

«لأنه مأخوذ عن أمیر المؤمنین علی بن ابی طالب (ع)»

از پیغمبر از امیرالمؤمنین گرفتند

قرائت کوفی، مدل قرائت کوفی مدل رایجش به حضرت علی (ع) می رسیده، این برای اهل کوفه است نه برای یک نفر،خب مرحوم طبرسی یک شخصیت جا افتاده در علم تفسیر است متوفی 548، برای قرن 6، است و قرن 5، همان زمانهایی است که باز است، شما یک تکه خاصی و اعتماد خاصی به متقدمین می دهید، نکته دیگری شما فرمودید که خود حفص از عاصم هم ادعا نکردند که اینها از حضرت علی (ع) یا پیغمب باشد، اتفاقاً برعکس است در کتاب های متعددی آمده، از کتاب ابن جزری نقل کنم، جلد1، صفحه 111، می گوید که حفص رفت پیش استادش عاصم، گفت آقای عاصم شما یک شاگر دیگر غیر از من داری آن شاگرد که اسمش ابوبکر است یک طور دیگر می خواند نکند به او درست یاد دادی به من غلط دادی، یا برعکس

«قلت لعاصم، ابوبکر یخالفنی أقرأتک بما أبو عبد الرحمن السلمی عن  علی بن ابی طالب»

برای تو روایتی که از عبد الرحمن سلمی ا ز علی بن ابی طالب است را نقل کردم، برای او قرائت عبدالله بن مسعود را نقل کردم

کتاب ابن جزری، ج1، ص 111

که عرض کردیم عبد الله نقل به معنا را جایز می دانسته لذا او  خیلی ممکن است پرت بخواند، اما تو دقیقاً همان که علی بن ابی طالب می خواند می خوانی، پس این ادعا نکرده اجتهاد است و اگر ادعای اجتهادی هم داشته باشد اجتهاد حضرت علی (ع) هست که ما اجتهاد برای حضرت قبول نداریم ایشان معصوم بوده اصلاً پس این نیست که اینها نسبت نداده باشند خودشان اجتهاد کرده باشند، نه بعضی از قرائت های رایج  از جمله قرائت های کوفی قرائت هایی بوده است که به خود معصوم نسبت داده شده ، یا قرائت حمزه، حمزه از شیعیان امام صادق (ع) بوده، از روات بسیار معروف شیخ همه قرّاء به حساب می آید، در شرح مشکل الآثار نقل می کند خودش می گوید من دو مدل قرائت دارم، قرائتم از ابن ابی لیلا

«فعلی حرف علی»

قرائتم از ابن ابی لیلا به همان مدلی بود که علی بن ابی طالب می خواند

مشکل الآثار ج 1، ص 309، و ج 14، ص 23

 نه طور دیگر، شرح مشکل الآثار جلد 1، ص 309، و جلد 14، ص 23

«فما کان من قرائت ابن ابی لیلا فعلی حرف علی»

پس مشخص است قرائت حضرت علی چه بوده در آن دوران، این نبوده که ندانند، نه خیلی واضح بوده برایشان  پس به معصوم رساندند، در نور الغرض و بقیه جاها هم نقل کردند ،خب مسئله دیگر ،ما دوتا قرائت داریم، قرائت حمزه و قرائت حفص از عاصم ،جفتش به حضرت علی می رسد، حمزه یکی از دو قرائتش، حفص از عاصم که خود قرائتش، افرادی از شاگردان خاص ائمه (ع) مثل عوان دیگر عوان جایگاهش در بین روات شیعه معروف است، عوان در باب قرائت شاگردی بر عاصم را کرده، یا شاگردی حفص را کرده، خب عوان رفته همین قرائت را کرده، عوان که با معصومش ارتباط داشته، عبارت هایی است در کتاب های مختلف آمده راجع به عوان، از جمله

«سمعت عوان بن تغلب، و ما رأیت احدا أقرء من قطع»

در باب قرائات در تهذیب المقال آقای ابطهی آورده می گوید ما رفتیم قرائت را از عوان شنیدیم و از هم بهتر قرائت داشت

« و ذکر قرائته ...»

یک قرائت هم مخصوص برای خودش داشته، یک مدل قرائت داشته، خب عوان بن تغلب از اصحاب خاص امام که قرائت داشته امام متوجه این نبوده؟ و خودش هم شاگردی زربن حبیش، عبر، عبد الله بن مسعود، و قرائت کرده بر ابی عبد الرحمن سلمی و سلمی هم بر حضرت علی (ع)، خب این را ما چکار کنیم، پس ما قرائت حضرت علی (ع) داریم در قرائت ها. اصلاً فرض بکنیم از حضرت علی (ع) قرائتی نباشد اینها اجتهاد کرده باشند، برویم مرحله بعدی، یعنی فرض بگیریم که اینها قرائت هایشان از حضرت علی نیست، اجتهاد کرده بودند، خب این قرائت ها عرضه شده بر امام صادق (ع) ،حمزه، همان قرائت معروف، قرائتش را به امام صادق (ع) عرضه کرده، در شرح نخبطة الفکر ،ملا علی قاری، جلد1، صفحه 138، می گوید

«قرأ علی جعفر صادق بإسناد المسمی به سلسلة الذهب»

بر جعفر صادق همان سندی که معروف به سلسلة الذهب است را خوانده است

شرح نخبطة الفکر، ملا علی قاری، ج1، ص 138

راجع به حمزه که صحبت می کند اول می آید در شرح حال برادر حمزه، بعد می آید راجع به خود حمزه صحبت می کند، حمزة بن حبیب چه کسی بود؟ توضیح می دهد

«قرأ علی جعفر الصادق بإسناد المسمی به سلسلة الذهب»

خب امام صادق (ع) گفتند قرائت تو درست است، وقتی کسی عرضه می کرد قرائتش را بر کسی استاد تأیید می کرده، از اول تا آخر قرآن را آورده به حضرت عرضه کرده، و حضرت هم اصلاح می کردند ،چون عرض فقط این نبود که بخواند، حضرت هم گوش بدهند بیکار، نه اصلاح می کردند، خب حمزه قرائتش را که قرائت کوفی است به حضرت عرضه کرده، ما قبول نداریم این را؟ تأیید معصوم است اینجا، در «غایة النهایه» با تصریح کرده بر امام صادق (ع) عرضه شده، یاقوت در «معجم الادبا» می آید تصریح می کند، می آید تصریح می کند، می گوید قرائت هایش را عرض کرده بر چند نفر از جمله بر اعمش و از جمله امام جعفر صادق (ع) در معجم، جلد 3، صفحه 262،

«أخذ القراءة علی الأعمش و الإمام جعفر بن محمد الصادق»

معجم، ج 3، ص 262

خب حالا این فرد قرائتش را پیش امام خوانده امام تأیید کردند، اهل سنت گیر هستند، نمی توانند بگویند ما معصوم قرائت مان را تأیید کرده ،اما شیعه که می تواند بگوید بعضی از قرائت ها را معصوم تأیید کرده ،ما مشکلی نداریم، این قرائت مورد تأیید معصوم است.

نکته بعد، شما قطعاً در جریان روایات هستید ، خب این همه روایاتی که یا ارجاء به قرآن دادند، برو فلان آیه را ببین، بروید قرآن بخوانید، بروید چکار بکنید، قرآن برای شما حجت است، امیرالمؤمنان به ابن عباس گفتند با قرآن با آنها مناظره کن، خب با کدام قرائت مناظره کن؟ حداکثر باید بگوییم آقا، قرائت قابل قبول، قرائت اجتهادی اگر این باشد قرائت اجتهادی را هم خود معصوم تأیید کرده ،حداکثر این می شود دیگر، لذا در روایات متعددی ما داریم ،که ائمه علیهم السلام در جلوی شان می آمدند مناظره در باب قرائت قرآن می کردند، در کتاب «رجال کشی» ماجرای معروف آن شامی که آمد خدمت حضرت

«حاجتک یا ایها الرجل»

چه می خواهی؟

عرض کرد

«بلغنی أنک عالم بکل ما تسأل عنه»

هرچه از تو می پرسند شما جواب می دهید

آمدم با شما مناظره کنم، حضرت فرمود خب در چه؟

«قال فی القرآن و قطعه و اسکانه و خفضه و نصبه و رفعه»

در باب قرآن، در باب سکونش، کسرش، نصبش، رفعش، یعنی قرائتش

در باب قرائت می خواهم با شما مناظره کنم، امام نفرمودند من روایت می کنم از پدرم، از جدم، گفتند

«یا حمران دونک الرجل»

حمران برو با او مناظره کن

مناظره در چه بود؟ در اجتهاداتشان در باب قرائت بوده، یا در باب سندش، غیر این نمی شود باشد دیگر، حضرت تأیید کردند، گفتند اگر بر حمران غلبه کردی  بر من هم غلبه کردی، و حمران هرچه او سؤال پرسید جواب داد، این اینطور اینطور دقیق، بعد گفتند حالا تو بپرس از آن شامی، شروع کرد حمران چند تا سؤال راجع به قرآن پرسید آنها گیر کرد ،اینجا را چطور بخوان، بلد نیست، اینجا را بلد نیست، پس در باب قرائات جلوی حضرت مناظره می کردند، مسئله قرائات یک مسئله ای بوده برای آنها حل شده بوده، برای اصحاب ائمه (ع)، این نبوده دچار مشکل باشند. خب یک مطلبی آقای سید کمال فرمودند که این یک مقداری جای بسیار تعجب داشت، گفتند که به فرض در آنجا یک تقریری هم باشد اما این تقریر برای ما حجت نمی شود، به چه دلیل؟ به این دلیل که اگر بخواهد حجت بشود، باید دهها روایت بیاید تا برای ما تقریر معصوم ثابت بشود.

آمدند و مطرح می کنند می فرمایند :

«بینی و بین الله إذا کان الأئمه بسدد امضاء القرائات المشهوره»

اگر ائمه به سدد امضای قرائت های مشهور بودند

 در اینجا ائمه علیهم السلام باید می آمدند، آنقدر می گفتند از اصحاب شان تأکید می کردند

«و یکثر الجواب من الأئمه علیهم افضل الصلاة و السلام»

که این قرائت درست است یا نه؟ باید دهها روایت باشد، لذا وجود دو سه روایت به درد ما نمی خورد ،این فرمایش آقای سید کمال حیدری است ما اینجا یک سؤالی از ایشان داریم آقای سید کمال عذر می خواهیم ،مثالی که بعد می زند می گوید سیره عقلایی است ،اگر فرض بگیرید سیره عقلاً این عقلا یک کاری انجام می دهند همه عالم انجام می هند، اگر امام بخواهد ردش بکند باید یک روایت ، دو روایت، ده روایت، اینقدر بگوید تا مردم بفهمند نظر امام مخالف این است ،خب دوباره عرض می کنم ایشان می فرماند در باب قرائات باید یک سیره قطعیه برای ما ثابت بشود ،دهها روایت باید بیایت تا ثابت کند امام موافق این روایت بوده ،همانطوری که در باب سیره عقلا، یعنی چه؟ یعنی اگر عقلا یک روش عامی دارند همه انجام می دهند، اگر امام مخالف بود باید بیاید اینقدر تأکید کند همه بفهمند امام معصوم با این مخالف است با این روش شان، و این را همه دارند انجام می هند باید حجیت باشد. آقای سید کمال اینجا استدلال شما دقیقاً برعکس نیست؟ همه دارند قرائت ها را می خوانند، روزی پنج تا نماز است، تاز ه اگر مستحبی نخواند در هر نمازی دو رکعت حمد و سوره، تازه اگر در سه و چهار نخواند ،و آنها هم فقط قل هو الله نمی خواندند ،خیلی سوره های دیگر می خواندند این همه هم قراء بوده، این همه هم قرائت های مختلف بوده، این همه هم استناد به قرآن بوده، اگر امام می خواست رد بکند و منع بکند باید دهها روایت می گفت، اتفاقاً اینجا همین سکوت امام کفایت می کند ،اگر روایتی هم نبود ما می فهمیدیم معصوم راضی است، لذا خودشان در آن کلیپ  شان می گویند که، روشی که خیلی ها رفتند، خب بله خیلی ها باید این روش را بروند، خیلی طبیعی است مسئله شاقی نیست ،جلوی امام معصوم مردم دارند صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشاء هر روز پنج نماز، هر نمازی دو رکعت حد اقل دارند قرآن می خوانند ، خب باید بیاید بگوید این روش اشتباه است، باید بگوید درست بخوانید، خب نگفته، همین که نگفته یعنی این که می خوانند درست است، اصلاً نیاز به گفتن نبود ،همانطور که در باب سیره عقلاییه اگر انجام می دهند اگر رد نکرد یعنی قبول است، برای ردش باید دهها روایت بیاید نه برای تأییدش، در باب قرائت هم همین است برای رد قرائت باید دهها روایت بیاید نه برای تأییدش، لذا خیلی ساده می شود قضیه را حل کرد. خب این راجع به حل قضیه که ما خیلی ساده حلش کردیم، مسئله شاقی نیست، شیعه می گوید ما تقریر معصوم داریم، جدای از اینها چندین روایت هم داریم، روایت هایی که اصلاً نیاز نیست بررسی بکنیم، ایشان آمدند چندتا راه حل گفتند، یک اجماع بر یک قرائت، آقای سید کمال اجماع بر قرائت اجماع شیعه و سنی را شما حجت می دانید؟ یعنی شما آمدید آخر کار یک راه حلی مطرح کردید ،گفتید اگر اجماع باشد، خب اگر اجماع بود شما خودت اجماع را قبول می کنی ،اجماع برای شما حجت نیست، بارها گفتید اگر حرفی بزنند آنها رجالی هستند ما هم رجالی هستیم، پس طبق مبنای خودتان اجماع بر قرائت که اصلاً فایده ای ندارد ،اصلاً شاید همه شان اشتباه خوانده باشند. دوم اغلب طوری بخوانند، اجماع نباشد ، اینکه دیگر به طریق اولی اشکال دارد. سوم در یک روایت صحیح بیاید، خب شما که خودتان می دانید مبنای تان با روایات چطور است، آن وقت شما می توانید روایتی با متن صحیحی که در آن عبارتی از قرآن آمده باشد پیدا بکنید و بعد به آن استناد بکنید؟ خب بیاورید نشان بدهید طبق مبنای خودتان؛ پس این هم که به درد نمی خورد. اگر مطابقت با قوائد نحوی و صرفی و بلاغی داشت حجت است، خب اگر هر دو تا یا سه تا قرائت مطابقت داشت چه ،چکارش می خواهید بکنید، که اغلب قرائت ها مطابقت دارد چون قرائت هایی که مخالف نحو است که تقریباً همه گذاشتند کنار؛ پس این هم بدرد نمی خورد. گفتید اگر قرائت های دیگر با ادله قطعی معارض بود این قرائت مقدم می شود، خب حالا اگر نبود چه؟ دوم اگر او معارض قطعی داشت، آن قطعاً باطل بود ما از کجا بفهمیم این درست است شاید یک طور دیگر است، این هم اشتباه باشد، آن قطعاً اشتباه است، این احتمالاً اشتباه است، پس این هم حجت نشد، گفتید اگر قرائت دیگر با سیاق کل قرآن در تعارض بود، یا با سیاق قبل و بعدش در تعارض بود، خب حالا اگر آن در تعارض است آن باطل است، آن بطلانش ثابت می شود، اما حجیت این که ثابت نمی  شود که، پس شما چطور می خواهید از قرآن استفاده بکنید، پنج تا راه حل دادید یا شش تا راه حل دادید، هیچ کدامش طبق مبنای خودتان ارزش علمی ندارد واقعاً یا باید برگردید به آن مبانی که همه علمای شیعه گفتند و این اشکلات تان را از علمای شیعه بردارید، یا واقعاً شما باید بگویید من نه روایات را آن مدلی که همه قبول دارند قبول دارم نه قرآن را، که می شود همان چیزی که ایشان دقیقاً در آن کلیپ شماره ده گفت، مجدد کلیپ شماره ده را با هم ببینیم.

کلیپ 10:

خب چه باید بکنیم؟ واقعاً چه باید بکنیم؟ باید از قواعت تبعیت کنیم، راه دیگری نداریم، راه دیگری داریم؟ مگر اینکه اخباری شوید و راه قرآن را ببندید ما هم که الحمد الله راه روایت را بستیم پس کسی که بین روش ما و اخباری جمع کند راحت می شود! نظر او نظر میرزای قمی صاحب قوانین می شود که گفت باب علم و علمی بسته است راه دیگری نداریم هر چقدر توانستیم احتیاط می کنیم راه دیگری نداریم.

استاد ابوالقاسمی:

خب ملاحظه فرمودید، شما می گویید طبق مبنای ما همه را بگذاریم کنار، البته باز همین جا هم یک فرمایش اشتباهی داشتند می گوید بر فرض اینکه ما قرآن را بگذاریم کنار، روایت را هم بگذاریم کنار، انسداد باب علم  و علمی، ما می شویم احتیاط، خب اگر انسداد با علم  و علمی باشد این می شود حجیت مطلق ظن، احتیاط نمی شود باز، حالا یا حجیت مطلق ظن، یعنی چه؟ اگر ما نتوانستیم از قرآن یقین پیدا کنیم به چیزی، یا روایت قطعی چیزی را پیدا کنیم، نه قرآن برای ما یقین آور ،نه روایتی قطعی داشتیم، متواتر نبود، می رویم سراغ خبر واحدی که حجت باشد، خبر واحد را یک نفر گفته برای ما ظن آور است، گمان آور است به این می گویند گمال معتبر، چون آدم راست گویی است و ائمه یا سیره عقلا دستور دادند که حرف آدم راستگو را قبول بکنیم، به این می گویند ظن معتبر، به این می گویند علمی، ما یا علم داریم یا علمی، اما غیر این دوتا را نباید قبول بکنیم ،حالا اگر در مسئله ای نه علم است نه علمی، نه یقین داریم نه ظن معتبر، چکار باید بکنیم، خب در اینجا اغلب علما فرمودند که در اینجا باب ظن مطلق باز می شود برایمان ،حالا یا ظن مطلق در باب روایات که مرحله اول باشد که می گوید شما نمی دانید کدام روایت حجت است ،فرض بگیریم علم رجال از بیخ خراب باشد ،نتوانستیم تشخیص بدهیم آقای زید و بکر و عمرو، ثقه هستند یا نه، اینجا چکار می کنیم؟ می گوییم برای شما تنها راه باقی مانده است ،حداقل احتمال درست بودن این از جایی که هیچ احتمالی نیست خیلی بهتر است، این بیست درصد، سی درصد، پنجاه درصد، هفتاد درصد مطابق واقع است، آن که طرف دیگر است اصلاً هیچ چیز پس به این عمل بکن، پس جایی هم که باب علم و علمی منسد بشود در اینجا تازه باب حجیت ظنون باز می شود، نه باب احتیاط، پس یک مراحلی ایشان مطرح کرده من خیلی تعجب کردم از این بحث ایشان، حالا چرا ایشان این را مطرح کرده، فقط در باب طرح شبهه بوده، مسائل دیگری هم مطرح کردند در باب حجیت  غلّ و غوید باز درش تعارضات زیادی بود که اصلاً آن یک باب دیگری باز می شود بخواهیم وارد بشویم و ایشان خارج از مسئله قرآن است به آن وارد نمی شویم.

روایاتی که در باب تقریر معصومین علیهم السلام آمده است، ایشان گفتند که مثلاً فرض کنید امام صادق فرمود «إقرءو کما علمتم» همانطوری که یاد گرفتید بخوانید برایتان حجت است، آمد پیش حضرت گفت آقا یک نفری را دیدم دارد از شیعیان شما مثلاً فرض کنید می خوانید «سلام علی آل یاسین» برای ما إلیاسین خواندند، فرمودند شما کاری به این نداشته باشید شما همانطور که بلد هستید بخوانید، همانطور که به شما یاد دادند بخوانید، کاری به این قرائت های خاص ما نداشته باشید ،حالا حضرت مهدی می آید یادتان می دهد ان شاء الله، شما به آن کاری نداشته باشید، فعلاً وظیفه شما چیز دیگر است، ایشان می گویند نه این روایت احتمال مختلفی دارد، اینجا هم عرض کنم در باب همین روایات هم ما مفسر هایی ازعلمای سدر اول داریم، فهم علمای سدر اول می تواند قرینه بسیار خوبی از مقصود از این روایت باشد ، که آنها برداتش شان همین برداشت عمومی شیعیان بوده ،اصلاً سراغ آن احتمالات فرعی مطرح کردند نرفتند، اصلاً به سراغ آنها نرفتند بله ما اگر نیشقولی بخواهیم احتمال بدهیم ممکن است در اینجا یک احتمال دیگری هم باشد، بله من برای آنها صحبت کردم؟ آنها هم آمدند برای دیگران گفتند همانطور که خود شما می گویید نقل در قرون متقدم بعنوان یک قرینه برای اعتبار روایت است فهم قرون متقدم هم بعنوان یک قرینه برای مقصود از یک روایت است ،خب آنها آمدند تفسیر کردند گفتند برداشت همه ما از این اینطور بوده ، ما این را فهمیدیم که ائمه اجازه دادند قرائت های رایج را بخوانیم ،با توجه به این قضیه هر قرائتی که در زمان معصوم رایج بوده است، یا اگر ما خیلی بخواهیم سخت گیر بشویم فقط و فقط قرائت حمزه، و قرائت حفص از عاصم، یا اگر سخت گیر تر شدیم قرائت حفص از عاصم که ابو عبد الرحمن سلمی از حضرت علی نقل کرده، عاصم هم همین را نقل کرده، اینها می شود برای ما حجت، در غیر این صورت ما می آییم یک مقدار بازتر می گیریم، می گوییم هر قرائتی در آن زمان رایج بود، شما می توانید بر اساس آن بخوانید یا اگر کسی یک مقداری بازتر گرفت، می گوید هر گونه اجتهاد کردی در باب قرائت، چون ائمه جلوی شان مناظره می کردند ،اگر هر گونه اجتهاد کردی در باب قرائت و این مطابق با ادبیات عرب و مطابق منطق قرآن بود قابل قبول است، قابل پذیرش است، پس ما از خود روایات اینها را می توانیم ثابت کنیم، این نیست که بگوییم تمام مراحل را آقای سید کمال حیدری از بین برد هیچ کس هم نتوانست جواب بدهد فقط و فقط راه حل هایی که ایشان گفته ،نه خیلی راه حل های ساده تر در مراحل قبلی که ایشان مطرح کرده هست.

ان شاء الله که موفق باشید از همه التماس دعا دارم  و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته.

 

 


راه روشن>

استاد ابوالقاسمی شبکه ولی عصر راه روشن