اخلاق علوی سیره مهدوی

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم‏، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدلِلَّهِ رَبِّ العالَمين‏ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِينَ

عرض سلام و ادب و احترام دارم خدمت همه شما بینندگان عزیز و ارجمند شبکه حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف).

الحمدلله این توفیق نصیبمان شده باز در شب جمعه ای دیگر در سید اللیالی برنامه اخلاق علوی و سیره مهدوی را محضر همه شما گرامیان تقدیم بکنیم.

به رسم این برنامه الحمدلله این توفیق را داریم در محضر آیت الله حسینی قزوینی باشیم ان شاء‌ الله امشب هم بتوانیم نهایت بهره و استفاده را از محضرشان ببریم.

همان طور که مطلع هستید حسن مطلع این برنامه نام و یادی خواهد بود از حضرت زهرای مرضیه (سلام الله علیها) ان شاء الله که این مختصر توسل این زنگارهایی که بر دلهای ما نشسته را کنار بزند. آماده بشویم قلبمان را آماده بکنیم برای دریافت حقایق. سلام عرض می کنم در محضرتان هستیم.

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

سلام علیکم ورحمة الله وبرکاته.

السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ فِي أَرْضِه،‏ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا مِيثَاقَ اللَّهِ الَّذِي أَخَذَهُ وَ وَكَّدَهُ- السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَعْدَ اللَّهِ الَّذِي ضَمِنَه‏، السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا صَاحِبَ الْمَرْأَى وَ الْمَسْمَع‏ فَمَا شَيْ‏ءٌ مِنَّا إِلَّا وَ أَنْتُمْ لَهُ السَّبَبُ وَ إِلَيْهِ السَّبِيل

خدمت بینندگان عزیز و گرامی خالصانه ترین سلامم را تقدیم می کنم، موفقیت بیش از پیش برای همه گرامیان از خدای منان خواهانم و خدا را قسم می دهم به آبروی صدیقه طاهره که ما را ببخشد. همان جمله ای که ان شاء‌ الله عزیزان ما در دعاهای ماه شعبان می خواندند که خدایا اگر در روزهای گذشته ماه شعبان ما را نبخشیدی در این روزهای آخر ما را مورد عفو و بخشش و کرمت قرار بده.

امیداوریم که ان شاء الله خدای عالم در این ماه ما را مورد کرم و بخشش قرار بدهد و با پرونده پاک،‌ نورانی و سفید ان شاء الله وارد ماه مبارک رمضان و ماه ضیافت الله بشویم.

همان طوری که عزیزمان فرمودند مطلع عرایضمان را با نامی از صدیقه طاهره آغاز می کنیم:

نیلی از سیلی جورش رخ زیباست هنوز * شرر ناله اش اندر دل خاراست هنوز

ز در خانه اش آتش به ثریاست هنوز * اثر خستگیش ظاهر از اعضاست هنوز

چه خطا کرد چه تقصیر چه جرم و چه گناه * که پدیدار شده این حادثه سبحان الله

بود بی طاقت بی تاب زهجران پدر * دشمنش درب سرا سوخت چه افروخت شرر

پهلویش را بشکستند چو از تخته در * محسنش سقط شد و کرد روی خاک مقر

این همان طفل صغیر است که روز سُئلت * عرش را گیرد و گوید به چه جرمی قُتلت

(وَإِذَا الْمَوْءُودَةُ سُئِلَتْ * بِأَي ذَنْبٍ قُتِلَتْ)

و در آن هنگام که از دختران زنده به گور شده سؤال شود به کدامين گناه کشته شدند؟!

سوره تکویر (81): آیات 8 و 9

وَسَيعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَي مُنْقَلَبٍ ينْقَلِبُونَ

امیدواریم که ان شاء الله خدای عالم فرج مولای ما بقیة الله الأعظم (ارواحنا لتراب مقدمه الفداء) را نزدیک کند و از تمام مظلومان عالم از حضرت هابیل فرزند حضرت آدم گرفته تا روز ظهور، انتقام همه را بگیرد و قلب همه را خوشحال کند و این ظلم، ستم و جنایت را از صفحه گیتی بردارد و برای اولین بار حکومت عدل الهی را در سراسر گیتی مستقر کند و پرچم توحید در سراسر نقاط کره زمین به اهتزاز در آید ان شاء الله.

مجری:

الهی آمین، ان شاء‌ الله باشیم و ببینیم در همین سالی که پیش رو داریم سالی باشد که سال ظهور حضرت و روشن شدن چشم همه جهانیان و همه مظلومان عالم باشد به وجود نازنین حضرتش ان شاء الله.

حضرت استاد مبحث اخلاق علوی و سیره مهدوی را از محضرتان تلمذ می کنیم بحمد لله مباحث خوبی مطرح شده است مباحثی است که قطعاً بینندگان خاص خودش را دارد و همه بینندگانی که ممکن است الان اولین جلسه باشد یا جلسات اولی باشد که همراه باشند قطعاً جذابیت این مباحث و تأثیری که در زندگی تک تک افراد دارد. بعضی از مباحث، ممکن است پاسخگویی به شبهات باشد آن افرادی که موفق هستند الحمدلله استفاده می کنند. اگر امکانش هست یک مختصری از آن چیزی که در جلسات گذشته فرمودید بیان بفرمایید.

مروری بر مطالب مطرح شده در جلسات گذشته

حضرت آیت الله حسینی قزوینی:

أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم‏، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَبِهِ نَسْتَعين وَهُوَ خَيرُ نَاصِرٍ وَ مُعِينْ الْحَمْدُلِلَّه ‏وَ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَعلَیٰ آلِهِ آل الله لَا سِيَّمَا علَیٰ مَوْلانَا بَقِيَّةَ اللَّه‏ وَ الّلعنُ الدّائمُ‏ علَیٰ أَعْدائِهِمْ أعداءَ الله إلىٰ يَوم لِقَاءَ اللّه

عرض کردیم برای آراستن خودمان به اخلاق علوی و سیره مهدوی راههای زیادی وجود دارد همان طور که عدد رسیدن راهها به خدا به عدد نفوس خلایق است. یکی از راه هایش این است که ما بدانیم و به این یقین برسیم که دین، جز توجه به خدا چیز دیگری نیست و آفریده شدن ما هم برای همین است متوجه خدا شویم و به طرف خدا حرکت کنیم؛

(يا أَيهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ)

ای انسان! تو با تلاش و رنج به سوی پروردگارت میروی و او را ملاقات خواهی کرد!

سوره انشقاق (84): آیه 6

یک مثالی بزنم فرض بفرمایید از قم حرکت کردیم می خواهیم به تهران برویم و تهران مقصدمان است. اگر راه منتهی به تهران را بگیریم دیر یا زود می رسیم. چون به آن جهت داریم حرکت می کنیم. اما اگر نه ما به جای رفتن به تهران مثلاً راه همدان را بگیریم هر چه برویم از تهران دورتر شدیم. راه خدا هم همین طور است اگر ما به سمت خدا حرکت می کنیم مسیری را که ائمه معین کردند آن مسیر را ادامه بدهیم قطعاً به خدا خواهیم رسید. اگر آن مسیر را رها کنیم مسیری که شیاطین و وسوسه های جنی و انسی برای ما ترسیم می کنند آنها را بگیریم که: «لا یزیدُ سفرُهُ إلا بهتاً» هر چه بیشتر حرکت کنیم جز دوری از خدا چیزی نصیب ما نخواهد شد.

مسیری که ما را به خدا می رساند کدام مسیر است؟ مسیری است که خدا، انبیاء و ائمه (علیهم السلام) معین کردند و بس، غیر از این مسیر حرکت کنیم قطعاً به خدا نمی رسیم.

برخی ها عمر شصت، هفتاد سال خود را برای ثروت اندوزی، برای اینکه پولی که در بانک دارد بیشتر بشود طلاها و سکه هایش بیشتر بشود خانه های بیشتری تهیه کند مشغول این کار است. این شخص هر چه در ثروت اندوزی تلاش کند از خدا دور شده است و اولین لحظه مرگ او، اولین لحظه ندامت و پشیمانی است.

(حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ)

تا زماني که مرگ يکي از آنان فرارسد، مي‌گويد: «پروردگار من! مرا بازگردانيد!

سوره مؤمنون (23): آیه 99

می گوید خدایا من را بر گردان راه را عوضی رفتم چون احساس می کند از خدا دور شده است. یک سری دنبال این هستند که مقام شان بالا برود شهردار است دنبال این است که با هزار تلاش فرماندار بشود، فرماندار است استاندار بشود. استاندار است وزیر بشود. به همین شکل دنبال همین پست و مقام ها است. این هر چه جلوتر برود از مسیر خدا دورتر شده است لحظه مرگ می بینی که فاصله اش با خدا خیلی زیاد است.

مثال زدم کسی می خواهد به مشهد برود راه اهواز را پیش بگیرد یک دفعه به اهواز می رسد می گوید به مشهد می خواستم بروم. می گویند از قم حرکت کردی به اهواز رسیدی هزار و خرده ای کیلومتر از مشهد دورتر شدی؛ یعنی از قم حرکت می کردی هزار کیلومتر بود از اینجا هزار و خرده ای کیلومتر از مشهد دورتر شدی.

یک عاملی که می تواند تمام اعمال دنیوی ما را رنگ خدا بزند، دنبال ثروت باشیم ولی ثروتی که ما را به خدا برساند، می خواهم ثروت تهیه کنم برای همسر و فرزندانم آسایش تهیه کنم به مستمندان برسم به آنهایی که مشکلات مالی و بیماری دارند برسم این ثروت اندوزی نه تنها انسان را از خدا دور نمی کند بلکه به خدا نزدیک هم می کند. ولی به شرطها و شروطها.

گذشتن از مال خیلی سخت است؛ اصفهانی ها ضرب المثل می زنند می گویند: مال دادن، جان دادن نیست که راحت باشد. قرآن در آیاتی که در مورد جهاد است دارد:

(يجَاهِدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ)

با اموال و جانهايشان در راه خدا مجاهدت می کنند.

سوره توبه (9): آیه 44

جهاد با مال را به جهاد با نفس مقدم داشته است چون گذشتن از مال خیلی سخت است سخت تر از گذشتن از جان است.

فرض بفرمایید شهردار است می خواهد به مستمندان و مظلومین خدمتی کند می گویم فرماندار باشم بیشتر می توانم خدمت کنم یعنی این اخلاص، کاری که برای خدا دارد می کند این اخلاص باعث می شود به مقامهایی که می رسد نه تنها از خدا دور نمی کند به خدا نزدیک هم می کند. لذا رسول اکرم به اباذر می گوید:

«يَا أَبَا ذَرٍّ لِيَكُنْ لَكَ فِي كُلِّ شَيْ‏ءٍ نِيَّةٌ صَالِحَةٌ حَتَّى فِي النَّوْمِ وَ الْأَكْل‏»

در تمام کارهایت نیت کن حتی خوابیدنت هم برای خدا باشد غذا خوردنت هم برای خدا باشد.

مكارم الأخلاق‏؛ نويسنده: طبرسى، حسن بن فضل‏، محقق: ندارد، ناشر: شريف رضى‏، قم: 1412ق/ 1370ش، ص 464

ما صبحانه می خوریم، نهار و شام می خوریم، چه قصد قربت کنیم چه نکنیم این خوراک در شکم قرار می گیرد. ولی اگر نیت کردم این آب، چایی و غذا را دارم می خورم نیرو بگیرم خدا را عبادت کنم، تکالیفی که بر من معین کرده ای، عبادت تو، تلاش برای زندگی خانواده ام این غذا خوردن عبادت می شود.

ولی از آن طرف نماز می خوانیم به نماز خواندن عادت کردیم، نماز نخوانیم دل مان می گیرد انگار یک چیزی گم کردیم آن نماز انسان را از خدا دور می کند. نمازی که بدون حضور قلب باشد به تعبیر شهید ثانی، قساوت قلب می آرود. حتماً دوستان احساس کردند بعضی وقتها نماز می خوانند حواس شان نیست بعد از نماز انسان احساس تاریکی می کند نه احساس نورانیت.

به تعبیر امام راحل (رضوان الله تعالی علیه) روح نماز، حضور قلب است اگر ما بدون حضور قلب نماز خواندیم در حقیقت یک نماز بی روحی را انجام دادیم؛ یک عبادت بی روح. جسم بی روح توانایی حرکت ندارد. نمازی که:

«الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ.»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج3، ص 265

«الصَّلَاةُ مِعْرَاجُ المُؤْمِنِ»

بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بيروت)؛ نویسنده: مجلسى، محمد باقر، ناشر: دار إحياء التراث العربي، محقق/ مصحح: جمعی از محققان، ج79، ص303

نماز مایه تقرب هر مؤمن است معراج هر مؤمن است؛

(إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ)

نماز (انسان را) از زشتيها و گناه باز می ‌دارد

سوره عنکبوت (29): آیه 45

نماز می خوانیم غیبت هم می کنیم. نماز می خوانیم دروغ هم می گوییم نماز می خوانیم گران فروشی هم می کنیم پس معلوم می شود این نماز، نماز نیست اگر نماز، نماز بود این نماز ما را از گناه باز می داشت.

یکی از دوستان نقل می کرد یک آقایی تازه به حوزه آمده بود آیات قرآن را می خواند تصور می کرد فارسی است. مسجد می آمد پشت سر امام جماعت نماز نمی خواند. گفتم چرا نماز نمی خوانی؟ گفت قرآن می گوید: (إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى) نماز تنهایی باید خوانده شود. به او گفتم «تَنْهَی» جمع است یعنی «چند تا تن» یعنی چند تن با هم نماز بخوانید. گفت: اصلاً‌ حواسم نبود بعد از آن نمازش را با جماعت می خواند.

راهکاری کلیدی برای آمادگی ورود به ماه مبارک رمضان!

یک نکته ای را عرض کنم در آستانه ورود به ماه مبارک هستیم و چیزی از شعبان نمانده است روز 2 یا 3 فروردین ان شاء الله وارد ماه مبارک رمضان خواهیم شم آماده باشیم و تلاش کنیم اخلاص را در زندگی مان تقویت کنیم نه در عبادت.

یعنی نفس کشیدن مان برای خدا باشد راه رفتن مان برای خدا باشد نشستن مان برای خدا باشد خوابیدن و کار کردن مان برای خدا باشد. برای خدا باشد یعنی چه؟ یک دفعه به قصد ثواب نماز می خوانم، نماز می خوانم به قصد اینکه خدا ما را به جهنم نبرد به بهشت ببرد. خوب است بد نیست ولی به تعبیر حضرت امیر این عبادت تجار است تجار کار می کنند پول به دست می ‌آورند نماز می خوانم به بهشت بروم نماز می خوانم جهنم نروم. این طور نمازها نمی تواند (تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ) باشد این نمازها ما را به طرف خدا نزدیک نمی کند. این عبادت ما را به خدا نزدیک نمی کند.

اما اگر نماز خواندیم و گفتیم خدایا من برای اینکه تو دستور داده ای و تو راضی هستی به خاطر رضایت تو و به خاطر امر تو دارم نماز می خوانم. بهشت ببری تفضل است، جهنم ببری عدالت است اگر با این نیت خواندیم و یک لحظه هم تصور کردیم خدای عالم ما را دارد به آتش جهنم می برد در آن جا از خدا طلب کار نشویم.

نکته ظریفی است آنهایی که دل پاک دارند آنها می گیرند چه عرض می کنم. یعنی کلید و یا شاه کلید حرکت به سوی خدا است، عبادت کنیم و برای عبادتمان هیچ پاداشی از خدا مطالبه نکنیم. خدایا برای تو عبادت می کنم به جهنم هم برد آنجا گلایه نکنیم خدایا ما که این همه عبادت کردیم ما به جهنم آوردی!

یعنی یک لحظه خودمان را در قیامت تصور می کنیم ملائکه ما را می گیرند و به سمت آتش جهنم می برند آنجا اگر این نمازهایمان را به رخ خدا نکشیدیم آن هنر است. خدایا من این همه نماز خواندم این همه روزه گرفتم این همه صدقه دادم من را دوباره به جهنم آوردی؟ معلوم می شود این نمازها و عبادت ها مال خدا نیست.

امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) شبی هزار رکعت نماز می خواند و آن همه دعا و گریه می کرد مشخص است اعمال حضرت چیست؛ حضرت در دعای کمیل می فرماید:

«يَا إِلَهِي وَ سَيِّدِي وَ مَوْلَايَ وَ رَبِّي صَبَرْتُ عَلَی عَذَابِكَ فَكَيْفَ أَصْبِرُ عَلَی فِرَاقِكَ‏»

الهی اگر من را به جهنم ببری، گیرم که به عذابت صبر و تحمل کردم فراق تو را چطور تحمل کنم؟

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ طوسى، محمد بن الحسن‏، ناشر: مؤسسة فقه الشيعة، ج‏2، ص 847

علی نمی گوید خدایا من را به جهنم بردی این همه نماز خوانده بودم این همه گریه کرده بودم این همه روزه گرفته بودم این همه جهاد کرده بودم این همه به رسول اکرم خدمت کرده بودم. هیچ کدامش را ندارد اگر ما این چنین روحیه پیدا کردیم که خدا ما را به جهنم برده در آتش می سوزاند و از خدا طلبکار نیستیم.

خدایا من این همه نماز خواندم صبح زود بلند شدم وقت و بی وقت نگذاشتم نمازم قضاء بشود در روزهای گرم تابستان روزه گرفتم از خدا طلبکار نشویم. امیرالمؤمنین می گوید خدایا گیرم به عذابت صبر کردم فراق تو را چطور تحمل کنم؟ این را توحید، اخلاص و رسیدن به الله می گویند.

یا امام سجاد در دعای ابوحمزه ثمالی می گوید:

«إِلَهِي إِنْ أَدْخَلْتَنِي النَّارَ فَفِي ذَلِكَ سُرُورُ عَدُوِّكَ»

حضرت نمی گوید خدایا من را به جهنم ببری پس این همه نمازهایی که خواندم چه شد؟ روزه هایم چه شد؟ گریه هایم چه شد؟ می گوید خدایا اگر من را به جهنم ببری دشمنانت خوشحال می شوند آیا دوست داری دشمنانت خوشحال بشوند؟

ببینید این یک رمز بزرگی است. شاه کلید را دارم خدمت دوستان عرض می کنم شاید اولین بار است بینندگان عزیز این را از من می شنوند. این هم روزی خود من و روزی عزیزان مان بوده است. تلاش کنیم همه این چنین باشیم. حضرت در ادامه فرمود:

«وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِي الْجَنَّةَ فَفِي ذَلِكَ سُرُورُ نَبِيِّكَ»

اگر من را به بهشت ببری پیغمبر خوشحال می شود.

بنده بد و گنهکاری بودم ولی هر چه است از امت پیغمبرت هستم اگر من را به بهشت ببری پیغمبر قطعاً خوشحال می شود.

«وَ أَنَا وَ اللَّهِ أَعْلَمُ أَنَّ سُرُورَ نَبِيِّكَ أَحَبُّ إِلَيْكَ مِنْ سُرُورِ عَدُوِّك‏»

خدایا می دانم خوشحالی پیغمبر از خوشحالی دشمنانت خیلی بیشتر برای تو ارزش دارد.

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ طوسى، محمد بن الحسن‏، ناشر: مؤسسة فقه الشيعة، ج‏2، ص 596

معلوم می شود تمام اعمال خالص برای خدا بود از نماز، روزه، زکات، حج، گریه ها و مناجاتش هیچ حرفی نمی زند می گوید خدایا من را به جهنم بردی دشمنانت خوشحال می شوند. یعنی توپ را به زمین خدا می اندازد نه این که توپ را به زمین خودش بیاندازد. این زرنگی است «المؤمنُ کَیّس»

یا تعبیر ابو حمزه ثمالی است می گوید:

«انْ ادْخَلْتَنِي النَّارَ اعْلَمْتُ أَهْلَها إَنِّي أُحِبُّكَ»

خدایا اگر من را به جهنم ببری به تمام اهل جهنم می گویم آی مردم، من خدا را دوست دارم.

الإقبال بالأعمال الحسنة( ط- الحديثة)؛ نويسنده: ابن طاووس، على بن موسى‏ (تاريخ وفات مؤلف: 664 ق‏)، محقق / مصحح: قيومى اصفهانى، جواد، ناشر: دفتر تبليغات اسلامى‏، قم: 1376ش، ج3، ص297

آنجا هم دوستی تو را از دلم بیرون نمی کنم. مثلاً یک کسی در حق کسی صد تا خوبی می کند یک دفعه بدی می کند تمام آن خوبی ها را فراموش می کند شروع می کند هر چه از دهانش در می آید می گوید. آقا ایشان 99 مرتبه خوبی کرده یک دفعه هم بدی کرده است.

بنده ای که خالص برای خدا باشد خدای عالم در دنیا این همه نعمت به او داده است خدا تصمیم گرفت او را به جهنم ببرد؛ بنده مال خودش است مِلک خودش است اراده هم مال خودش است می گوید:

«إِلَهِي لَوْ قَرَنْتَنِي بِالْأَصْفَادِ وَ مَنَعْتَنِي سَيْبَكَ مِنْ بَيْنِ الْأَشْهَادِ وَ دَلَلْتَ عَلَى فَضَائِحِي عُيُونَ الْعِبَادِ وَ أَمَرْتَ بِي إِلَى النَّارِ وَ حُلْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَ الْأَبْرَارِ مَا قَطَعْتُ رَجَائِي مِنْكَ ...‏ وَ لَا خَرَجَ حُبُّكَ مِنْ قَلْبِي»

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ طوسى، محمد بن الحسن‏، ناشر: مؤسسة فقه الشيعة، ج‏2، ص 590

فرمود من را در جهنم با زنجیرهای آتشین ببندی و من را از دوستانت دور کنی و با دشمنانت در یکجا جمع کنی امیدم از تو قطع نمی شود و محبت تو از دل من بیرون نمی رود. ببینید نمازها را نمی آید بگوید این همه نماز خواندم و روزه گرفتم معلوم می شود نماز خالص برای او بوده است به خاطر جهنم و یا بهشت نبود.

یا تعبیر امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) در دعای کمیل است:

«فَبِعِزَّتِكَ يَا سَيِّدِي وَ مَوْلَايَ أُقْسِمُ صَادِقاً»

علی دارد به عزت خدا قسم می خورد می گوید خدایا:

«لَئِنْ تَرَكْتَنِي نَاطِقاً لَأَضِجَّنَّ إِلَيْكَ بَيْنَ أَهْلِهَا ضَجِيجَ الْآمِلِينَ وَ لَأَصْرُخَنَّ إِلَيْكَ صُرَاخَ الْمُسْتَصْرِخِينَ وَ لَأَبْكِيَنَّ عَلَيْكَ بُكَاءَ الْفَاقِدِينَ وَ لَأُنَادِيَنَّكَ أَيْنَ كُنْتُ يَا وَلِيَّ الْمُؤْمِنِينَ»

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ طوسى، محمد بن الحسن‏، ناشر: مؤسسة فقه الشيعة، ج‏2، ص 847

این همه دعای کمیل خواندیم به این قسمت توجه کردیم؟ می فرماید: خدایا قسمت به عزت و جلالت اگر من را جهنم ببری زبان من لال نشود، در دل شعله ها داد می زنم خدا، در میان ضجه های جهنمیان داد می زنم خدا، در میان شدیدترین عذاب ها داد می زنم خدا؛ «وَ لَأُنَادِيَنَّكَ أَيْنَ كُنْتُ يَا وَلِيَّ الْمُؤْمِنِينَ»؛ هر کجا هستی و هر کجا هستم خدایا فقط تو را صدا می کنم.

معلوم می شود امیرالمؤمنین عمل ها را هیچ نمی بیند برای نمازهایش امیدی ندارد، یعنی نماز برای او خوانده است نماز نخوانده است فردای قیامت جهنم نبرد، روزه نگرفت جهنم نبرد حج نرفت جهنم نبرد همه را برای خدا انجام داده است جهاد نکرد که خدا جهنم نبرد. اعمالش را به هیچ وجه به رخ خدا نمی کشد نمی گوید خدایا اگر من را به جهنم بردی این همه نمازهای من چه شد؟

یک لحظه دوستان همین اندازه تصور کنیم الان در دل آتش جهنم هستیم کفاری که خدا را قبول ندارند در یک طرف، مشرکین در یک طرف، بت پرست ها در یک طرف، فرعون در یک طرف، شدّاد در یک طرف ما هم در یک طرف هستیم. ببینیم آنجا نمازها و روزهای مان را به رخ خدا می کشیم یا نه؟

اگر نگفتیم که خدایا این مشرکین، کفار، فرعون اصلاً تو را نشناختند اصلاً یک رکعت نماز هم نخواندند اینجا هستند من که یک عمری نماز خواندم این جا آوردی! اگر این طوری بودیم معلوم می شود در دنیا حرکت به طرف خدا کردیم؛

(إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِي لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِيفًا وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ)

من روی خود را به سوی کسی کردم که آسمانها و زمين را آفريده؛ من در ايمان خود خالصم؛ و از مشرکان نيستم!

سوره انعام (6): آیه 79

تمام حرکاتم برای خدا است

(قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْياي وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ)

بگو: نماز و تمام عبادات من، و زندگی و مرگ من، همه برای خداوند پروردگار جهانيان است.

سوره انعام (6): آیه 162

حضرت ابراهیم می گوید:

(رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَينِ لَكَ)

پروردگارا! ما را تسليم فرمان خود قرار ده!

سوره بقره (2): آیه 128

خداوند هم می فرماید:

(وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ)

و او در جهان ديگر، از صالحان است.

سوره بقره (2): آیه 130

این هم یک رمزی دارد. یک مقداری طولانی شد ولی گمانم در آستانه ورودمان به ماه مبارک رمضان شاید روزی امشب خود من باشد چون:

(وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ)

و پيوسته تذکر ده، زيرا تذکر مؤمنان را سود مي‌بخشد.

سوره ذاریات (55): آیه 51

حرف هایی که آدم می زند خودم این طوری هستم صحبت هایی که می کنم در روحیه ام تأثیرگذار است. در ذهنم آمد و مطالبی را گفتیم که هم خودمان استفاده کنیم در اعمال مان تجدید نظر کنیم هم دوستان بیننده مان در اعمال شان تجدید نظر کنند.

شاید بعضی ها قدر این بحث ها را ندانند ولی آنهایی که اهل دل و معرفت هستند متوجه هستند و آنهایی هم که توجه به این عرایض نمی کنند فردای قیامت تأسف می خورند و می گویند بله فلان شب، فلان روز، آخر جمعه شب ماه شعبان یک بنده خدایی همچنین حرف هایی زد شنیدیم ولی وارد این گوشمان شد و از گوش دیگر مان بیرون رفت آنجا معلوم می شود آنجا تأسف می خوریم.

مجری:

در ذیل آیه شریفه

(وَذَكِّرْهُمْ بِأَيامِ اللَّهِ)

و «ايام الله» را به آنان ياد آور!

سوره ابراهیم (14): آیه 5

در روایتی از حضرت امام صادق نقل شده است که فرمودند:

«أَيَّامُ اللَّهِ ثَلَاثَةٌ: يَوْمُ الْقَائِمِ وَ يَوْمُ الْمَوْتِ وَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ»

تفسير القمي؛ قمى، على بن ابراهيم، محقق/ مصحح: موسوى جزائرى، طيّب‏، ناشر: دار الكتاب، ج1، ص 367

می بینیم در چنین مجلسی در چنین جایی هر سه اینها جمع شده است و الحمدلله به برکت ماه مبارک رمضانی که قرار است بیاید این تذکر را به واسطه حضرتعالی کامل کردیم ان شاء‌ الله که نفوس ما هم این تذکر را بپذیرند و تک تک لحظات زندگی ان شاء الله متذکر باشیم.

ان شاء الله راجع به مطلبی که در قیامت قرار است چه اتفاقاتی بیافتد و چه حوادث هولناکی در انتظار ما است که قطعاً از بزرگ ترین تذکرها هم همین خواهد بود ان شاء الله از محضر حضرت استاد بهرمند خواهیم شد و استفاده خواهیم کرد.

بعضی وقتها به تعبیر خود استاد یک عنایتی می شود در شعاع این عنایتها همه شما بینندگان عزیز و شخص بنده قرار می گیریم که قطعاً‌ جای شکر گزاری و حمد دارد.

نسبت به این مطلب صحبت می کردیم که چه کار بکنیم همواره حواس مان جمع باشد کجا هستیم و به کجا می خواهیم برویم. راه های رسیدن به خدا را هیچ وقت فراموش نکنیم چه کار بکنیم این زنگارهایب که بر قلب ما نشسته است از ما جدا بشود.

لحظات وحشتناک ورود به عالم برزخ از زبان امیرالمؤمنین (سلام الله علیه)

یکی از آن راه هایی که درصدد بودیم بیشتر راجع به آن صحبت بکنیم نسبت به وقایع هولناک روز قیامت است. حضرت استاد اگر لطف بفرمایید از محضرتان استفاده می کنیم.

حضرت آيت الله حسینی قزوینی:

در جلسات گذشته عرض کردیم یکی از راه های تنبه و بیداری، به یاد مرگ بودن و به یاد زندگی پس از مرگ است. در روایات زیاد داریم به یاد مرگ باشید یاد مرگ نابود کننده لذت های حرام است و انسان را به خدا نزدیک تر می کند به یاد خدا می اندازد.

در دعای امام سجاد (سلام الله علیه) بعد از نماز شب معروف به دعای حزین قول دادیم یک شب مفصل در رابطه با دعای حزین که دعای خیلی جانسوزی است واقعاً‌ دعای حزین است صحبت کنیم.

اولش می گوید:

«مَوْلاىَ يا مَوْلاىَ اَىَّ الاَهْوالِ اَتَذَكَّرُ وَ اَيَّها اَنْسى»

خدایا کدام یک از مشکلاتم را با تو در میان بگذارم و کدامیک را فراموش کنم؟

«وَ لَوْلَمْ يَكُنْ اِلا الْمَوْتُ لَكَفى»

اگر در زندگی ام جز این که روزی مرگ فرا می رسد همین برایم کافی است

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ طوسى، محمد بن الحسن‏، ناشر: مؤسسة فقه الشيعة، ج‏1، ص 162

بعد از مرگ وضع خیلی هولناک و وحشتناک است از عزیزانی که برای نماز شب موفق می شوند تقاضا دارم که دعای حزین را زمانیکه حال پیدا می کنند بعد از نماز یا قبل از نماز بخوانند. این دعا آخر مفاتیح در حاشیه مفاتیح است، دعای امام سجاد بعد از نماز شب. فرازهایش خیلی جانسوز است.

جلسه گذشته آیاتی از قرآن را خواندیم که هنگام مرگ چه اتفاقهایی برای انسان می افتد. امروز روایتی از کافی را بیان می کنیم که خیلی روایت جالب و شنیدنی هست.

«سُوید بن غفله» می گوید امیرالمؤمنین فرمود: وقتی آخرین روز دنیا و اولین روز آخرت می رسد تمام اموال، اولاد و عملش جلوی چشمش مجسم می شود یعنی تمام اعمالش از اول طفولیت تا الان در یک طرف به صورت یک انسانی موجود است.

البته این عالم معنا و معنویت است نه عالم جسمانی. فرزندانش هم به یک صورتی مجسم می شوند اعمالش هم به همین شکل؛ یعنی اموال، اولاد، عمل.

«فَيَلْتَفِتُ إِلَى مَالِهِ فَيَقُول‏ وَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ عَلَيْكَ حَرِيصاً شَحِيحاً»

انسان به اموالش رو می کند می گوید: شبانه روز من برای شما زحمت کشیدم خانه ام، ماشینم، یخچالم، باغم و زمینم؛ شما امروز چه نفعی به من می رسانید؟ اموال با زبان بی زبانی می گوید:

«خُذْ مِنِّي كَفَنَكَ»

از تمام ثروتی که شبانه روز گذاشتی و جمع کردی فقط چند متر کفن می توانی از من با خودت ببری غیر از این هیچ فایده ای ندارد.

«فَيَلْتَفِتُ إِلَى وَلَدِهِ فَيَقُولُ وَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ لَكُمْ مُحِبّاً وَ إِنِّي كُنْتُ عَلَيْكُمْ مُحَامِياً فَمَا ذَا لِي عِنْدَكُمْ»

به فرزندانش نگاه می کند. می گوید فرزندانم این همه زحمت کشیدم شما را بزرگ کردم شما چه فایده ای برای من دارید؟

فرزندانش هم می گویند:

«نُؤَدِّيكَ إِلَى حُفْرَتِكَ نُوَارِيكَ فِيهَا»

ما تا قبر با تو هستیم تو را دفن می کنیم بر می گردیم.

این هم اولاد. سپس به عملش رو می کند و می گوید:

«وَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ فِيكَ لَزَاهِداً وَ إِنْ كُنْتَ عَلَيَّ لَثَقِيلًا فَمَا ذَا عِنْدَكَ»

من نسبت به تو خیلی بی توجه بودم. و تو برای من خیلی سنگین بودی. تو چه فایده ای برای من داری؟

«فَيَقُولُ أَنَا قَرِينُكَ فِي قَبْرِكَ وَ يَوْمِ نَشْرِكَ حَتَّى أُعْرَضَ أَنَا وَ أَنْت‏ عَلَى رَبِّكَ»

عمل می گوید: من در هنگام مرگ با تو هستم در قبر با تو هستم در قیامت هم با تو هستم بهشت بروی با تو هستم جهنم هم بروی با تو هستم از تو جدا نمی شوم.

در ادامه روایت دارد که:

«فَإِنْ كَانَ لِلَّهِ وَلِيّاً أَتَاهُ أَطْيَبَ النَّاسِ رِيحاً وَ أَحْسَنَهُمْ مَنْظَراً وَ أَحْسَنَهُمْ رِيَاشاً فَقَالَ أَبْشِرْ بِرَوْحٍ وَ رَيْحَانٍ وَ جَنَّةِ نَعِيمٍ وَ مَقْدَمُكَ خَيْرُ مَقْدَمٍ فَيَقُولُ لَهُ مَنْ أَنْتَ فَيَقُولُ أَنَا عَمَلُكَ الصَّالِحُ ارْتَحِلْ مِنَ الدُّنْيَا إِلَى الْجَنَّة»

افراد خوب اموالش به صورت یک انسان نورانی و خوشبو مجسم می شود به او بشارت به روح و ریحان می دهد خیر مقدم به او می گوید؛ می گوید تو چه کیستی؟ می گوید من عمل صالح تو هستیم. از دنیا وارد بهشت بشو.

« وَ إِنَّهُ لَيَعْرِفُ غَاسِلَهُ وَ يُنَاشِدُ حَامِلَهُ أَنْ يُعَجِّلَه‏»

مؤمن غسل دهنده خود را می شناسد و حمل کننده جسدش را قسم می دهد که عجله کند.

«فَإِذَا أُدْخِلَ قَبْرَهُ أَتَاهُ مَلَكَا الْقَبْرِ يَجُرَّانِ أَشْعَارَهُمَا وَ يَخُدَّانِ الْأَرْضَ بِأَقْدَامِهِمَا أَصْوَاتُهُمَا كَالرَّعْدِ الْقَاصِفِ وَ أَبْصَارُهُمَا كَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ»

وارد قبر که می شود دو تا ملک می آید. پناه می بریم به خدای عالم خیلی وحشتناک است. موهای شان به زمین کشیده می شود. یعنی موی سرشان این قدر بلند است راه می روند قدمهایشان طوری است زمین را می شکافند می روند. صدایشان مثل صدای رعد و برق است، چشمهایشان آن چنان برق می زند گویا نورافکن چند هزار وات است.

«فَيَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّكَ وَ مَا دِينُكَ وَ مَنْ نَبِيُّكَ»

می گویند پروردگارت کیست؟ دینت چیست؟ پیغمبرت چه کسی است؟

با کمک عمل صالح می گوید:

«اللَّهُ رَبِّي وَ دِينِيَ الْإِسْلَامُ وَ نَبِيِّي مُحَمَّدٌ»

دو تا ملکی که با آن هیبت آمده بودند می گویند:

«ثَبَّتَكَ اللَّهُ فِيمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ ثُمَّ يَفْسَحَانِ لَهُ فِي قَبْرِهِ مَدَّ بَصَرِهِ ثُمَّ يَفْتَحَانِ لَهُ بَاباً إِلَى الْجَنَّةِ ثُمَّ يَقُولَانِ لَهُ نَمْ قَرِيرَ الْعَيْنِ نَوْمَ الشَّابِّ النَّاعِمِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- أَصْحابُ الْجَنَّةِ يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ مُسْتَقَرًّا وَ أَحْسَنُ مَقِيلًا»

به او بشارت می دهند. نگاه می کنند قبرش به اندازه ای که چشمش می بیند گسترده تر می شود. آنجا نعمت های الهی را می بیند و خوشحال می شود. ولی مصیبت آنجاست که این بنده، اعمال صالح نداشته باشد؛

«وَ إِنْ كَانَ لِرَبِّهِ عَدُوّاً فَإِنَّهُ يَأْتِيهِ أَقْبَحَ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ زِيّاً وَ رُؤْيَا وَ أَنْتَنَهُ رِيحاً فَيَقُولُ لَهُ أَبْشِرْ بِنُزُلٍ مِنْ حَمِيمٍ وَ تَصْلِيَةِ جَحِيمٍ وَ إِنَّهُ لَيَعْرِفُ غَاسِلَهُ وَ يُنَاشِدُ حَمَلَتَهُ أَنْ يَحْبِسُوهُ فَإِذَا أُدْخِلَ الْقَبْرَ أَتَاهُ مُمْتَحِنَا الْقَبْرِ فَأَلْقَيَا عَنْهُ أَكْفَانَهُ ثُمَّ يَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّكَ وَ مَا دِينُكَ وَ مَنْ نَبِيُّكَ»

اگر این بنده، اعمال صالح نداشته باشد با خدا رابطه نداشته باشد وقتی از دنیا می رود غسل دهنده خود را قسم می دهد من را غسل نده، یک جایی مخفی کنید من را به طرف قبر نبرید وقتی وارد قبر می شود آن دو تا ملک با آن هیبت می آیند می گویند خدایت کیست؟ دینت چیست؟ پیغمبرت چه کسی است؟ می گوید نمی دانم!

«فَيَقُولَانِ لَا دَرَيْتَ وَ لَا هُدِيتَ فَيَضْرِبَانِ يَافُوخَهُ بِمِرْزَبَةٍ مَعَهُمَا ضَرْبَةً مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ دَابَّةٍ إِلَّا وَ تُذْعَرُ لَهَا مَا خَلَا الثَّقَلَيْنِ»

دو ملک یک ضربه ای با گرز آتشین بر مغزش می زنند آن چنان نعره می کشد که اگر جن و انس صدای نعره او را بشنوند جان می دهند و نمی توانند تحمل کنند.

«ثُمَّ يَفْتَحَانِ لَهُ بَابا إِلَى النَّارِ ثُمَّ يَقُولَانِ لَهُ نَمْ بِشَرِّ حَالٍ فِيهِ مِنَ الضَّيْقِ مِثْلُ مَا فِيهِ الْقَنَا مِنَ الزُّجِّ حَتَّى إِنَّ دِمَاغَهُ لَيَخْرُجُ مِنْ بَيْنِ ظُفُرِهِ وَ لَحْمِهِ»

سپس از قبرش دری به طرف جهنم باز می شود تنگ، مملو از آتش، مغزش از شدت آتش می جوشد، اجزای مغزش از لای ناخن هایش بیرون می آید.

«وَ يُسَلِّطُ اللَّهُ عَلَيْهِ حَيَّاتِ الْأَرْضِ وَ عَقَارِبَهَا وَ هَوَامَّهَا فَتَنْهَشُهُ حَتَّى يَبْعَثَهُ اللَّهُ مِنْ قَبْرِهِ»

خداوند عقربها، مارها و حیوانات گزنده را مأمور می کند این شخص را تکه تکه می کنند دوباره به صورت انسان در می آید خوراک مار و عقرب می شود.

«وَ إِنَّهُ لَيَتَمَنَّى قِيَامَ السَّاعَةِ فِيمَا هُوَ فِيهِ مِنَ الشَّرِّ»

می گوید خدایا چه زمانی قیامت بر پا می شود که من از این عذاب خلاص بشوم. در حالیکه قیامت بیاید عذاب از این که در قبر بود بدتر خواهد شد.

الكافي ( ط- الإسلامية)؛ نويسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏؛ محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد؛ ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران‏: 1407 ق‏، ج3، ص 233 و 234

این نمونه تصویری است که امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) بیان فرمودند. دوستان این را مطالعه کنند آقای رسولی محلاتی ترجمه کرده است خیلی زیبا، روان و عامیانه ترجمه کرده است. ببینیم آخرین لحظه مرگ ما و آغاز برزخ ما با چه وضعی شروع می شود؟ در قبر چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟

در اینجا روشن شد برای مؤمن دری از بهشت هر چه چشمش باز کند نعمات است. کسی که واقعاً اعمال صالح دارد اولین روز مرگش، اولین روز خوشحالی است در نعمت های الهی، غذاهای گوناگون، میوه های گوناگون، حوریه های زیباتر از یک دیگر، یعنی هر چه بخواهد تمام دنیا را به او بدهند می گویند می خواهیم شما را پادشاه کل کره زمین کنیم می گویند هزار سال پادشاهی روی زمین به اندازه یک ثانیه اینجا لذت ندارد. برنمی گردد و با اینجا عوض نمی کند.

ولی آنهایی که در عذاب هستند هر لحظه آرزو می کنند به دنیا بر گردند هر لحظه آرزو می کنند قیامت بر پا بشود شاید قیامت یک مقداری سبک تر بشود ولی در قیامت، بدتر خواهند شد. این وضع قبر ما است.

وضعیت بسیار وحشتناک قیامت در بیان آیات قرآن کریم

صور اسرافیل دمیده می شود تمام آسمان و زمین به هم می ریزد:

(إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ * وَإِذَا النُّجُومُ انْكَدَرَتْ)

در آن هنگام که خورشيد در هم پيچيده شود و در آن هنگام که ستارگان بی ‌فروغ شوند

سوره تکویر (81): آیات 1 و 2

کرات همه به هم می ریزد تا قیامت می رسد. خداوند در سوره حج می گوید:

(يا أَيهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيءٌ عَظِيمٌ * يوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُمْ بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ)

ای مردم! از (عذاب) پروردگارتان بترسيد، که زلزله رستاخيز امر عظيمی است! روزی که آن را می ‌بينيد، (آن چنان وحشت سرا پای همه را فرا می ‌گيرد که) هر مادر شير دهی، کودک شير خوارش را فراموش می ‌کند؛ و هر بارداری جنين خود را بر زمين می‌نهد؛ و مردم را مست می ‌بينی، در حالی که مست نيستند؛ ولی عذاب خدا شديد است!

سوره حج (22): آیه 1

زنی که بچه شیرخواره به بغل دارد تمام دنیا و آخرتش این بچه است. عشقش این بچه است، روحش به این بچه بستگی دارد حاضر است صدها بار بیمار بشود و سختی ها را تحمل کند ولی فرزندش از خواب بیدار نشود؛ ولی وضع قیامت آنچنان وحشتناک است که این زنی که بچه شیرخواره دستش است فرزندش را رها می کند و فرار می کند. آغاز قیامت این شکلی شروع می شود همه به وحشت می افتند؛

(يوْمَ يفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ * وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ * وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ)

در آن روز که انسان از برادر خود می ‌گريزد، و از مادر و پدرش، و زن و فرزندانش؛

سوره عبس (80): آیات 34 تا 36

پدر، پسر را می بیند فرار می کند. مبادا بیاید یقه اش را بگیرد بگوید چرا حق پدری نسبت به من انجام ندادی. پسر، پدر را می بیند فرار می کند مبادا پدر بیاید بگوید چرا حق فرزندی را انجام ندادی!

شوهر، زنش را می بیند فرار می کند زن، شوهرش را می بیند فرار می کند. زن، فرزندش را می بیند فرار می کند. بچه مادر را می بیند فرار می کند.

دوستان عزیز آنهایی که اهل قرائت قرآن هستند این آیات را بارها خواندیم اگر نخواندیم بارها پای منبر شنیدیم آیا از این آیات عبرتی هم گرفتیم؟

حضرت امیر (سلام الله علیه) یک تعبیر خیلی زیبایی دارد می فرماید:

«أَلَا لَا خَيْرَ فِي قِرَاءَةٍ لَيْسَ فِيهَا تَدَبُّرٌ أَلَا لَا خَيْرَ فِي عِبَادَةٍ لَيْسَ فِيهَا تَفَكُّر»

الكافي ( ط- الإسلامية)؛ نويسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏؛ محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد؛ ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران‏: 1407 ق‏، ج1، ص 36

آگاه باشید! توجه توجه! کلمه «ألا» در هر کجا می آید یعنی توجه. قرائتی که در او تدبری نباشد در این قرائت قرآن هیچ خیر و فایده ای نیست. قرآن بخوانیم ولی در آیات قرآن تدبر نکنید چه فایده ای دارد.

یک عزیزی جلسه گذشته سوال کرد نحوه بهربرداری اخلاقی ما از قرآن چگونه باید باشد. یک توضیحاتی دادم این تعبیر حضرت امیر است می گوید قرآن می خوانید تدبر کنید.

بعضیها می گویند شما تلاش کنید در این ماه رمضان یک بار، دو بار، سه بار قرآن را ختم کنید. این خوب است نمی گویم بد است. ولی اگر ما یک صفحه قرآن با تدبر بخوانیم - این نظر شخصی بنده است و برداشتم این است که نظر اهل بیت هم این است – بهتر است. یک صفحه بخوانیم ولی با تدبر ببینیم خدا با ما حرف می زند از ما چه می خواهد. به ندای خدا لبیک بگوییم.

در روایت هم دارد هر کجا (یا ایها الذین آمنوا) می آید شما بگویید «لبیک اللهم لبیک» خدا دارد یا ایها الذین آمنوا می گوید دارد با ما حرف می زند ما را خطاب قرار داده است در آیات جهنم تدبر در آیات بهشت، در آیات جهنمیان در آیات بهشتیان در آیات مؤمنین، در آیات فجار و فساق تدبر کنیم و دقت کنیم قضیه اش چیست؟

اینها چیزی نیست که ما از کنارش بخواهیم به سادگی رد بشویم اگر از کنار این آیات به سادگی رد شدیم قرآنی که خواندیم هیچ فایده ای ندارد، خدای عالم به ما ثواب می دهد ولی ثواب خستگی حرکت لب ها، زبان، نشستن مان را می دهد. خداوند ثواب این را به ما می دهد ولی دیگر ثواب قرائت و تدبر در قرآن را به ما نمی دهد.

یک آیه ای در سوره مریم است عزیزان به آیه خوب دقت کنند می گوید:

(فَوَرَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَالشَّياطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيا * ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ كُلِّ شِيعَةٍ أَيهُمْ أَشَدُّ عَلَى الرَّحْمَنِ عِتِيا* ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِينَ هُمْ أَوْلَى بِهَا صِلِيا * وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيا * ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيا)

سوگند به پروردگارت که همه آنها را همراه با شياطين در قيامت جمع می ‌کنيم؛ سپس همه را -در حالی که به زانو در آمده ‌اند- گردا گرد جهنم حاضر می ‌سازيم. سپس از هر گروه و جمعيتی، کسانی را که در برابر خداوند رحمان از همه سرکش تر بوده ‌اند، جدا می ‌کنيم. بعد از آن، ما به خوبی از کسانی که برای سوختن در آتش سزاوارترند، آگاه تريم! و همه شما (بدون استثنا) وارد جهنم می ‌شويد؛ اين امری است حتمی و قطعی بر پروردگارت! سپس آنها را که تقوا پيشه کردند از آن رهايی می ‌بخشيم؛ و ظالمان را -در حالی که (از ضعف و ذلت) به زانو در آمده ‌اند- در آن رها می ‌سازيم.

سوره مریم (19): آیات 68 – 69- 70- 71- 72

فساق در یک طبقه، فجار در یک طبقه، مشرکین در یک طبقه، کفار در یک طبقه، جبارها در یک طبقه،‌ اهل غیبت در یکجا، اهل دروغ در یکجا، آنهایی که فسق و فجور می کنند در یکجا همه اینها را طبقه بندی می کنیم.

(وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيا) این خیلی تکان دهنده است یعنی اگر نباشد امشب برای ما جز همین یک آیه که تدبر کنیم برای ما کافی است.

می فرماید تمام شما وارد حول جهنم خواهید شد. مراد چیست؟ قضای حتمی الهی است همه را وارد جهنم می کنیم یا از پل صراطی که روی جهنم است عبور می دهیم شعله های آتش جهنم را همه می بینید؛ وقتی همه را وارد پل صراط کردیم جهنم را دیدید آتش جهنم را لمس کردید فهمیدید چه خبر است متقین را نجات می دهیم. شاید مراد این باشد همه را برای امتحان برای اینکه بهشتی ها قدر بهشت را بدانند.

داخل جهنم می آورند ببیند آنجا چه خبر است؟ چه آتشهایی، چه سوزشی. می گوید ما همه را آنجا وارد می کنیم بعد متقین را نجات می دهیم و ظالمین و گنهکارها را در آنجا نگه می داریم.

آیه (وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا) را ان شاء الله فرصت کنم در یک جلسه ای بیان می کنم. علامه طباطبایی و مرحوم آیت الله خزعلی برداشتی از این آیه داشتند که مفسیرین شیعه و سنی توجه نداشتند.

ظاهر آیه همین است می گوید همه را در حول جهنم آماده می کنیم شیعه، غیر شیعه، سنی، وهابی، مؤمن، کافر، منافق، اصحاب پیغمبر همه را آنجا می آوریم وقتی که آنجا آمدید دیدید آنجا چه خبر است، بعد ما متقین را نجات می دهیم و ظالمین را به تَه جهنم می بریم. این خودش یک اعلام خطری برای ما است

پس امیرالمؤمنین می فرماید:

«أَلَا لَا خَيْرَ فِي قِرَاءَةٍ لَيْسَ فِيهَا تَدَبُّر»

قرائت قرآنی که تدبر و دقت نشود این قرائت هیچ فایده ای ندارد این قرآن خواندن هیچ خیری ندارد این را حضرت امیر دارد می گوید سخن آدم عادی نیست. بعد فرمود:

«أَلَا لَا خَيْرَ فِي عِبَادَةٍ لَيْسَ فِيهَا تَفَكُّر»

عبادتی که در آن تفکر نداشته باشیم ندانیم با چه کسی داریم حرف می زنیم و چه حرفی می زنیم این عبادت هم هیچ فایده ای ندارد.

من بارها مثال زدم بعضی از دوستان خودمان هم می گویند فلانی یک حرفی می زنی اصلاً‌ متوجه نمی شویم نمی دانیم شما چه می گویید. انسان وقتی نماز می خواند نه توجه به الفاظ نماز داشته باشد نه توجه به معانی نماز داشته باشد. «بسم الله الرحمن الرحیم» می گوییم نه به قرائتش توجه کنیم نه به معنایش توجه داریم.

من الان دارم با شما بینندگان حرف می زنم اصلاً به حروفی که باعث به وجود آمدن کلمات می شود توجه دارم؟ به معنایش توجه دارم؟ نه، فقط دنبال این هستم آنچه که در روح من است به شما منتقل کنم.

الان به جناب آقای مرعشی می گویم: آقای مرعشی حال شما خوب است؟ این حال شما خوب است توجه به کلمه «حال»، «شما»، «خوب است» ندارم به معنایش هم توجه ندارم نه به لفظش توجه دارم نه به معنایش. آنچه که حال شما خوب است در روح من نقش بسته این را به روح شما منتقل می کنم.

اگر در نماز این طوری باشیم با خدا حرف می زنیم عین اینکه من با آقای مرعشی دارم حرف می زنم اصلاً توجه به لفظ ندارم توجه به معنا هم ندارم آنچه که در روح من است دارم به آقای مرعشی منتقل می کنم. نماز ما اگر این طوری شد این نماز می شود. مادامی که در نماز دوستان به این مرحله نرسیدیم بدانیم این نماز ما «لَا خَيْرَ فِي قِرَاءَةٍ لَيْسَ فِيهَا تَدَبُّر» خواهد بود.

فلذا تلاش کنیم قرآن خواندن ما تدبر، نماز خواندن ما هم با تفکر باشد. به تعبیر امام (رضوان الله تعالی علیه) که می گوید ما در نمازمان به اندازه ای که با یک بچه دو سه ساله حرف می زنیم چقدر حواس مان جمع است همین اندازه در نماز هستیم با خدا حرف می زنیم به خدا به اندازه یک بچه دو سه ساله توجه داشته باشیم دین، دنیا و آخرتمان آباد است.

یک عده وسوسه دارند دنبال قرائت هستند. مدام جملات نماز را تکرار می کنند مدام سعی می کند الفاظ از مخرج بیرون بیاید. یک سری هستیم گرفتار تجوید هستیم رسول اکرم فرمود:

«اقْرَأْ كَمَا يَقْرَأُ النَّاسُ»

آن طوری که مردم کوچه بازار دارند نماز می خوانند بخوانید.

الكافي ( ط- الإسلامية)؛ نويسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏؛ محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد؛ ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران‏: 1407 ق‏، ج2، ص 633

بعضی از مراجع مثل آیت الله شبیری زنجانی فرمودند رعایت قرائت واجب نیست آن که خدا از ما خواسته است توجه به لوازم عبادت است. در آیه شریفه:

(وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ)

و نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتيها و گناه باز می ‌دارد، و ياد خدا بزرگتر است؛

سوره عنکبوت (29): آیه 45

در کنار این که خدا (وَأَقِمِ الصَّلَاةَ) می گوید بلافاصله می گوید ذکر خدا خیلی بزرگ است (وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ) رمز اینجا است. فرمود:

(وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي)

و نماز را برای ياد من به پا دار!

سوره طه (20): آیه 14

در نماز اگر به یاد خدا بودیم آیا مهم است که قرائت من چطوری باشد؟ توجه به الفاظ داشته باشیم چطور است؟ توجه به معانی الفاظ داشته باشیم چطور است؟ قرآن است قرآن شوخی ندارد روایت هم نیست بگوییم سندش درست است یا نه؛ (وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ) آنی که مهم تر، بالاتر و بزرگ تر است یاد خدا است.

عبارت (وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ) یک دنیا پیام دارد اگر بنده بخواهم تمام این ماه رمضان هر شب یک ساعت در رابطه با این جمله برای بینندگان صحبت کنم باز تمام مطالبی که در ذهن و سینه ام است نمی توانم تمام کنم. یعنی فقط از قرآن بیاییم بگوییم از سوره حمد گرفته تا ناس ذکر الله را معنا کنیم مراد از ذکر الله چه است؟

(وَمِنَ اللَّيلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَى أَنْ يبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا)

و پاسی از شب را قرآن بخوان! اين يک وظيفه اضافی برای توست؛ اميد است پروردگارت تو را به مقامی در خور ستايش بر انگيزد!

سوره اسراء (17): آیات 78 و 79

یا فرمود:

)وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا(

و پيش از طلوع آفتاب، و قبل از غروب آن؛ تسبيح و حمد پروردگارت را به جا آور؛

سوره طه (20): آیه 130

عبارت (وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ) را اگر در قرآن بخواهیم قدم به قدم جلوتر بیاییم ببینیم خدای عالم در قرآن با پیغمبرش چطوری دارد تمرین می کند. این حرف عاشقانه ای که بین عاشق و معشوق، بین حبیب و محبوب در قرآن رد و بدل می شود را این جا بگردیم پیدا کنیم.

شهاب الدین زهری می گوید از امام سجاد شنیدم می گوید:

«آيَاتُ الْقُرْآنِ خَزَائِنُ»

آیات قرآن گنجینه هایی است.

کسی خبر دارد فلان جا چند تا گنج است شبانه روز می رود می کند تا به گنج برسد. آیات قرآن همه گنج ها است:

«فَكُلَّمَا فَتَحْتَ خِزَانَةً يَنْبَغِي لَكَ أَنْ تَنْظُرَ مَا فِيهَا»

الكافي ( ط- الإسلامية)؛ نويسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏؛ محقق / مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد؛ ناشر: دار الكتب الإسلامية، تهران‏: 1407 ق‏، ج2، ص 609

وقتی یک خزانه یا گنجینه ای را می یابید دقت کنید در این گنیجه از طلا جواهرات چه چیزی است اگر خاکی رویش را گرفته است جدا کنید و از اینها استفاده کنید. می گوید هر گنجی از گنج های قرآن برای شما گشوده شد دقت کنید ببینید این گنجی که آیه قرآن دارد به روی شما باز شده است از شما چه می خواهد؟ این آیه چه پیامی دارد؟ چه حرف با تو دارد و چه از تو می خواهد؟ این را از آیات قرآن استفاده کنید.

مجری:

خیلی ممنون و متشکر بسیار استفاده کردیم الحمدلله رب العالمین، خدا را شکر در این وضعیت، در این حالتهایی که انسان خیلی وقتها غافل می شود و واقعاً مسیر اصلی را گم می کند و آن چیزی که شایسته آن است را نمی تواند بیابد چنین جلساتی تشکیل می شود و پای چنین صحبتهایی می نشیند ان شاء الله که آن مسیر راستین و حقیقی را بتواند پیدا بکند که قطعاً نهایتش همان نعماتی که یک ذره از آن را در این جلسه الحمدلله توانستیم بشنویم.

خدا را شکر می کنیم باز ان شاء الله موفق و مؤید و منصور باشید تا دیدار آینده خدا نگهدار!

منتخب شبکه

موارد بیشتر