تاریخ بدون روتوش - بازخوانی نو از آیین زرتشت و ایران باستان

عرض سلام و ادب احترام خدمت شما که بیننده بیست و چهارمین قسمت از برنامه های تاریخ بدون روتوش از فصل سوم هستید و در مجموع نود و هشتمین قسمتی است که خدمت شما هستیم و قرار است که بحث خودمان رو در بازگو کردن تاریخ و سعی ما این است که تاریخ را بدون رو توش ارائه بدهیم سعیمان است این بحث را با این سبک و شیوه ادامه بدهیم ممنون که با همراه هستید ان شاء الله تا آخر برنامه هم همراه ما خواهید بود روال و سبک را که دیگر می دانند آن عزیزانی که با همراه بودند آنهایی هم که نمیدانند می توانند به آرشیو مراجعه بفرمایند و کاملا شیوه ی برنامه شیوه برنامه را متوجه خواهند شد در فصل سوم که هستیم در قسمت بیست و چهارم از فصل سوم بنا بر این بود که قضایایی که در دوره هخامنشیان از زمان خشایارشاه اتفاق افتاده است را ادامه بدهیم به دوره خشایارشاه از زمان داریوش اتفاق افتاده را ادامه بدهیم به خشایارشاه رسیدیم بیست و چهارمین قسمت است که ما هنوز داریم در مورد مسئله خشایارشاه با محوریت موضوع خشایارشاه از نظر زمانی داریم پیش می رویم به کتیبه ها پرداختیم قضیه استر و مرده خای را خدمتتان عرض کردیم مفصل دیدگاهمان هم به جز در موردش عرض کردیم خدمت شما بزرگواران که چه بوده است چون مرتبط با دربار خشایارشاه بود حداقل این طوری ادعا شده بود و کتیبه ها را بررسی کردیم در زمان خشایارشاه و به کتیبه ضد دیوش به صورت ویژه پرداختیم چند قسمت چون سایر کتیبه های خشایارشاه تکراری بود.

تقریبا از تمام همان محتواهایی که از کتیبه های داریوش وجود داشت این کتیبه ی ضد دیوش متفاوت بود و نکاتی داشت که به آن مفصل پرداختیم و قسمت قبل هم ما خدمتتان عرض کردیم گفتیم که مباحثی که در بحث خشایارشاه آمده است کتیبه ها را که اگر کنار بگذاریم تقریبا هیچ محتوایی نداریم الا اینکه برویم سراغ منابع یونانی و از منابع یونانی باید کمک بگیریم و آنجا خدمتتان عرض کردیم منابع یونانی که اگر ما داریم از آن یاد می کنیم مهم ترینش همان تاریخ هرودوت است در مورد اینکه چه گفتند در مورد اعتبارشان محل اعتنا به آن در کتاب در خصوص کتاب تاریخ هرودوت قسمت قبل توضیح دادیم قسمت قبل هم توضیح داده بودیم قبلا هم باز قسمت قبل پرداختیم به آن و اصلا این کتاب یک بخش بسیار عمده اش پرداختند به اتفاقات زمان خشایارشاه است به صورت خاص و ویژه جنگ های خشارشاه اتفاقاتی که در خلال جنگ ها رخ داده بعد از گفتیم وقتی ما می خواهیم سراغ جنگ های خشایارشاه ما از کتیبه ها چیزی نداریم که بخواهیم آن ها را برای شما به تصویر بکشیم خود خشایارشاه را نیاورده است اشکال به ما نیست یا اینکه کسی با به دست ما نرسیده و اگر سراغ هرودوت هم که میرویم.

در سراغ کار تاریخی که کلاسیک که می رویم مبنا همین هرودوت است بخش بسیار زیادیش قریب به اتفاق همان چیزی است که هرودوت در کتاب تاریخ خودش آورده است حالا افراد دیگری هم کلامی از آنها نقل شده یا اضافه شده است مثلا آقای سوخلوس و افلاطون و دیگران که این گزارش هرودوت آن خلاء ها را می شود باهاش تقریبا پر کرد آنچه که به عنوان تاریخ زمان خشایارشاه مطرح است از همین منابع به جز آن چه که به آن پرداختیم از کتیبه ها و ما مجبوریم برویم سراغ همین منابع و اگر این منابع را بخواهیم به صورت کلی کنار بگذاریم کل اتفاقات را عملا انگار باید کنار گذاشته باشیم درصد بسیار زیادی از اتفاقات بر اساس همین منابع این قسمت من می خواهم به یک شخصیت بپردازم یکی از شخصیت ها در زمان خشایارشاه شخصیتی که احتمالا اسمش را شنیدید و خیلی دارد این شخصیت از او نام برده می شود توسط باستان گراها و تبلیغ می شود در خصوص این شخصیت و به رخ کشانده می شود چنین شخصیتی من تصمیم گرفتم که یک قسمت برنامه را فقط به شخصیت آرتمیس بپردازم همان کسی که تحت عنوان نخستین دریاسالار زن ایرانی از او یاد می شود یا نخستین دریاسالار زن در تاریخ بشریت برخی ها می گویند از او یاد می شود این قسمت ما میخواهیم ببینیم یک چنین شخصیتی که در سپاه خشایارشاه به تصویر کشیده شده است و برخی ها اسم مثلا فرزندشان را بر اساس این می آیند نام گذاری می کنند آرتمیس یا میخواهند الگوی مثلا زن ایرانی مطرح کنند بر اساس همین منابعی که ما داریم.

هر آنچه که گفته شده در موردش تقریبا چیست؟ آن محورهای اساسی چیست؟ در این زمینه باید همین ابتدا خدمتتان عرض کنم که اگر انتظار دارید ما برویم سراغ آثار باستانی ایرانی یا آثار باستانی مثلا دوره ساسانی ها یا انتظار دارید که در کتیبه اسم این شخص آمده باشد آرتمیس و این ها چنین چیزی نداریم تقریبا نه تحقیقا هر آنچه که وجود دارد در تاریخ از شخصیت آرتمیس این خانم آرتمیس همه منابع منابع یونانی هستند و بعدا منابع دیگر هم از همین منابع یونانی محتوایشان را برداشتند و باز به آن منطقی که خدمتتان عرض کردم بین این منابع یونانی هم همین تاریخ هرودوت است که در قله قرار گرفت در پردازش نسبت به یک چنین شخصیتی در تفسیرش در معرفی کردنش و در تحلیل رفتارهایی که داشته است اصلا باید ما اول ببینیم که آرتمیس کیست؟

حالا اگر این فرصت دسترسی هم دارید به فضای مجازی یک جستجو بزنید آرتمیس می بینید که چقدر در موردش صحبت شده است چقدر محتوا در موردش سعی کردند تولید کنند و بعد از برنامه ها می فهمید که این محتوایی که تولید شده چقدر مطابقت دارد با آنچه که واقعی بوده است در بررسی گزارش ها یا نه این ساخته و بافته ذهن برخی از افراد است که همان طوری که اسطوره سازی کردن در نقاط مختلف دنیا و آن اسطوره آنها گاهی با آن شخصیت واقعی تاریخی خیلی متفاوت بوده است این نوع را در بر می گیرد یک جستجو بزنید آرتمیس متوجه خواهید شد ما می خواهیم ببینیم این شخصیت چه بوده است اولا که آرتمیس گفتند یک دریاسالار ایرانی، اولین دریاسالار ایرانی بوده است ببینید آرتمیس از کجا آمده است و این اسم اصلا چگونه انتخاب شده است به نحوی یعنی ریشه اش کجا است این سایتی که من دارم خدمتتان نشان میدهم سایت مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی اتاق فرمان زحمت بکشد بله در یکی از این مدخل ها آرتمیس را آورده است اینجا آرتمیس منظورش این آرتمیس شخص آرتمیس زمان خشایارشاه نیست این دارد در مورد الهه یونان صحبت می کند که چه ویژگی هایی داشته است؟چگونه به تصویر کشیده شده است یک جایی مطلبی دارد می گوید که آرتمیس که تجسم آرمان شکارچیان بود هم شکار می کرد و هم پاسدار حیوانات به ویژه حیوانات خردسال بود با توجه به همین معنا است که در اشعار هومر به وی لقب بانوی جانوران داده شده است وقتی در اشعار هومر از آرتمیس نام برده شد.

یعنی چه؟ هومر قبل از حتی هرودوت بوده است حالا زمانش هم باز دقیق مشخص نیست اما برخی گفتن شش قرن هفت قرن قبل از میلاد بوده است برخی هم که خیلی آمار بیشتری را دارند وقتی هومر از این شخصیت دارد نام می برد به عنوان یک الهه اسطوره یعنی ریشه یونانی داشته است نه اینکه بگوییم بعدا به وجود آمده است این نام بوده است قبلا او که الهه کمان گیر بود با پیکان های ظریف مرگ ناگهانی را برای زنان به ارمغان می آورد برادر کماندارش آپولون نیز مسبب مرگ ناگهانی مردان خارج از میدان جنگ بود این یک الهه است آرتمیس پس اسم کجایی است؟ اسم یونانی است اگر یک شخصیتی تحت عنوان آرتمیس ما داریم در زمان خشایارشاه نام گذاریش احتمالا بر اساس یک نام گذاری یونانی است برخی ها می گویند نه این بخش اول نام این آرت یا ارت همان واژه ای است که در فرهنگ مثلا مغانمادی یا در فرهنگ زرتشتی وجود داشته است از همان اردشیر ساخته شده این ها منتهی واژه آرتمیس به صورت یک واژه دو بخشی سر و کار داریم دیگر ممکن است همان واژه ارت هم ورودش از سمت یونان بوده باشد ممکن است به هر حال یک چنین قدمتی را در یونان این نام داشته است از یک الهه تحت این عنوان نام می بردند آیا این نمی شود گفت آرتمیس کلمه ای فارسی است؟ یک مطلبی را بگذارد جناب آقای وسل ولت در کتاب ایران در شرق باستان تالیف ارنست هرتبرت ترجمه همایون صنعتی زاده پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی هم سال هشتاد یک این کتاب را چاپ کرده است یک مطلب آورده است و از یک سری نگرانی ها و اتفاقات بدی که از یونان منتقل شده دارد صحبت می کند.

فصل چهارم دوره های اشکانی و ساسانی ببینید چه گفته است؟ میخواهیم پیش یابی کنیم دیگر ببینیم این کلمه و اسم آرتمیس از کجا آمده است؟ به چه شکل است؟ بعد برویم مراحل بعدی در تاریخ پنج هزار ساله شرق باستان زخمی عمیق تر از فتوحات اسکندر مقدونی نمی توان یافت که ان شاء الله در برنامه و به بحث اسکندر می رسیم تا به حال شیئی باستانی متعلق به دوره پس از اسکندر پیدا نشده است که اثر این جراحت و بریدگی در آن دیده نشود در پای سفره تخت جمشید معبد بنا شد اشاره می کند به لوحه هشتاد و پنج کتابش تصویرش را آورده است معبد یونانی نبود در آن ایزدان کهن ایرانی پرستش می شدند با این همه در کتیبه های نذورات معبد که به زبان یونانی نوشته اند و نه فارسی باستان کتیبه رو به چه زبانی نوشتند یونانی و به جای فارسی میانه نوشتند به جای اهورامز اهورامزدا نوشته اند زئوس خدا یونانی ها را آوردند جایگذاری کردند دیگر چی به جای میترا نوشتند آپولون و اولیوس و به جای آناهیتا آرتمیس و آتنا آرتمیس نوشتند عبارت وقتی می گوید به جای آتنا آرتمیس آرتمیس نوشتند یعنی آرتمیس نامی باستانی و ایرانی نیست نامی یونانی است این حرف های زترب می رویم سراغ مطلب بعدی، کجا به دنیا آمده است؟ می گویند بانوی ایرانی است بانوی ایرانی که دریاسار بوده است ، نخستین بانوی ایرانی دریا سالار بوده است ما همین در مورد آرتمیس همین قضیه زرتشت هم داریم در مورد محل زرتشت یادتان است صحبت کردیم گفتیم آقا زتشت ایرانی بوده است یا نبوده است آخر مفصل در فصل اول در موردش با شما صحبت کردیم حالا من می خواهم ببینم که اصلا آرتمیس کجا به دنیا آمده است؟ کجایی بوده است؟ این از نامش که نام یونانی بوده است بر اساس گفته هرت فل و اگر هم بگوییم این ارت یک واژه بوده است که در ایران هم استفاده می شده است در قدمتی هم در یونان داشته است که چه بسا شاید از آنجا این واژه هم وارد شده باشد کجا به دنیا آمده است این آرتمیس آیا ایرانی بوده است؟ ایرانی نبوده است؟ می رویمسراغ کتاب خود آقای هرودوت که توضیح می دهم داستانی که آورده است؟ چرا آورده است؟ و به چه شکل به آن پرداخته است ؟تاریخ هرودوت جلد دوم ترجمه آقای مرتضی ثاقب فرد را هم آوردیم که ایشان بسیار یک جاهایی و پر تعداد می آید ورود پیدا می کند به بحث هرودوت و شروع کند نقد کردن فقط یک مترجم نیست برای اینکه انتشارات اساطیر صفحه شماره هفتصد و نود و شش نام او آرتمیس دختر لوگ دامیس و از سوی پدر هالی کارناسوسی و از سوی مادر اهل جزیره کرت است یعنی نه اسم اینجا فارسی است برای آرتمیس یونانی است نه پدر ایرانی است یونانی است حالا می گویم یونانی بودن به چه معنا است؟

نه مادر ایرانی است برای جزیره کرت است پس تا اینجا نمی شود بگوییم آرتمیس ایرانی بوده است است مگر اینکه بیاید بگویید که هرکسی در آنجا یونان به دنیا آمده بوده است ما ایرانی حساب می کنیم که اشکالش را جلوتر برویم خدمتتان عرض می کنم متشکرم اتاق فرمان این تا اینجا بانوی ایرانی دریا سالار بوده است .!!!

نکته بعدی چرا هرودت آمده است به آرتیمس پرداخته است ؟ اولین کسی به آرتیمس پرداخته است طبیعتا و مفصل ترین پرداختن به تاریخ کلاسیک هم به آرتمیس همین هرودوت است چرا آمده پرداخته است؟ مطلبیش در کتاب تاریخ هرودوت است هم آمده من در مورد اینکه پدر و مادرش کجایی بودند این آرتمیس ها خودش کجایی بوده است؟ یه یک سند دیگر هم نشان شما بدهم تاریخ ایران و باستان حسن پیرنیا ملاحظه می فرمایید ایشان مطلبی را آوردند و نقل کردند چون به حرف های هرودوت آقای پیر نیا ایراد دارند طبیعی است تاریخ ایران و باستان تاریخ مفصل ایران قدیم حسن پیرنیا مشیرالدوله دوره قاجار، صفحه ی شماره ششصد و سیزده مطلبی که می آورد یا نقل می کند که البته به این مسائل یک سری تشریفاتی هم دارد ایشان و جز این هم نیست یعنی چیز دیگری مورخین دیگر نگفتند که ما بگوییم حالا مثلا این نظر را میخواهیم تقویت کنیم همین است این زن آرتمیس رو دارد می گوید ببینید این جا بالا می گوید آرت آرت میز همین آرتمیس این زن دختر لیگ دامیس نامش آرتمیس بود اما چون او را از طرف پدر هی کارناس و از طرف مادر جزیره کرت می دانستند و چند منطقه را هم می آورد که آنجا حکومت کرده بوده است از جمله گس میسی روس و و کالیید که همان جزو مناطق اطراف آنجا است پدر آرتمیس آنجا ساتراپ نشین بوده است حکومت ساتراپی داشته است و بعد این ها به شما مستندش را نشان میدهم فرزندی داشته ببخشید همسرشان و فرزندی داشته که باید قدرت به فرزندش می رسیده است برخی گفتند چون سنش کم بوده است آرتمیس آنجا مسولیت را به عهده گرفته است تا ببیند حالا این بچه بزرگ می شود یا چه می شود؟

پس این شخص نام یونانی محل تولد خودش عالی کارناس در یونان محله مادر جزیره کرت باز همان سمت یونان و دریای ایج و این ها پدر هم در همان عالی کارنس چون عالی کارناس مرکز آن پایتختی است که پدر ساتراپش بوده است آنجا به دنیا آمده است، چه می دانیم از آن ببین چقدر متفاوت است این شخصیت با چیزی که معرفی می شود یک نکته ممکن است کسی بیاید بگوید یونان هم یک بخشی جز خاک ایران بوده است اولا وقتی که پدر و مادر این به دنیا آمدند یونان احتمالا و قطعا جزو آتن حداقل جز خاک ایران نبوده است بله یک بخش هاییش گرفته شده است در زمان داریوش جنگ هایی اتفاق افتاده بوده است ولی اگر کسی بخواهد بیاید و بگوید آرتمیس ایرانی بوده است چون مثلا در عالی کارنوس بوده است و بعدش افتاده است دست ایرانی ها دیگر اگر این منطق را کسی داشته باشد هرودوت هم ایرانی است چطور به هودت کسی نمی آید بگوید که اولین مورخ تاریخ بشر پدر علم تاریخ ایرانی است، از این باستان گراها این القاب را گاهی به آن نمی آیند بدهند به عنوان یک ایرانی که ما برای خود تاریخ نوشته این هرودوت مال حالی کارناسوس است.

آرتمیس هم مال حالی کارناسوس است چطور هرودوت که بعدش به دنیا می آید بعدش زندگی هرودوت و آنجا اتفاقا تثبیت هم شده است به نحوی موقعیت دیگر در دوره های بعد افتاده است و یک بازگشت فرهنگی هم داریم از از یونان دوره اسکندر که رسیدیم به شما توضیح می دهم برایتان هرودوت چرا میگویید آقا ایشان یونانی است ایرانی نیست همشهریش را چرا دارید می گویید ایرانی است آرتمیس منطق شما اینجا مشکل دارد.

مسئله بعد آرتمیس ، هرودوت چرا آمده به آن پرداخته است؟ مطلبی است خیلی قابل توجه که در کتاب خود تاریخ هرودوت آمده است و یک پاورقی بسیار مهم دارد نگاه کنید ملاحظه بفرمایید تاریخ هرودوت جلد دوم مرتضی ثاقب فرد همان انتشارات اساطیر خود هرودوت چه می گوید؟ صفحه شماره هفتصد و نود و پنج می گوید از فرماندهان بومی دیگر سخنی از فرماندهان بومی دیگر سخنی نمی گویم یک نکته به شما بگویم هرودوت اینجا دیگر دارد بحث جنگ های ایران و یونان را مطرح می کند فرماندهانی که ایرانی بودن را دارد نام میبرد یکی یکی از کجا آمده بودند و چه وضعیتی داشتند می گوید از فرماندهان بومی دیگر سخنی نمی گویم یعنی یک سری افراد بومی دیگری هم بودند یک نکته ای من دارم در مورد که هرودوت بومی به چه کسانی گفته در تاریخ خودش اینجا که دارد اشاره می کند خیلی نمی خواهم ورود پدا کنم چون واقعا وقت برنامه گرفته می شود.

اما بدانید که هرودوت هموطن خودش می دانسته است آرتمیس را حالا در ادامه چی گفت؟ چون ضرورتی نمی بینم اما یک دور به شخصیت رو به آن می پردازند اما آرتمیس از آرتمیس نام می برم چون این زن را که جرات کرده است و به جنگ علیه یونان برخاسته است بسیار می ستایم هرودوت که این شخصیت را دارد می آورد و آن امشب میخواهیم از آن بخوانیم چی توصیف کرد آرتمیس را نیاورده که نقد کند آورده است که او را بستاید ما ببینید ستایش های این زن چی بوده است حالا دیگر اگر کسی می خواهد مذمت کند آن یکی دیگر سر جای خودش کسی که خواسته ستایش کند این خانم را چی گفته است در مورد این آرتمیس خانم یک ستاره خورده است اینجا جناب آقای مرتضی ثاقب فرد که در باستان گراییشان شکی وجود ندارد هرودوت یک جایی اصلا دیگر حالا تصورش این است که احساساتش را و تعصباتش را خیلی دارد بروز می دهد در مقابل عبارات هرودوت یک پاورقی زده پاورقیش خیلی مهم است.

حتی از گفته ی هرودوت هم در اینجا اهمیتش برای ما بیشتر است چی گفته است؟ ایشان می گوید هرودوت این زن را چون ملکه زادگاه خودش بوده است بسیار می ستاید همان حرفی که ما گفتیم می گوید هرودوت چون همشهریش بوده است آرتمیس را شروع می کند شروع به ستایش کردن می کند و به نفع او داستان هایی سر هم می کند به نفعش می آید داستان سر هم می کند آقای هرودوت و حیرت انگیز این است که در ایران نیز برخی بی خبران افتخار می کنند که ایران در آن روزگار دریاسالار زن داشته است آقای ثاقب فرد باستان گرا می آید می گوید این شخصیت را هرودوت تا آمده پر و بال داده است برای این بوده است که همشهریش بوده است هر دو برای حالی کارناس بودند و این باعث شگفتی و حیرت من باستان گرا است آقای ثاقب فر فهمیده است که بعضی ها می آیند به آرتمیس افتخار می کنند حالا می گویم چرا آقای ثاقب فرد ترجمه کرده است کتاب را می داند این آرتمیس خانم چه وضعیتی داشته است چه ویژگی هایی داشته است به خاطر همین می آید اینجا این حرف را می زند.

آقای هرودوت آمده بود گفته بود که من می خواهم از او تجلیل کنم و تنها اسمی که می آورم از این قشر آرتمیس است این بانوی بیوه که با وجود داشتن پسر هنوز بسیار جوان مانده بود پس از مرگ شوهرش قدرت را به دست گرفته است و با انرژی و شجاعتی مردانه قلمرو خود را در جنگ شرکت داد آن هم وقتی که هیچ کس جرات آن را نداشت این نمونه تجلیل این نمونه تجلیل کی می گوید این من اصلا باید بیایم از این یاد کنم من هرودوت شخصیت شخصیت بزرگی بود آقای وحید مازندرانی ترجمه اش همین حرف ها را آوردند و مطرح کردند من دوباره دیگر ترجمه آقای وحید مازندرانی را به شما نشان میدهم آقای هرودوت می خواهد برای از هموطنش تجلیل کند این بخش ایرانی بودن که نبود پدر و مادرش ایرانی نبودند و برا حال کارنس بودند و یونانی حالا هر جور هم که می خواهید تعبیر و تفسیر کنید گفتم چیزی یاد بگیرم ایران باید محسوب کند خب هرودوت هم این جا را می شود ایرانی اما ایشان چه کار کرده این دریاسالاری به چه معنا است دریاسالار بودنش به چه معنا است یک این را در نظر داشته باشید.

که آرتمیسی که تحت عنوان دریا سالار از او دارد نام برده می شود کل کشتی هایی که داشته و آورده است و ملحق کرده است به ناوگان دریایی خشایارشاه چند تا بوده است؟ من قبلش ولی یک مزنه از تعداد کشتی ها نشانتان بدهم آن در آن جنگ چطوری به تصویر کشیده شده در تاریخ فعلا با صحت و سقم این کار ندارم با اینکه اغراق هست یا نیست کار ندارم شما از یک نفر می خواهید دو آمار ارائه بدهد تعداد کشتی هایی که آنجا درگیر بودند حداقل در یک سمت جبهه و کشتی هایی که آرتمیس داشته آن دریاسالار چند تا کشتی داشته است کتاب تاریخ ایران و باستان حسن پیر نیا ایشان آمده است مطلبی که آورده در صفحه شماره ششصد و سیزده گفته تعداد کشتی هایی که سی و پنج پاروزن داشت و کشتی های دراز برای حمل اسب ها و کشتی های سر کور کت مور فینغیا بوده است تقریبا به سه هزار فروند می رسد یک جنگی که یک قلمش سه هزار کشتی را توصیف کردند چند تا کشتی آورده است آرتمیس خانم که شده دریاسالار می رویم سراغ همان صفحه و فقط دوباره آدرس را بگویم تاریخ ایران و باستان حسن پیرنیا صفحه ی شماره ششصد و سیزده همین صفحه است دیگر دوباره عبارت را بخونم عده ای کشتی هایی که سی و پنج پاروزن داشت و کشتی های دراز برای حمل اسب ها و کشتی های سرکور تقریبا به سه هزار فروند می رسید یک چنین جنگی با یک چنین وسعت دریایی را توصیف کردم چند تا کشتی آورده بود؟ آقای پیرنیا در اینجا حرفی را می آورد یا نقل می کند از هرودوت مقتضی است اسم آرتمیس را که باعث حیرت من شده ذکر کنم او با وجود اینکه زن بود برای رفتن به جنگ یونان حاضر شد این ملکه بعد از فوت شوهرش چون پسرش صغیر بود زمام امور دولت خود را به دست گرفت و به واسطه مردانگی و شجاعت عازم یونان گردید و حال آن که کسی او را بدین اقدام مجبور نکرده بود این ملکه با پنج کشتی که پس از کشتی های سیدای سییدایی بهترین بار فینیقیا را دارد .

می گوید بهترین کشتی های دریایی بودند نزد خشایارشاه کلا پنج عدد کشتی داشته است یک قلمش یک قلم همین بالاتر و آمار را ما خدمتتان عرض کردیم و خواندیم چقدر بود تعدادی که توصیف کرده بودند سه هزار فروند یک طوری می گویند دریاسالار که طرف تصور کند مثلا هخامنشیان هم تمام کشتی ها را جمع کرده بود کشتی هایی که از مصر آمده بود و فینقیه داشت و سواحل لبنان کنونی آن موقع آنجا چند قرن کار کرده بودند همه را جمع کرده بودند و کل کشتی ها که در دریای اژه بود را همه را آورده بودند بعد این خانم فرمانده و دریا سالارش بود پنج عدد کشتی داشته ببینید چند هزار کشتی.

نکته بعدی به کجا حمله کرده به کشور خودش به یونان مسئله بعدی چه کسی این را گذاشته بوده است مسئول خشایارشاه او را گذاشت دریاسار که نبوده است پنجش هزار کشتی آنجا داشته آیا خشایارشاه او را گمارد به مسئولیت هریکناسوس و یا این همه پنج عدد کشتی نه از قبل شوهرش آنجا مسئول بوده است فوت می کند باید پسرش مسئول می شده است چون سنش کم بوده است خودش مسئولیت را به دست گرفته پنج شد هم کشی داشته گفته است دشمن که داری حمله می کنی به یونان بیاید من کمکتان کنم حمله کنیم آتن ببینیم درست حسابی بگیریم زمینه بگیریم در مشورتش است من جلسه قبل خدمتتان عرض کردم یونان را باید کاملا دو بخش دید بخشی که همراه می شوند با هخامنشیان و خیانت می کنند به یونان بخشی که می ایستند و مبارزه می کنند با هخامنشیان که آن بخش هم هستند شکست می دهتد هخامنشیان را و خشایارشاه را این طیف خائن بوده است آمده بوده است در این در تیم دشمنانشان با پنج عدد کشتی دریا، دریا سالار ایرانی ، تا اینجا که الان ایرانی بودن آب رفت دریا سالار بودن هم رسید به پنج کشتی، اشکال ندارد حالا توانش همین قدر بوده است دیگر بیشتر کشتی نداشته که بخواعد بیاورد در کار نهایتش این مدلی مسئله بعدی نگاه کنید این کم کم به کجا می رسد این بحث آرتمیس نخستین دریا زن دریاسالار ایرانی حقیقتش به کجا می رسد پنج عدد کشتی آورد.

نکته بعدی چه کار کرد برای خشایارشاه چکار کرد بالاخره باید ببینیم که کارهایی که این آرتمیس کرده چی بوده است تو این جنگ با پنج کشتی کشیده بوده است و چه کارهایی کرده است یک مشورت نقل کرده هرودوت میدهد به خشایارشاه من این مشورتش را نشان بدهم می خواهم توضیح بدهم به شما، من از ترجمه آقای ثاقب فر می آورم کتاب تاریخ هرودوت ترجمه جناب آقای ثاقب فر ملاحظه می فرمایید جلد دومش این شناسنامه کتاب صفحه نهصد و سی و پنج می گوید خشایارشاه که پریشان خاطر بود بخوانم یک بار بعد بگویم که چیکار کرد این هرودوت اینجا هرودوت را بخواهید نقد کنید این مدلی حداقل نقد کنید خشایارشاه که پریشان خاطر بود از این پیشنهاد خشنود شد و آرامش یافت و به مردونیه پاسخ داد از فرماندهانش در جنگ که اگر ورود پیدا کرد کردند مردونیه را می گویم کی بوده است پس از اندیشه در این باره نظر خود را خواهد داد هنگامی که پارسیان را برای رایزنی به پیشگاه خود فراخواند خود خشایارشاه به این فکر افتاد تا نظر آرتمیس را نیز بداند زیرا به روشنی پیدا بود که تاکنون درست ترین نظر را او داده بود پس آرتمیس را احضار کرد و به بقیه اعم از مشاوران و نگهبانان دستور داد بیرون بروند به بقیه گفت بروید بیرون من با آرتمیس می خواهم اینجا صحبت کنم.

ببینید هرودوت که دارد دلیل تراشی می کند برای این فتوحات هخامنشیان و عملا در تیم مهاجم نسبت به یونان قرار گرفت به این واضح است و خیلی بدیهی است می گوید آرتمیس که این حالی کارناسوسی بوده است همشهری ما بوده است خشایارشاه اگر یک کاری می خواست انجام بدهد آرتمیس بود که این کارها را می گفت چیکار کنند چیکار نکنند این کجا خیلی به چشم می آید آنجایی که آرتمیس پیشنهاد میدهد به خشایارشاه می گوید ببینید در نبرد دریایی با یونانی ها شرکت نکنید این ها قوی تر از ایرانی ها هستند،هرودوت یک نویسنده پسینی است یعنی بعد از این اتفاقات افتاده است کتاب هرودوت را نوشته شیوه اش هم بماند که احتمالا این ها از یادداشت هایی که قبلا نوشته شده بودند آورده است تا اسم نبرده است ولی چسب آن اتفاقات است، چسب به زمان جنگ های این نوشته می خواهد تحلیل کند چی شد خشایارشاه شاید در جنگ شکست می خورد در یکی از جنگ ها حداقل با یونانی ها آن هم احتمالا جایی که به مشورت آرتمیس گوش نداده است یعنی عملا هرودوت می گوید خشایارشاه آنجا که موفق بود به حرفهای یک کالی کارونسیسی داشت گوش می داد که آرتمیس بود و آنجایی که گوش نداد به حرف آرتمیس و گوش داد به شورای جنگی خودش گیر کرد نهایتا منجر به شکست شد در نهایت واقعا نمی دانم آن عزیزانی که دارند در بحث تاریخی و باستانی کار می کنند حرف های هرودوت در مورد آرتمیس را می بینند تحلیل نمی توانند کنند که هرودوت دارد می گوید خشایارشاه وقتی که به حرف آرتمیس گوش می داد موفق می شد گوش نمی داد شکست می خورد و در کل این زن یونانی را دارد می آورد بالا برای این حال که خشایارشاه را پایین نمی آورد چرا بر این ها حساس نیستید چرا این جا که می شود آرتمیس می شود یک نخستین زن دریاسالار ایرانی چرا جاهای دیگر هرودوت حرف هایی را آورده است مطرح کرده است.

آن جا شما عکس العمل نشان می دهید اینجا نه اصلا آرتمیس است دیگر، ممکن است بگویید نه ما با هرودوت همیشه مثلا مشکل هرودوت را بگذارید کنار آرتیمس را بیاورید ببینیم چه کاری بود اصلا کی بوده است کجا بوده است همه را تصمیم بوده می گیرید دیگر آقای ثاقب فرد ایشان در این کتاب ترجمه تاریخ هرودوتشان وقتی رسید اینجا که خشایارشاه با آرتمیس اینجا برداشتش این است که خشایارشاه با آرتمیس تنها می شود با خانم آرتمیس یک ستاره اینجا دارد می گوید در حالی که هیچ شاهدی در آن گفتگوی دو نفره وجود نداشته است چنان که در گفتگو با مردونیه نیز حضور نداشت هرودوت از مضمون سخنان آرتمیس آگاه است و طبق معمول پسندیده ترین عقیده را نیز او ابراز می کند ایشان می آید می گوید که همان طور که خشایارشاه وقتی با مردونیه می خواست مشورت بگیرد هیچ کس جز خشایارشاه و مردونیه وجود و حضور نداشتند آنجا برداشتشان از این عبارت این است من خودم برداشتم از ترجمه ی خود آقای غیاث آبادی نبود حالا بعضی موارد این مدلی است که فقط خشایارشاه و آرتمیس است می گوید این را هرودوت از کجا فهمید؟ که خشایارشاه و آرتمیس آنجا چی گفتند و چی شد؟ که خشایارشاه و خوشش آمد از حرف آرتمیس و چی شد که نظر آرتمیس را آنجا پسندید و خوشحال شد و اینجا آقای ثاقب فرد اگه اشتباه شاید گفت جناب غیاث آبادی تذکر داد.

دوستان نه منظور آقای ثاقب فرد این هم یک حرف دیگر یک ایراد جناب آقای ثاقب فرد به عنوان یک باستان گرا که زحمت کشیده حسابی برای بحث احیا ایران و باستان حداقل با همان تئوری فکری که خودشان دارند ایشان ایراد می گیرند علم غیب که نداشته است نفرات بعدی شاهان بعدی هم که آمدند متصل به علم غیب الهی نبودند که بیان بگویند در آن جلسه خصوصی مثلا چه گفته شده است؟ می گوید این را هرودوت از کجا فهمید پس دارد داستان سرایی می کند ما می گوییم باشد همین داستان سراییش هرودوت در مورد آرتمیست بالاخره جواب داد این پیشنهاد یا جواب نداد؟ این یک نکته.

مسئله بعدی پس یکی از کارهایی که کرده بود آرتمیس برای خشایارشاه مشورت دادن بود که یک جا عملا عمل نمی شود به آن رفت عمل به آن مشورت است نمی شود چون آرتمیس دارد به خشایارشاه می گویدکه تو برگردم یک مقدار این را توضیح بدم چون عزیزانی که حالا شاید در جریان اتفاقاتی که بین خشایارشاه جنگ یونان قرار نگرفتند برایشان مبهم شده باشد این اینکه توضیح بدم آرتمیس آمد به خشایارشاه چه گفت شما مردونیه را بفرست به جنگ بفرست به آتن خودت برگرد اگر مردونیه پیروز شود کسی نمی گوید مردونیه آدم بزرگی بود می گوید مال لشکر خشایارشاه بود و اگر مردونیه شکست بخورد کسی که خشایارشاه شکست خورد می گوید یک سرباز خشایارشاه بود که شکست خورد این یک مدل، یک مدل هم آن حرف دیگر است که آقا از لحاظ دریایی با یونانیان در نیفتید شما از لحاظ دریایی آن ها قوی تر از ایرانی ها هستند و شکست می دهند ایرانی ها را آخرش چنین حرفی نمی زنند یکی از کارهای این مدل مشورت که توضیح داد اصلا خشایارشاه عملا حداقل بر اساس گفته خود هرودوت یک جاهایی که اصلا مثل در نبرد ترموبیس که اصلا خودش دارد می جنگد خشایارشاه این یک کار.

نکته بعدی خشایارشاه یک مسئولیتی سپرد به ایشان می روم سراغ تاریخ هرودوت من این ترجمه را از آقای وحید مازندرانی هم آماده کردم الان مقابلم است منتهی از آقای ثاقب فر می گویم چون می خواهم به محتوا برسم دو ترجمه نشان ندهم آقای ثاقب فر هم بسیار سخت گیر است ، خیلی سختگیر است و باستان گرایی است حسابی است، اعتماد بر این ترجمه و الزام به این ترجمه می کنیم برای مخاطبین هستیم تاریخ هرودوت جلد دوم ببینید چیکار کرد یک حرفی را آورده است بدهم قبل از این توضیح یک حرفی را آورده ایشان این است صفحه شماره نهصد و سی و شش این حرف هرودوت منهای این داخل پرانتز ظاهر داخل پرانتز مال هرودوت نیست احتمالا مال مترجم فرانسوی است که این جناب آقای ثاقب فر از مترجم فرانسوی به استفاده کرده فارسی کرده پس آرتمیس کار دوم یکی آن مشورتی بود کار دوم پس آرتمیس را بسیار ستود جناب خشایارشاه و پسران خود را اینجا داخل پرانتز چند تن از پسران نامشروع خود را که همراه آورده بود به دست او سپرد تا آنان را به اپسوس ببرد حرف داخل پرانتز است و برمی گردد به آن مترجم فرانسوی که اضافه کرده است یک عدد دارد شماره صد و پانزده من این عدد را به شما نشان بدهم توضیحی که آورده خود آن نویسنده فرانسوی است و آن که اول اشتباه خواستم به شما نشان بدهم شما این صد و پونزده می گوید آمیستریس شهربانو و همسر رسمی شاه بود و یونانیان سایر فرزندان شاه از زنان دیگر او را حرامزاده می پنداشتند حالا ایشان آمده گفتند از زنان دیگر یک فردی بیاید بگوید این تعدد زوجات را مطرح می کند یا منظورش از زنان دیگر زنان دیگر است همسران دیگر نیست که این به واقعیت نزدیک تر است با حرمسرا داشتن و به هر حال یک وضعیتی بوده است آنجا دیگر مشخص و واضح چه مدلی بوده است نمی توانند بگویند بلافصل ازدواج موقت بوده است.

پس دومین کاری که آرتمیس انجام می دهد یکی قضیه مشورورت را توضیح دادند دومین کار این است که آقای خشایارشاه بر اساس این مترجم ها باید یک سند بیاورند برای این یک مصدر دیگر بیاورم برای اینکه آقا این فرزندان نامشروع بوده است سپرده و چه بوده است قضیه اش و پیر بریان یا پیر بریان دقیق ترری قطعا پروفسور پیر بریان تاریخ امپراطوری هخامنشیان از کوروش کبیر تا اسکندر کتابش بر روی میز است جلد دوم چند ترجمه دارد ترجمه دکتر مهدی سمسار ایشان مطلبی را آورده است صفحه شماره هزار و صد و سیزده کتابش این عبارت را می آورد و یا نقل می کند از هرودوت این مدلی آورده است که بر اساس آن حرف های هرودوت خشایارشاه پسران نامشروع خود را که هنوز نوجوان بودند تحت مراقبت آرتمیس، آرتمیس کاری ای به آسیای صغیر فرستاد خشایارشاه فرزندان نامشروعش را به او سپرد این آرتمیس خانم این را آقای پروفسور پیر بریان دارد نقل می کند از خود هرودوت من یک مقداری بخواهم این جا منصفانه بخواهم نگاه کنم به قضیه نه که بخواهم حتما حرف خودم به کرسی بنشانم حرف خودم را کرسی بنشانم احتمال دارد پروفسور پیر بریان، پیر بریان ایشان آن نسخه ی فرانسوی هرودوت را دیده است و بر اساس آن آمده است این عبارت را نقل کرده است در کتابشان فکر می کنم این اتفاق افتاده است.

نرسیدم بروم نگاه کنم مثلا نسخه ها را بسپارم به دوستانامان که تسلط در زبان های دیگر دارند ببینند که واقعا این جا چی شده است به هر حال بر اساس این ترجمه از کتاب پروفسور پیر بریان این عبارت هم اینجا هم آمده است آقای ثاقب فرد هم ایرادی نگرفته بودند آنجا نسبت به این عبارت طبیعتا و داخل پرانتز بود ولی ایرادی نگرفته بودند که آقا خشایارشاه مثلا فرزندان نامشروعش را سپرد به این خانم که ببرد به افسوس این نکته بعدی پس کار دوم این بود که فرزندان نامشروع و بسته ی گزارش ها بخواهد ببرد به اف سورس در حالا پناه خود آرتمیس باشد دیگر چه اتفاقی رخ داد این خانم دریاسالاری که گفته می شود ادعا می شود اولین دریا سالار ایرانی بوده است آرتمیس در جنگ فرار می کند دو بار هم فرار می کند.

شما یک زمان می گویید آقا این شخصیت اصلا یک شخصیت دلاوری بود چنین بود و چنان بود هرودوتی که گفته من می خواهم ستایش کنم آرتمیس را هرودوت هم نتوانسته است زیر بار این فرار ها برود بیرون فرار کند زیر با این فرار نتونسته فرار کند و این را نقل کرده است ببینید چه اتفاقی افتاد، یک زمانی شما شخصیت تاریخی واقعی را می خواهید به او افتخار کنید شخصیت ملی است محل افتخار است یک زمانی می خواهید بروید سراغ اسطوره، اسطوره ای که در خود اسطوره بودنش شکست خورد تاریخ هرودوت جلو تر دیگر هم هست به شما می گویم شما بروید سراغ همین تاریخ امروز ترجمه آقای ثاقب فرد مرتضی ثاقب فرد جلد دوم کتابش یک داستانی را آورده است اینجا صفحه شماره نهصد و سی حالا کار به جنگ می کشد و الان نمی خواهم ورود جد اکنم به بحث جنگ فقط من دارم در مورد آرتمیس صحبت میکنم این قسمت با شما می گوید همان مردی که به تعقیب رزم ناو آرتمیس پرداخته بود از همه دلاورتر همان مردان از همه دلاورتر بودند آن جا مردی آورده اگر این آرمتیس می دانست رزم ناوی که دنبال می کند متعلق به آرتمیس است پیش از تصرف کشتی یا دستگیری خود آرتمیس دست از تعقیب بر نمی داشت یعنی گذاشتند دنبال آرتمیس با پنج کشتی آمده کشتی دیگر هم کنارش هستند احتمالا ملحق شده بودند دیگر دارد فرار می کند این دریا سالار خانم دریاسالار ، حداقل اسطوره می سازند حداقل یک چیزی بگذارند مثلا نقطه قوتش باشد دارد فرار می کند بقیه هم دنبالش هستند.

می گوید اگر می دانستند چه کسی در این کشتی است حتما میرفتند دنبالش می گرفتندش بعد جالب است خود هرودات این جا نمی گوید که آرتمیس انقدر شجاع و دلیر بود که نمی توانستند بگیرند می گوید احساس کردن بی ارزش کشتی ها نداشتند دنبالش ببخشید ادامه ندادند تعقیب را دنبالشون که کرده بودند زیرا ناخدایان و دریاداران آتنین در این باره دستور ویژه داشتند و به علاوه جایزه زنده دستگیر کردن هم گذاشته بودند برایش گفته بودند آرتمیس را دستگیر هر کسی کند اینقدر ما پول می دهیم طلا می دهیم سکه طلا می دهیم اگر این ها می دانستند آرتمیس است می رفتند می گرفتندش بعد می آید می گوید که چون آتنی ها تحمل این را نداشتند که یک زنی جرات کند به مبارزه با شهر ایشان برخیزند این تابو بوده است اصلا هم چنین چیزی را نمی توانستند قبول کنند اما چنان که گفتیم آرتمیس توانست از چنگ ایشان بگریزد پس فرار کرد یعنی آقای هرودوت که دارد آرتمیس اسطوره پردازی می کند علی الحساب در جنگش اینجا فرار کرد نمی گوید با شجاعتم حالا توانست اصلا فرار کند این ها فرار کرد این یه نکته.

مسئله بعدی آقای مازندرانی را این ترجمه را دارد دیگر من این را نشان ندهم این خانم آرتمیس یک کاری کرده خیلی کار عجیبی یک مرور دوباره کنم تا اینجا یه مشورت داده بود به خشایارشاه یا یکی دو مشورت داده است به خشایارشاه که یکی را اصلا خشایارشاه عمل نکرد به آن، فرزندان نامشروع خشایارشاه را قرار شده بود از آنها محافظت کند که آن هم خیلی معلوم نیست چی شد حالا اگر رسیدم در قبال ذیل جنگ ها می گویند چه اتفاقاتی برای خانواده خشایارشاه افتاد در یونان فرار کرده است در جنگ این آرتمیس خانم فرار کرده بود در جنگ این هم دنبالش بودند بعد احساس کردم خیلی بی ارزش گفتم بذارید بره این طرف تر دیگر نمی توانستند بگیرندش کلا پنج کشتی هم آورده بود در ناوگانی که تعداد رقم های بالایی را برایش دارند نام می برند بزرگواران دیگر فکر می کنید آرتمیس یک دریاسالار ایرانی بوده است؟ و خیلی افتخار میخواهید کنید به او.

آرتمیس وسط جنگ به ایرانی ها خیانت کرد بیایید این ها را مطرح کنید همین طوری نمی شود که بیاید یک ادعایی را بگویید و بروید ما برویم سراغ همین مصدر اصلی که در مورد آرتمیس دارد صحبت می کند آرتمیس وسط جنگ خیانت می کند به ناوگان ایرانی و یا هم پیمانان ایرانی همین تاریخ را از جلد دوم که امشب خیلی با آن سررو کار داشتیم ، ترجمه آقای مرتضی ثاقب فر صفحه شماره ی نهصد و بیست و هفت داستان مقدار اینجا مفصل است ولی ببینید چه اتفاقی رخ میدهد می گوید یک رزم ناو آتنی به تعقیب رزم ناو آرتمیس پرداخت و بانو نمی توانست بگریزد چون کشتی های خودی راه او را سد کرده بودند پنج کشتی برداشته آورده بین صدها کشتی خانم آرتمیس بین صد کشتی ایرانی می خواهد فرار کند کشتی های خودی جلویش را گرفتند حالا کشتی های خودی دیگر چرا فرار نمی کردند من نمی دانم این نشان دهنده این است که برای همین عبارت هم آرتمیس می خواسته است تنهایی فرار کند .

اگر بنا بود همه با هم فرار کنند دیگر کشتی های خودی که سد نمی شدند برای این کشتیش معلوم است آنها می خواستند درگیر شوند بجنگند یا اصلا نمی ترسیدند بقیه کشتی ایرانی این آرتمیس یونانی حالی کارنوسوسی می خواسته استفرار کند این چیزی که به تصویر کشیده آقای هرودوت و کشتی او درست در معرض در معرض ضربه دشمن بود چرا دیگران نیامدند کمک کنند در حالی که یک جایی داریم کشتی ایرانی وقتی که رسیدن کشتی یونانی اصلا یک نفر پرید روی آن کشتی در احتمالا بقیه را هم پشت سرش رفتند روی کشتی یونانی آنجا را گرفتند و جنگ و درگیری چرا باید کشتی خانم مثلا آنجا تک در بیفتد بین صد کشتی این تصویری هم که دارد برای اسطوره سازی از شخصیت آرتمیس می سازد هرودوت جور در نمی آید.

آن گاه او بهترین تصمیم را گرفت و کشتی خود را به یک کشتی خودی کوبید رفته است در سپاه خشایارشاه وسط جنگ نمیتواند فرار کند کشتیش را می کوبد کشتی خودی بعد می گوید که آرتمیس و این شاهی که در آن کشتی بوده است قبلا با هم دیگر درگیری داشتند در یک منطقه ای داشتند یونان این مدلی بوده است یعنی خیلی زوج و فردی بودند به خاطر همین هم یک بخش عظیمی از یونانی ها می آیند می پیوندند به خشارشاه این ها دو دو با هم درگیرش است تقریبا مثل یک دوره ای که در مصر بوده است دو منطقه این با آن درگیر می شود می گوید معمولا یونانی ها دیدید به خاطر همین حمله خارج از منطقه خودشان داشتند با هم دیگر درگیر بودند این مثبت و منفی باعث شده بود که موقعی که خبر حمله هخامنشیان می رسد به یونان برخی ها می آیند در سپاه خشایارشاه برخی ها می مانند در یونان دفاع می کنند از یونان و به صورت خاص و ویژه از آتن اینها با هم درگیری داشتند آن موقع باهم ستیز داشتند هرودت می گوید ولی من نمی توانم بگویم آیا این حرکت او عمدی بود یا تصادفی حالا یک راست و دروغ بگوید فراموش کند مثالش است که می شود ولی دیگر دو خط بالاتر خودت برگشتی گفتی هنگامی که نیروهای شاه از ما آرتمیس وقتی که گیر کرد آنگاه او بهترین تصمیم را گرفت و کشتی خود را به کشتی خودی کوبید.

خودت چند خط بالاتر آقای هرودوت نیستید شما صدای ما رو ولی می شنوید چند خط بالاتر گفتی آنجا که مقام تجلیل از آرتمیس بودی گفتی که آرتمیس آمد یک تصمیم خیلی خوب گرفت کشتی خودش را کوبید به یک کشتی لشکر هخامنشی بعد پایین تر آمده چند خط پایین ترش می گوید من نمی توانم بگویم که بله من نمی توانم بگویم که آیا این حرکتش عمدی بوده است یا تصادفی ممکن است یک کسی بیاید بگوید نه این حرکتش منظور این است که به آن پادشاه به صورت خاص می خواسته است به کشتی او بزند یا نه این هم باز با حرف آقای هرودوت جور در نمی آید چرا چون خود هرودوت یک جای دیگر الان احتمالا در تصویری که امشب می خواهم پخش کنم باشد از مطالب هرودوت خودش می گوید این ها یک پرچم هایی داشتند که آن رزم ناو عظیمی که آنجا بوده است کشتی ها رو هم به صورت خاص و ویژه مشخص بوده است مال کجا است.

پس دیگر این قضیه هم نمی تواند باز اتفاقی باشد بر اساس همان منطقی که آقای هرودوت بر اساس آن المان های نصب شده روی این کشتی ها دارد مطرح می کنم به هر حال هر دو برداشت هم با توجیه هرودوت جور در می آید بر روی او خود را به کشتی شاه کالوندا زد و آن را با همه سرنشینانش غرق کرد زد یکی از کشتی های هخامنشیان را آرتمیس خانم غرق کرد و از این کار دو بهره برد نخست آن که فرمانده کشتی آتنی آتنی تعقیب کننده با این کار پنداشت که او چون به یک کشتی بربر حمله کرده یا کشتی خودی و کشتی یا کشتی خودی و یونانی است و یا قصد پیوستن به ایشان را و بنابراین از تعقیب او چشم پوشید و به سراغ حریف دیگری رفت یک طوری آرتمیس میزند کشتی خود هخامنشیان را غرق می کند که یونانی ها می گویند این یا خودی است با کشتی هخامنشیان درگیر شده است یا این از ایرانی هایی که می خواهد بیاید بپیوندد به ما ،خیلیی عجیب است .

یک دریا سالار ایرانی فرار کرده است اینجا زده است کشتی خود هخامنشیان را نابود کرده است و همه کسانی که در کشتی بودن کشته شدند بخواینم مطالب را، یا باید بیاید بگوید عمدی خیانت کرد به هخامنشیان اصلا شاید هدفش این بود بیاید در دربار خشایارشاه این هم باز نمی تواند الگو قرار بگیرد یا بیاید بگویید که انقدر توانمند نبود که یه کشتی را بخواهد مدیریت کند دیگر این دریا سالار گفتنش چیست؟ خیابون جاده نبوده است که حالا مثلا دست فرمانش خانم آرتیمس خوب نبود مثلا زد به یه کشتی دیگر یک طوری هم نزده بود یه مقدار مزاح کنیم یه طور هم نزده بود به این کشتی جنگی هخامنشی که مثلا بعد رنگ کشتی درست شود کلا غرق شد کشتی ، کلا غرق شد چه جوری اینها را کردید اسطوره چجوری پنج کشتی فرار هم کنی بعد خیانت هم کنی بزنی کشتی خودی را غرق کنی کلی سرباز هخامنشی حالا نمی گویم پارسی ولی هخامنشی دیگر تو لشکر خانم کلی سرباز هخامنشی را کشت وسط جنگ با یونان بانو آرتمیس یه ذره برویم جلوتر آقای هررودت یک حرف دیگر هم می زند از همان صفحه شماره پانصد و بیست و هفته جلد دومه ترجمه تاریخ هرودوت است جناب آقای ثاقب فرد دارم برای شما، مرتضی ثاقب فرد دارم برای شما مطالعه می کنم که یک نسخه اش هم روی میز بنده اینجا است .

پس بدین گونه آرتمیس توانست از دشمن و از مرگ بگریزد بار دوم فرار کردم تا این بار که فرار کرد زد ناوگان هخامنشی ها هم کشتیش را غرق کرد بهره دوم این بود فرار کرد بهره دوم این بود که اینجا عجیب تر است یعنی باز بار اولش یک ذره حالا توجیه کنیم می خواهم مثلا بگوییم آقا خود آرتمیس مثلا ملوان بوده است دست فرمانش مثلا خوب نبوده است زد یک کشتی را غرق کرده که این ها به ذهن نمی رسد چنین چیزی آن همه کشتی دارند چند هزار کشتی دارند با هم میروند اصلا هیچ گزارش دیگری من ندیدم دو کشتی خورده باشند به هم که مثلا غرق شده کشتی است توجیه دیگر هرودوت می خواهد توجیه کند بعد می گوید اتفاق دومی بود که خشایارشاه هرودت می گوید خشایارشاه متوجه اصل ماجرا نشد و از کار او خوشش آمد و چه کاری خوشش آمد می گوید خشایارشاه که به میدان نبرد می نگریست کشتی او را دید که به کشتی دیگری حمله و آن را غرق کرد ببینید خشایارشاه طبیعتا باید تفاوت یک تصادف با حمله یک کشتی یک کشتی دیگر را بفهمد دیگر بر اساس همین توصیفی که می گوید داشت می دید حالا کجای جنگ را داشت می دید نگاه می کردیم آن دیگر معلوم نیست خشایارشاه برداشتش این بود که حمله کرد به کشتی خشایارشاه فکر کرد که آن کشتی دومی کشتی ایرانی نیست احتمالا یونانی کشتی او را دید که به کشتی دیگری حمله و آن را غرق کرد و در همین هنگام یکی از نزدیکان او فریاد زد سرور من می بینید آرتمیس چه خوب می جنگد نامدار خود خشایشار را زده بود ببینید آرتمیس چه خوب می جنگد و چگونه یکی از کشتی های دشمن را غرق کرد یونانی ها فکر می کردند کشتی دیگر اصلا کسی انتظار نداشت وسط جنگ یک کشتی خودی را آنجا بزند.

یونانی ها فکر می کردند این کشتی مال خودشون است خشایارشاه هم فکر می کرد آن کشتی که مال خودش بوده است برای یونانی ها بوده است شاه پرسید آیا او به راستی آرتمیس بود و اطرافبان خشایارشاه دیگر و اطرافیان تایید کردند زیرا پرچم او را به خوبی می شناختند پس کشتی ها پرچم داشته برا اساس همین حرف های هروودت ولی کشتی غرق شده را دشمن پنداشتند وانگهی از بخت خوش آرتمیس هیچ یک از سرنشینان کشتی غرق شده زنده نماندند تا علیه وی گواهی دهند بعد یک حرفی خشایارشاه زد اینجا می گویند خشایارشاه احتمالا دارد از پارس پارسان پارسیا رو نقل می کند دیگر می گویند خشایارشاه در این هنگام گفت می بینم امروز مردانم زن شده اند و زنان زنان مرد یعنی خشایارشار همه مردان هخامنشی را عملا زن دانسته است حالا این توهین است توهین نیست به گزارش هرودوت اعتماد کنیم اعتماد نکنیم هم آره یا نه در مقابل این سوالاتی که من دارم می پرسم یک سری تبعات دارد.

مثلا می گویند توهین است شاه هخامنشی دارد به مردان هخامنشی می گوید زن اگر بگویند که توهین نیست اگر کسی مثلا به لشکرش بیاید شما زنید و طرف مقابل چرا با آرتمیس دارد می گوید شده مرد اگر بگویم به هرودوت اعتماد نداریم می گوییم آرتمیس را باید کلا جمع کنیم بگذاریم کنار دیگر هرودوت چنین چیزی می گوید اگه بگویید یک جایش اعتماد کنیم یک جای دیگرش اعتماد نکنیم این حرفی که دارد هرودوت می زند خشایارشاه به سربازان هخامنشی چی گفت؟ زن ذیل همان داستانی که بانو آرتمیس زده کشتی خشایارشاه را خلق کرده چه جوری می آید این ها را می کنید اسطوره واقعا چطوری می آید و می کنید اسطوره خلاصه هیچ بانو آرتمیس دریاسالار ایرانی نخستین دریاسالار ایرانی با پنج کشتی آمده بود فرار کرد بار دوم خواست فرار کند بعد زد یه ناو خشایارشاه را غرق کرد حالا چه جوری اسطوره شده است این دیگر خیلی عجیب است دیگر واقعا اسطوره کردن یک چنین شخصیتی خیلی هنر بوده است من نسبت به این مسئله معترفم آقای وحید مازندرانی هم همین را دارد یک شب باز یک بار حداقل ترجمه های وحید مازندرانی از هرودوت نشان بدهیم کتاب تاریخ نوشته هرودوت آنجا می گوید هرودوت یونانی پدر تاریخ ترجمه اش هم آقای وحید مازندرانی با حواشی ترجمه آقای وحید مازندرانی شناسنامه کتاب همین را می آورد منتها ایشان در صفحه ی شماره چهارصد و پنجاه و سه می گوید در این وضع و حال بغرنج آرتمیسیا چاره ای اندیشید که کاملا به نفع او تمام شد یعنی کاملا عمدی آرتمیس حمله کرد به کشتی هخامنشی.

با بودن آتنی ها در قفا او به سرعتی تمام پیش تاخت و یکی از کشتی های همدستان را از کار انداخت که قبلش هم از کار انداخت یعنی غرقش کرد کلا مردن اینجا هم می گوید خودش دیگر در هر حال او آن کشتی را مصدوم و غرق کرد بعد پایین تر هم می آید همان حرف خشایارشاه را می گوید خشایارشاه شخصا ناظر عملیات جنگیش مثل عملیات جنگی دشمن فرضی هم نبود حداقل بگوید که دشمن فرضی دشمن بدیهی خودشان رو زدن دو آن جریان توجیه را ببینید من یک نکته بگویم همان حرف ها را هم آورد آقای وحید مازندرانی اینجا حالا در اینجا حرفم یک مقداری با یک حالت شوخی کردم با حرف های آقای هرودوت.

عملا به خاطر این نوع توصیفی که دارد می کند به هخامنشی کسی هر چقدر در منتقد هیچ دشمنشان هم باشد نمی تواند منکر باشد این ها بسیار در دوره کوروش در دوره خشایارشاه در دوره داریوش این ها بسیار قدرت نظامی بالایی داشتند اصلا احمقانه است کسی بگوید این گونه نبوده است به خاطر اینکه این همه وسعت را گرفتن این است که دیگر نمی شود منکر شد من ایرادم به این نیست که کسی بیاید بگوید این ها قدرتمند بودند با شیوه هایش حالا چطوری به قدرت می رسیدند بله می دانید حرف هایی را زده است من حرفم با این است که این آرتمیسی که آمده زده کشتی خیانت کرده است فرار کرده است زده است کشتی هخامنشان را غرق کرده است چطوری می توانید بیاید بگویید نخستین زن دریاسالار ایرانی در زمان خشایارشاه بوده است و این ها چیزی که این اسطوره می کند من حرفم اینجا است من می گویم منطق شما میگویید از کجا آمده است چنین منطقی .

هر که بود شاید در آن موقعیت اگر واقعیت داشته باشد چنین اتفاقاتی متهم می شد شاید اعدامش می کردند گفتند وسط جنگ یونانی ها زده کشتی خودی را غرق کردی خشایارشاه چون حالا خوشش آمده بوده است دیگر کشتی ما غرق کردی حالا مثلا ایرادی ندارد خشایارشاه را تجلیل می کند تعریف می کند که هیچ آرتمیس را می زند بر سر سربازان مرد ایرانی همان سربازانی که از ایران بلند شدند رفتند تا آتن و کلی جنگیدن این جا یک شکست خوردند یک جایی ادامه دادن راه را و این سربازانی که آخرش نشان می دادند دو بار آتن را فتح می کنند فاصله ده ماه و البته حالا یک شکست هم می خورند ولی همه زحمت کشیدند کوه کندند برای خشایارشاه البته کوه کندن هرودوت دارد می گوید مردم بومی یونان بودن ولی ناوگان این لجستیک خشایارشاه حرمسرا شما بشنوید که داشتند می رفتند افراد مختلفی هم در آن بودند.

یک سری کار عمرانی هم مثلا انجام می دادند یا مثلا آمدند سیلوهایی که درست کردند این ها انقدر برات کار کردند در دریا انقدر جنگیدند شب ایستادند در آن طوفان این ها چرا به این ها می گوید زن به خاطر آرتمیس واقعا نمی ارزید مثلا به خاطر یک خانمی هم چنین حرف را به مردان ایرانی بزنی این تا اینجای کار اما آقا به همین جا ختم می شود متاسفانه نه ماجرا به اینجا ختم نمی شود یک اتفاق دیگری می افتد خانم آرتمیس خانم ، ببینید تو را به خدا اسم بچه خودتان را اگر می خواهید بر اساس این مثلا اگر زمان ها را مثلا بخواهید بروید اسطوره یونانی بوده است آن یک بحث دیگر است آن هم باید باز نگاه کنید چطور اسطوره ای بوده است ولی اگر می خواهید بر اساس این آرتمیسی که دریااسالار بوده است با پنج کشتی حالا فرار کرده است و زده است کشتی هخامنشیان را غرق کرده اسم بچه خودتان را روی او بگذارید یک مقدار هم نگاه کنید ببینید تاریخ راجع به او چی گفته است آرتمیس خانم شوهرش فوت می کند یعنی فوت کرده بوده است در مورد شوهرش هم چیزی نمی دانید تقریبا در تاریخ چیزی نمی دانیم جز اینکه آن محدوده این تا اینجای کار .

ساتراپیش بوده است ایشان عاشق یک مردی میشود و اتفاقات بدی رقم می خورد این وسط چرا چون خانم آرتمیس خشونتش هم کم نبوده است نقلی رو بیاورم در موردش کتاب تاریخ ایران و باستان حسن پیرنیا ملاحظه می فرمایید ببینیم آخر عاقب آرتمیس چی شد اولش که با خیانت بود نسبت به کشورش آخرش چه مدل شد، تاریخ مفصل ایران تاریخ ایران و باستان حسن پیرنیا یک حرفی را آورده است نقل کرده است از بطلمیوس صفحه ششصد و چهارده گردن خودش بطلمیوس کجا گفته است راجع به آرتمیس مقتضی است گفته شود که بطلمیوس یکی از نویسندگان عهد قدیم نوشته آرتمیس دختر لیگ دامیس که در قشون کشی خشایارشاه به یونان شرکت داشت عاشق داردانوس نامی از آبی دوست گردید و چون مورد توجه او نشد چشمان او را کند این بانو آرتمیس در جنگ فرار کرده بود ولی اگر دستش می رسید حالا از یکی خوشش آمده بوده است آن خوشش نیامده بوده است طرف مقابلش گفت خوشش نمی آید من حالا می دانم چیکار میکنم باید چشمانش را درآورد کور کرد آن آقا رو آرتمیس بانو آرتمیس کور کرد یک نفر دیگر را خانم، بعدش چیکار کرد رفت دنبال زندگیش گفت آقا من بچه دارم این بچه های خشایارشاه را مثلا حالا حالا در آن موقع شاید برگردانده باشد .

مثلا به این ها رسیدگی کنم بچه خودم است فردا می خواد مثلا آنجا مسئولیت بگیرد ساتراپ داشته باشد چون فرزندش هم بله فرزندش هم آنجا صاحب یک ساتراپی می شود ظاهرا و فرزند فرزندشم حتی بروم به سر زندگیم برسم مثلا جنگ هم رفتم و کارهایم را کردم نه یه کار دیگر کرد این مردان هم که زد کور کرد بعد خدایان عشق او را زیادتر کردند و بالاخره به نصیحت غیب گوی لوکاس خود را از بالای سنگ خاراره پرت کرد مرد این را هم باید گفت که نویسنده مزبور افسانه های زیاد در کتاب های خود داخل کرده و معلوم نیست این را هم صحیح باشد بله کلا معلوم می شود اصلا داستان آرتمیس درست باشد یا نباشد چه برسد به این یک تیکه اش یک حرف درستی حالا هم سکه البته برایش ضبط شده بود و این ها سر جای خودش می ماند ولی با این شخص آرتمیس که اولش این جوری بود وسط کار این طوری شد آخرش هم که خودکشی کرد یعنی مثلا در جنگ هم حداقل کشته نشد که بگویم آن دریا سالاری که جنگید و خیانت کرد به کشور خودش مثلا در جنگ حداقل کشته شد این دقیقا کجایش برای کسی که می آید می گوید الگوی الان ماها مثلا شخصیت های اسلامی نیستند شخصیت های باستانی مثل آرتمیس هستند این دقیقا کجایش باید الگو باشد این را یاد بگیرید ما آقا این تیکه اش مثلا اینجا الگو باشد چون مثل این ویژگی مثبت را داشته می شود دقیقا این را بگویید همین امشب اگر خواستید تماس گفت اتاق فرمان هر کسی تماس گرفت گفت آقا آرتمیس این ویژگی مثبت را داشته باید فلذا این شخصیت الگوی زنان ایرانی باشد آره اگر آمد بیاید بخواهد حتما بگوید شاید ما نمی دانیم واقعا بیاید بگوید شما ما نمی دانیم دیگر بیاید بگوید آقا نه مثلا یک چیز دیگری است.

حرفی را مثلا یک جایی ندیدید مثلا تاریخ هرودوت یک جایش مثلا اصلا یک چیز دیگر گفته است مثلا اشکال بی حداقل ایراد بگیرید بابا واقعا یک جاهایی ما نسبت به کاری که داریم می کنیم از این بابت تردید می کنیم که انقدر با واقعیت فاصله دارد یعنی یک ادعایی شده ما می آییم کار می کنیم موضوع را کاملا تفتیش می کنیم در مورد مسئله علمیش استخراج می کنیم محتوا را اسناد را جمع آوری می کنیم یک جمع بندی هم ما می رسیم می گویم اصلا مگر می شود از یک چنین گزارش های تاریخی یک چنین اسطوره ای ساخته باشند.

البته آقای شروین وکیلی می گوید می شود من جمع بندی هم دارم در مورد آرتمیس ، آن هم می گویم به شما آقای شروین وکیلی من این مطلبشان را نشان بدهم چند وقت قبل دیدم خیلی جالب بود ایشان در مورد اینکه چطوری یک سری شخصیت ها بعد از یک مدت می آیند تبدیل می شوند به اسطوره یک نکاتی را گفته بودند در یک مصاحبه ای من اگر پیدایش کنم این را این هم جالب است و بله ایشان آمده بودند از ایشان سوال پرسیده بودند گفته بودند چطوری می شود که بیاید یک شخصیت هایی که در تاریخ جنایت کردند مثلا کارهای درست حسابی انجام ندادند بعد یک مدت تبدیل به اسطوره می آید می شود چطوری ممکن است چنین اتفاقی رخ بدهد ایشان یک تحلیلی کرده بودند که بله می شود خوب هم می شود و در تاریخ هم این اتفاق افتاده است منتها آنجا در مورد بحث در مورد هخامنشیان نبود آنجا خیلی راحت آقای شروین وکیلی مطلبشان را مطرح کرده بودند و خیلی واضح حرفشان را زده بودند من ببینیم اگر این را پیدا کنم خیلی جالب است.

بله ایشان این مصاحبه رو ملاحظه بفرمایید سایت رسمی آقای دکتر شروین وکیلی البته ناراحت نشوند ایشان از دست ما با بحث سعی می کنیم ان شاء الله علمی باشد ، مطلب خودشان است باید علمی باشد داعش و اسطوره شهر یک مطلبی را می آید مطرح می کند ایشان اینجا یک مقداری بحث مفصل است به نظرم همین محتوا بود و نکاتی که می آورد آنجا این است که می آیند چطوری این ها می آیند می شوند تبدیل می شوند به اسطوره فکر کنم همین بود اگر اشتباه نکنم کلمه اش را حالا یادم است اینجا جستجو زده بودم بله آنچه که در تمام این دولت ها مشترک بود ستم و بیدادی بود که با خشونت نسبت بخشی از جامعه خویش روا می داشتند و دستگاه ایدئولوژیکی که آن را توجیه می کرد خیلی جالب است این بله چنین چیزی در تاریخ بوده است ما هم قبول داریم و ساز و کارهای تبلیغاتی و مدیریت رسانه ای که آن را ناچیز و نامهم جلوه می داد نادیده می انگاشت و سانسور می کرد ما می گوییم همین طور اتفاق در مورد تاریخ هخامنشیان افتاده است .

به بیان دیگر به جریان افتادن خشونت در این دولت ها همواره با محدود سازی خبر رسانی در این زمینه همراه بوده است در مورد آرتمیس و بقیه زنان عملا شما در گزارش های باستانی ایرانی تقریبا چیزی نمی توانید ببینید نازی ها چکار کردند و چیکار کرددن این صحبت آقای شروین وکیلی مثلا حالا بخوانم این کتاب زنان هخامنشی ماریا بروسیوس کتاب جالبی است نکات خوب جمع آوری کرده است در مورد زنان هخامنشی، محتوا هر چند نتیجه گیری ها داشتند طبیعتا اختلافاتی از لحاظ فکری ما داریم یعنی یک جاهایی میگوییم که مقدمه با نتیجه همخوان و هم ساز نیست و همخوانی ندارد یک مطلبی آورده است برخی ها تصور می کنند این آقای ماریا بروسیوس کتاب زنان هخامنشیش که اگر کسی می خواهد در مورد بحث زنان در ایران باستان هم به صورت خاص در مورد هخامنشیان یک اجتماعی کلی حداقل داشته باشد پیشنهاد می کند کتاب را بخواند نتیجه گیری ها درست است که ما نقد داریم نسبت به آن ولی اطلاعات خوبی را جمع آوری کرد حداقل یک بخش صفحه شماره صد و چهل یک بخشی را دارد قدرت و نفوذ سیاسی در مورد قدرت و نفوذ سیاسی زنان دارد صحبت می کند ایشان می آید آن نوع گزارشی که در مورد قدرت و نفوذ سیاسی زنان در دوره هخامنشیان بوده است و منعکس شده در منابع یونانی است را می خواهد نقد کند قبل از اینکه نقد کند شیوه اش را به تصویر می کشد چطوری نقل شده است در منابع یونانی کتاب زنان هخامنشی ماریا بروسیوس صفحه شماره صد و چهل در منابع یونانی همسران شاهان هخامنشی آشکارا به صورت زنانی ستمگر و سرشار از میل به انتقام جویی تصویر شده اند اطلاعات درباره موقعیت قانونی اقتصادی و فرهنگی و فعالیت های این زنان بسیار نادر است اما به نظر می رسد داستان های مکر زنان در دربار زمینه عمده ای بوده است برای نویسندگان برای نوشتن آنچه بعدها تاریخ ایران شده است از این دید اقدامات زنان دربار پارس را میل آنان به کسب قدرت تعیین می کرده و مجازات هایی که به تحریک آن ها انجام می شود.

از نظر خشونت و بی رحمی قابل توجیه اند همسران شاهان به خصوص به خاطر این کارها در یادها مانده اند درست هم دارد می گوید بده اگر ما این رو می توانیم یک مقدار دایره اش هم گسترده کنیم فقط تاریخ یونانی نیست وقتی که ما فقدان تاریخ نگاری داشتیم طبیعتا با آن تاریخی که به صورت کلاسیک با آن مواجه هستیم همان تاریخ یونانی است و نکته ای که در پایین صفحه ی شماره صد و چهل و یک آورد این است نویسندگان جدید نیز این داستان های ستمگری مرزی زنان و اعمال نفوذ آنان را بر شاه از منابع قدیم گرفتند یعنی و مورخین جدید خانم برسیوس نقدی روی این نوع نگارش تاریخ یونانی ها دارد بله ولی آنهایی که دارند تاریخ می نویسند مستند به آن گزارش های کلاسیک باستانی و یونانی طبیعتا دارند زنان عوامش هم به تصویر می کشند من که خدمتتان عرض کردم آرتمیس یک شخصیت بود از این زن ها اگر لازم شود من حالا بنا را فعلا حالا چیزی است که جلسات آینده بپردازم به صورت خاص یک قدم دیگر میروم جلوتر تا ببینید زنان دیگر را چی گفتند راجع به اینجا یک آرتمیس بود دیگر نخستین دریاسالار ایرانی جمع بندی کنم این بحث را موافقان محترم که سوال دارند تماس می گیرند من بعد از برنامه اتاق فرمان میروم استودیو از استودیو میروم بیرون در اتاق فرمان آنجا تماساشان رو جواب می دهند و ببخشید اگر من مجبورم بعد از برنامه کوتاه کوتاه جواب بدهم.

سوال و برخی ها پشت خط می مانند بعد گلایه می کنند فلذا نگران نباشید اگر الان دارید تماس میگیرید ولی مخالف نه مخالف تماس بگیرد همین الان اتاق فرمان وصلش کند در استودیو اصلا بدون که به من بخواهید بگویید کسی تماس گرفت من جمع بندی این جمله رو من قبل از برنامه نوشتم این را خدمتتان بگویم ببینید بر اساس این گزارش آرتمیس را اگر بخواهیم ترجمه کنیم بر اساس منابع تاریخ بنابر گزارش های یونانی زنی یونانی با چند کشتی پنج ستونه به سرزمین یونان خیانت کرد و به جنگی پیوست که در آن قوای ایرانی را به نسبت قوای یونانی کوچک می شمرد و در این جنگ فرار کرد و همچنین با خیانت کشتی ایرانی ها را غرق کرد سپس مردی را مجبور کرد تا او را بخواهد و سپس چشمان او را کور کرد و در آخر هم خودکشی کرد دقیقا چه مدلی می شود بشود اسطوره این زن است نمی دانم این نمونه ای از کنار زدن روتوش این نمونه از کنار زدن روتوش.

و مخالف هم که نداریم ده سوال مطرح کردیم من فقط اشاره کنم به اینکه نمی دانم وقت تمام است فقط اشاره کنم ده سوال پرسیدیم سه سوال راجع به زرتشت بوده است هفت تا راجع به محتوای دیگری جدای از بحث خود شخصیت زرتشت بوده است ده سوال هم خواندیم چند قسمت برایتان هفته قبل پیدا نکردم فایل را ولی حالا یادم نمی کردم به شما ده سوال را جوابم بیشتر داریم داده شود به این ده سوال ما چون ما گفتیم که همین چند قسمت قبل بود گفتیم نمی گذاریم فراموش شود این سوالات شما فراموش کنید که خودتان را به فراموشی بزنید منظورم از شما اینجا خطابم به افرادی است که این همه حمله می کردند شبهه مثلا مطرح می کردند حمله که حمله هایشان مثل هم حمله آرتبیست بوده است مثلا شبهه کننده نسبت به اسلام و نسبت به تشیع و این ها و خط هم با آنها است چی شد جواب سوالات ما چی شد مستند بیاید در برنامه جواب سوال را مطرح کنید نسبت به موبدان یک ادبیات دیگری داریم موبدان عزیز و گرامی محل احترام برای ما هموطنان عزیز ما دوست داشتیم می آمدند گفتگو علمی با هم می کنیم این آن بحثش جدا است ولی آن هایی که فکر می کردند مثلا آرتمیس وار میخواهند بیایند حمله کنند نه صدر اعتقادات اسلامی نسبت به آن ها میگوییم چی شد ده تا سوال جوابش چی شد بالاخره چه مدلی شد مچکرم از اینکه با ما همراه بودید من یک توضیحی بدهم نسبت به این چون عزیزانم فرمودند آخر قسمت قبل از اینکه قسمت قبل تمام شد به من فرمودند من یکی از دلایلی که می آیند برنامه ام نمیروم در برنامه ام این است که آن محتوا رو بتوانم بهتر بیشترین حجم خودش منتقل است در این برنامه سعیم بر این است تلاشم بر این است.

ببخشید اگر ممکن است خسته شوید با این همه اینجا پشت سر هم صحبت می کنیم ولی می خواهم این وقت ذخیره شود خیلی هم ممکن است به صورت آنلاین برنامه را ملاحظه بفرمایند این نت بنده خدا هی مصرف نشود زمانش که مهم تر از نت است ولی بیشتر چشم دیگر که هی می آیند برنامه تکراری در برنامه ما بخواهد ببیند سبک برنامه را سعی کردند یک مقدار این مدل تغییرات می آیند برنامه ها آماده است هر بخواهیم می توانیم پخش کنیم برای شما و تماس های موافقم به این دلیل نمی خواهم روی خط بیایم چون خیلی از این ها سوالاتشان سوالات فردی است من با تلفن می توانم جواب این بزرگواران را بدهم اگر مخالف آمد قشنگ ما هم بتوانیم یکی از بزرگواران مخالف بوده است.

قسمت قبل زنگ زده است اتاق فرمان به ایشان فرموده بودند که در برنامه تشریف بیارید اگر ایشان تشریف بیاورند در برنامه ما خدمتشان هستیم و صحبتشان را می شنویم ولی حالا بعد از برنامه یک مقداری حالا ما وقت گذاشتم خیلی معقول نیست بعید است به نتیجه برسیم چون ایشان را می شناسیم مقداری و تجربه صحبت کردن با ایشان را داریم مچکرم از شما ممنون هستم از اینکه با ما همراه بودید نود هشتمین قسمت از برنامه هم تمام شد چند قسمت دیگر می شود صدمین قسمت اگر آن دسته از عزیزانی که به صورت زنده طبیعتا برنامه ما را دارند دنبال می کنند برنامه را زنده می بینند ما هفته بعد مناسبت دارد شبکه احتمالا ما برنامه نداشته باشیم احتمالا ولی از هفته های بعد می آییم ، دوباره برنامه خواهیم داشت تاریخ بدون روتوش را به سمع و نظر شما عزیزان ان شاء الله خواهیم رساند در پناه حق باشید اگر این برنامه را دیدید در فضای مجازی تا حالا فکر کنم اولین بار رو دارم طوری می گویم اگر این برنامه را دیدید برای هر کسی که اسم آرتمیس را دارد انتخاب می کند یا در مورد آرتمیس که تصور می کند دریاسالار زن ایرانی بوده است این برنامه را ارسال کنید و مستندات هم که برایتان به نمایش گذاشتیم اگر کسی هم فکر می کرد چیز دیگری دارد ما شاید خطا گفتیم اشتباه گفتیم هفته بعد بیاید ان شاء الله هم به سوالاتی که ما پرسیدیم بپردازد هم نکته رو بیاید برای ما تصحیح کند امشب که نیامدید روی خط ممنونم از شما التماس دعا یا علی مدد خدانگهدار.

منتخب شبکه

موارد بیشتر